دوره 22شمارهء 3 (بهار 1386) صفحه:19-32

تأثیر دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی پیوسته بر خدمات تحویل مدرک در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران

1) زهره زاهدی 2) عبدالرسول جوکار

1)کارشناس ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه شیراز

2) هیئت علمی علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه شیراز

 

چکیده: در این مطالعه تأثیر دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی بر خدمات تحویل مدرک در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران در چارچوب عواملی شامل تعداد سفارشات در طول سال‌های مورد بررسی و روند این سفارشات، هزینه های صرف‌شده در هر دانشگاه و به‌طور کلی دانشگاه‌ها و گروه‌هایی که بیشترین سفارش را داشته‌‌اند، بررسی شده است. این پژوهش به روش پیمایشی و با مراجعه حضوری به بخش تامین مدرک کتابخانه دانشگاه‌ها و همچنین مصاحبه حضوری با کتابداران مسئول آن بخش انجام شده. جامعه آماری پژوهش حاضر به دانشگاه‌های شیراز، تهران و تربیت مدرس، و دانشکده‌های آن‌ها محدود شده. یافته‌ها حاکی از آن است که میزان سفارش مقاله در دانشگاه‌های مختلف به جامعه مخاطبان، امکانات، میزان آشنایی دانشجویان و نحوه ارائه خدمات تحویل مدرک در آن دانشگاه وابسته است.
 

کلیدواژه‌ها: خدمات تحویل مدرک، پایگاه های اطلاعاتی پیوسته، کتابخانه‌های دانشگاهی

 
1. مقدمه
از دستاوردهای جدید فناوری اطلاعات می‌توان از نظام‌های پیوسته تحویل مدرک و ارتباط کتابخانه‌ها با شبکه‌های اطلاع‌رسانی نام برد. پیشرفت‌های اخیر در شبکه‌سازی همراه با پیشرفت‌های فناوری‌های اطلاعات، به طور چشمگیری موجب تسهیل در خدمات تحویل مدرک شده است (پائو 1379). این تحولات همچنین باعث شده تهیه کنندگان خدمات تحویل مدرک به خوبی از وب برای گسترش خدمات خود استفاده کنند[1] (جاکوبز، چمبرز، و موریس 2002).
گسترش فراهم‌آوری اطلاعات به صورت پیوسته، انقلاب عظیمی در دسترسی به اطلاعات و منابع برای کاربران به‌وجود آورده است. از طریق پایگاه های اطلاعاتی، عناوین بیش‌تری از مجلات برای دسترسی کاربران در اختیار کتابخانه‌های دانشگاهی قرار گرفته و بدین ترتیب افراد به استنادهای بیش‌تری دسترسی یافته‌اند که این امر نهایتاً افزایش تقاضاهای آنان برای تامین مدرک را در بر داشته است. از طرف دیگر کاهش بودجه کتابخانه‌ها، رشد مداوم میزان اطلاعات چاپ‌شده و تأکید فزاینده بر خدمات مراجعان بدین معنا است که کتابخانه‌ها نمی‌توانند در تهیه اطلاعات مورد نیاز کاربران خود تنها به مجموعه کتابخانه خود اتکا کنند و برای ارائه خدمات مناسب به کاربران‌، باید از طریق دسترسی به گستره وسیعی از پایگاه های اطلاعات کتابشناختی، به مجموعه خود بیفزایند.
از آنجا که اینترنت و دیگر فناوری‌های اطلاعاتی وابسته به آن ماهیت تحویل مدرک را تغییر داده‌‌اند،‌ یکی از مهم ترین زمینه‌های این مطالعه بررسی تأثیر دسترسی به مجلات الکترونیکی و پایگاه های اطلاعاتی بر خدمات تحویل مدرک می‌باشد. این مقاله با مشخص کردن میزان تأثیر دسترسی به منابع الکترونیکی توسط کتابخانه‌های دانشگاهی بر روند خدمات تحویل مدرک آن‌ها، به کتابداران کمک می‌کند تا با آگاهی کامل از این روند بتوانند از بودجه ا‌ی که در اختیار بخش تامین و تحویل مدرک قرار می‌گیرد بهترین استفاده را به عمل آورند.
هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی توسط کتابخانه‌های دانشگاهی بر خدمات تحویل مدرک، و اهداف فرعی آن عبارت‌اند از:

1.    بررسی روند افزایش یا کاهش تعداد سفارشات دانشگاه‌های مختلف طی سال‌های 83-1379؛
2.    مشخص کردن دانشگاه‌هایی که طی سال‌های83-1379 بیشترین سفارش مقاله را داشته‌اند؛
3.    مشخص کردن گروه‌هایی (علوم پایه، علوم انسانی و فنی مهندسی) که طی سال‌های 83-1379 بیشترین سفارش مقاله را داشته‌اند؛
4.    مشخص کردن مقدار هزینه صرف‌شده توسط هر دانشگاه برای سفارش مقاله به کتابخانه بریتانیا.

2. پیشینه پژوهش
در مطالعات خارجی بر افزایش دسترسی از طریق پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و افزایش اهمیت خدمات تحویل مدرک در ایجاد دسترسی به مواد تأکید شده و بحث‌های زیادی درباره مسئله تأثیر افزایش دسترسی به مجلات الکترونیکی در کاهش تقاضا برای خدمات تحویل مدرک وجود دارد که به عنوان مثال می‌توان از تعداد اقلامی که برای کتابخانه‌های دانشگاهی از کتابخانه بریتانیا تامین شده، یعنی به ترتیب 1.638.272 به 1.337.922 مورد در سال‌های 99/1998 و 2002 / 2001 نام برد. ارقام مذکور نشانگر کاهش18 درصدی در سفارش مقالات است (Kid 2003).  
مقالات کمی، ارتباط بین افزایش دسترسی به مجلات الکترونیکی و کاهش تقاضاهای تامین مدرک را با جزئیات بیان کرده‌اند. با این حال مقالاتی وجود دارند که با این مسئله به طرق مختلف برخورد کرده‌اند. اکثر تحقیقاتی که درباره مجلات الکترونیکی و امانت بین کتابخانه ای انجام شده بر چگونگی استفاده کارمندان از پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و مجلات الکترونیکی برای تامین تقاضاها یا چگونگی تأثیرپذیری آمارهای امانت بین کتابخانه ای توسط متن کامل مقالات، متمرکز است. «میلتون»[2] (1998)، همبستگی میان کاهش آمارهای امانت بین کتابخانه ای با افزایش کاربرد پایگاه های اطلاعاتی متن کامل پیوسته را بررسی کرد و متذکر شد که بین این دو، همبستگی مثبت وجود داد.
مطالعاتی که توسط «کالورت»[3] (2000)، «سولار»[4] (2000)، «کرنیش»[5]  (2003)، «کید»[6] (2003) و «روبرتسون»[7] (2003) درکتابخانه‌های دانشگاه ایالتی بال[8]، دانشگاه کارولینای شمالی[9]، کتابخانه ملی و دانشگاهی ایسلند[10]، دانشگاه گلاسگو[11] وکتابخانه دانشکده پزشکی بیمارستان سنت جرج[12] انجام گرفت نشان داد که بعد از اتصال به پایگاه های اطلاعاتی، درخواست‌های امانت مقالات کاهش یافته است.
اما مطالعاتی نظیر «هلمز» (2001) در دانشگاه اندروز ، «وایلی» و «چرزاستوسکی» (2002) در دانشگاه ایلینویز ، «هلینز دایتر» (2004) در کتابخانه‌های دانشگاهی ایسلند ، «مک گراس» (2003) در دانشگاه مک‌گیل ، و «یو» و «سیرینگ» (2004) در دانشگاه نوادا رنو همگی نشان دادند که بعد از اتصال به پایگاه اطلاعاتی با افزایش تقاضا روبرو بوده‌اند. در گزارش 2002-2001 آمار انجمن کتابخانه‌های تحقیقاتی (2003)، افزایش 106 درصدی امانت بین کتابخانه‌ای با میانگین متغیر 8/6% از سال‌های 1991 تا 2001 ذکر شده است. امانت گرفتن در هر سال به استثنای سال 2002 که بیش از 10% کاهش داشته، روند افزایشی دارد.
همانگونه که ملاحظه می‌شود در تمامی مطالعات انجام‌شده (بسته به تعداد و کیفیت پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی) مجموعه مجلاتی که کتابخانه آن‌ها را مشترک است، بعد از اتصال به پایگاه توسط کتابخانه، با افزایش یا کاهش میزان تقاضاهای امانت بین کتابخانه ای مواجه است. از دو جنبه می‌توان به این امر توجه کرد : در تحقیقاتی نظیر مطالعه «روبرتسون»، «ملیتون»، «سولار» و … کاهش تقاضای تحویل مدرک می‌تواند ناشی از  نوع و تعداد، پوشش و دامنه کیفیت پایگاه اطلاعاتی مورد اشتراک کتابخانه باشد. سرعت عمل بیش‌تر در تهیه اطلاعات مورد نیاز کاربران از طریق پایگاه های اطلاعاتی نسبت به خدمات تحویل مدرک، دلیل دیگری است که کاهش تقاضا را توجیه می‌نماید. از سوی دیگر، دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی بیش‌تر و آگاهی زیادترکاربران از منابع فراوان‌تر و بالتبع یافتن منابع بیش‌تر، می‌تواند افزایش در تعداد تقاضاها را به همراه داشته باشد.
این پژوهش به سؤالات زیر پاسخ داده است:
1.     تعداد سفارشات طی سال‌های 1379 تا 1383 و روند آن در دانشگاه‌های مختلف چگونه بوده است؟  
2.    طی سال‌های 1379 تا 1383 کدام دانشگاه مقالات بیش‌تری سفارش داده است؟
3.    طی سال‌های 1379 تا 1383 کدام گروه (گروه علوم پایه، علوم انسانی و فنی مهندسی) سفارش بیش‌تری داشته است؟
4.    چه میزان هزینه طی سال‌های 1379 تا 1383 در هر دانشگاه صرف شده و هزینه کلی چه اندازه بوده است؟
این پژوهش به روش پیمایشی و با مراجعه حضوری به بخش تامین مدرک کتابخانه‌های دانشگاه‌ها و بررسی یکایک پیشینه های مربوط به سفارش و همچنین مصاحبه حضوری با کتابداران مسئول تامین مدرک کتابخانه‌های فوق انجام شده است.
با توجه به اهمیت مسئله تحقیق و برای تعیین میزان خدمات تحویل مدرک، کتابخانه‌های بزرگ دانشگاهی ایران یعنی کتابخانه‌های دانشگاه شیراز، دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه فردوسی مشهد و دانشکده‌های زیر پوشش آن‌ها جامعه آماری پژوهش حاضر را تشکیل دادند. از میان این کتابخانه‌ها،‌ کتابخانه دانشگاه فردوسی مشهد به علت عدم نگهداری سوابق کافی از سفارشات، وکتابخانه‌های دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی اصفهان به علت عدم عضویت در کتابخانه بریتانیا، از جامعه آماری حذف شدند. کاربران دو دانشگاه اخیر شخصاً با پرداخت هزینه و از طریق مؤسسه نسیم ایمان، منابع مورد نیاز خود را سفارش می‌دادند و به این دلیل کتابخانه فاقد هر گونه پیشینه از سفارشات بود. از آنجا که مؤسسه نسیم ایمان حاضر نشد آمار مربوط به این دانشگاه‌ها را در اختیار پژوهشگران قرار دهد، جامعه آماری پژوهش حاضر به دانشگاه‌های شیراز، تهران و تربیت مدرس و دانشکده‌های آن‌ها محدود شد. سفارش مقاله در دانشکده‌های دانشگاه شیراز، دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس به ترتیب به صورت نامتمرکز، متمرکز (توسط کتابخانه دانشکده فنی و دانشکده علوم) و متمرکز (توسط کتابخانه مرکزی) انجام می‌شده. دانشگاه‌های فوق از طریق موسسه نسیم ایمان به پایگاه اطلاعاتی «ابسکو» دسترسی داشته‌اند.

3. یافته‌های پژوهش
در این قسمت یافته‌های حاصل از بررسی پیشینه های مربوط به سفارش مواد در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران بر اساس سؤالات پژوهش مورد بحث قرار می‌گیرند.
سؤال 1 پژوهش: تعداد سفارشات طی سال‌های 1379 تا 1383 و روند آن در دانشگاه‌های مختلف چگونه بوده است؟
یافته‌ها نشان داد که به طور کلی دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه شیراز و دانشگاه تهران به ترتیب 739، 29 و 12 مقاله در سال 79؛ 875، 144و 27 مقاله در سال 80؛ 0، 156 و 39 مقاله در سال 81؛ 52، 220 و 66 مقاله در سال 82 و 104، 246 و 186 مقاله در سال 83 سفارش داده‌اند. به این ترتیب در کتابخانه‌های دانشگاه شیراز (کتابخانه دانشکده علوم،‌ دانشکده مهندسی، و دانشکده ادبیات و علوم انسانی) و دانشگاه تهران (کتابخانه دانشکده علوم و دانشکده فنی) در بین سال‌های 83-79 افزایش تقاضا وجود داشت.

جدول 1      تعداد سفارش در هر دانشگاه طی سال‌های 83-1379

 

نمودار 1      میزان سفارشات در سال‌های 83-1379

شاید بتوان مهم ترین علت این امر را دسترسی سریع‌تر به مقالات موردنیاز از طریق خدمات تحویل مدرک کتابخانه بریتانیا دانست. در سال‌های اخیر با افزایش در تعداد و تنوع پایگاه های اطلاعاتی، آگاهی کاربران و مهارت آن‌ها در استفاده از این پیگاه‌ها بسیار پیشرفت کرده است. دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی، امکان مکان‌یابی سریع مدرک و نیز درخواست آن را در صورت نیاز مراجعه‌کننده، برای کتابخانه‌ها فراهم می‌نماید. این امر به نوبه خود افزایش تعداد درخواست‌ها را توجیه می‌کند. در واقع آشنایی بیش‌تر کاربران با این خدمات باعث شده که بتوانند دسترسی بیش‌تری به منابع اطلاعاتی پیدا کنند. یافته‌های حاصل از تحقیقات نشان می‌دهد که تهیه مقاله از طریق کتابخانه بریتانیا شایع‌ترین روش برای دسترسی به مقالاتی که در کتابخانه‌ها موجود نیست محسوب می‌شود (Kurosman and Durniak 1994). سرعت و قابلیت دستیابی به چنین خدماتی برای مدارکی که سریعاً مورد نیازند و ممکن نیست به آسانی در جای دیگری قابل دسترسی باشند، امکانی است که می‌توان از آن بهره گرفت. از طرف دیگر ارائه خدمات رایگان تحویل مدرک در این کتابخانه‌ها برای کاربران از دلیل دیگر افزایش تقاضا به‌شمار می‌رفت. ریشه روند کاهش تعداد تقاضا در دانشگاه تربیت مدرس را می‌توان در تغییر سیاست تامین مواد در این دانشگاه دانست؛ بر خلاف قبل که کاربران در تعداد سفارش به کتابخانه بریتانیا از محدودیتی برخوردار نبودند، با تغییر ناگهانی سیاست فراهم‌آوری مواد در این کتابخانه، کاربران از طریق سهمیه‌ای که برای سفارش مقاله در اختیار استادان و اعضای هیئت علمی دانشکده مربوطه خود قرار گرفت و با تأئید آن‌ها، می‌توانستند تقاضای خود را به بخش تامین مدرک کتابخانه مرکزی دانشگاه تربیت مدرس ارسال کنند. این امر کاهش غیرمنتظره تعداد تقاضا در این دانشگاه را توجیه می‌کند. کاهش ناگهانی تقاضا در سال 82-81 را نیز می‌توان ناشی از  این امر دانست. بر اساس جدول 1 در دانشگاه شیراز، دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس روند سفارش مقاله به ترتیب روند افزایشی، افزایشی و کاهشی بوده است. تعداد کم تقاضا‌ها در سال‌های اولیه اتصال دانشگاه‌ها به پایگاه های اطلاعاتی که در نتیجه آگاهی اندک کاربران و کتابخانه‌ها نسبت به این منابع عظیم اطلاعاتی در برآوردن نیاز کاربران بوده، در این جدول مشاهده می‌شود.

سؤال دو پژوهش: طی سال‌های 1379 تا 1383 کدام دانشگاه مقالات بیش‌تری سفارش داده است؟
بر اساس جدول 1 که مجموع سفارشات را در سال‌های 79 تا 83 نشان می‌دهد، دانشگاه تربیت مدرس با سفارش 1810 مقاله رتبه اول، دانشگاه شیراز با سفارش 898 مقاله رتبه دوم و دانشگاه تهران با سفارش 413 مقاله رتبه سوم را کسب کرده. کسب رتبه اول سفارش مقاله توسط دانشگاه تربیت مدرس به جامعه مخاطبان این دانشگاه که منحصراً دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا را دربرمی‌گیرد، مربوط می‌شود. تعداد زیاد دانشجویان مقاطع تحصیلی عالی در این دانشگاه که صرفاً دانشگاه تحصیلات تکمیلی به‌شمار می‌رود را می‌توان توجیهای بر این امر دانست. از طرف دیگر ارائه امکانات بیش‌تر (از جمله مرکز اینترنت شبانه‌روزی بدون محدودیت استفاده ـ در مقابل دانشگاه‌های دیگر که استفاده تنها به زمان‌های خاصی محدود  است) طبعاً بر افزایش میزان سفارش مقاله در این دانشگاه نسبت به دانشگاه‌های دیگر اثرگذار است و دلیل دیگری بر افزایش تقاضا در این دانشگاه می‌توان برشمرد. یک دلیل احتمالی برای افزایش درخواست‌ها این است که واحد امانت بین کتابخانه‌ها در این دانشگاه در ارائه بموقع خدمات، فعال‌تر عمل می‌کند. هنگامی که انجام سفارش به اندازه کافی سریع باشد، به رضایت بیش‌تر کاربران و در نهایت ارائه درخواست‌های بیش‌تر از طرف آن‌ها منجر می‌شود.

جدول 2      تعداد سفارش در هر دانشگاه طی سال‌های 83-1379 به تفکیک گروه آموزشی

 

نمودار 2       میزان سفارشات به تفکیک گروه‌های آموزشی

سؤال 3 پژوهش: طی سال‌های 1379 تا 1383 کدام گروه (علوم پایه، علوم انسانی و فنی مهندسی) تعداد سفارش بیش‌تری داشته‌اند؟
با توجه به جدول 2، در گروه علوم پایه دانشگاه شیراز، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه تهران، در گروه مهندسی دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تهران و دانشگاه شیراز به ترتیب رتبه اول تا سوم و در گروه ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه شیراز رتبه اول و دوم را کسب کردند. این موارد مشخص‌کننده میزان آشنایی هر یک از گروه‌ها نسبت به پایگاه های اطلاعاتی می‌باشد که بررسی این امر، پژوهش دیگری را می‌طلبد.

سؤال 4 پژوهش: چه میزان هزینه طی سال‌های 1379 تا 1383 در هر دانشگاه صرف شده و هزینه کلی چه اندازه است؟
در محاسبه هزینه صرف‌شده در دانشگاه‌ها برای تامین مدرک، با ین‌که هزینه هر مقاله از سال 2000 به این طرف از 25/7 به 75/7 پوند (5/13 دلار) تغییر پیدا کرده، به منظور گرد شدن داده‌ها متوسط 15000 تومان برای هر مقاله محاسبه شده است. براساس جدول 3 می‌توان میزان هزینه در هر سال و هزینه کل در تمامی دانشگاه‌های فوق را مشاهده نمود.

جدول 3       هزینه صرف‌شده (به ریال) برای سفارش مقاله به تفکیک دانشگاه طی سال‌های 83-1379

 

4. نتیجه‌گیری و پیشنهاد
 بر اساس جدول 1 در دانشگاه شیراز، دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس سفارش مقاله  به تربیت روند افزایشی، افزایشی و کاهشی دارد. کتابخانه‌های دانشگاه شیراز (کتابخانه دانشکده علوم،‌ دانشکده مهندسی و دانشکده ادبیات و علوم انسانی) و دانشگاه تهران (کتابخانه دانشکده علوم و دانشکده فنی) در بین سال‌های 79 تا 83 به علت افزایش دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی، در اثر افزایش آگاهی کاربران با افزایش تقاضا مواجه بودند. روند کاهش تعداد تقاضا در دانشگاه تربیت مدرس ریشه در تغییر سیاست تامین مواد در این دانشگاه دارد.
از نظر تعداد کلی سفارش مقاله به کتابخانه بریتانیا (بر اساس جدول 2)، دانشگاه تربیت مدرس با سفارش 1810 مقاله رتبه اول، دانشگاه شیراز با سفارش 898 مقاله رتبه دوم و دانشگاه تهران با سفارش 413 مقاله رتبه سوم را کسب کرد. از نظر میزان سفارش مقاله به تفکیک گروه (بر اساس جدول3)، در گروه علوم پایه دانشگاه شیراز و در گروه‌های مهندسی و ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس بیشترین امتیاز را از نظر میزان سفارش مقاله به خود اختصاص دادند.
هم اکنون کتابخانه‌های دانشگاهی در زمان تغییر به سر می‌برند. به‌خاطر جو اقتصادی و افزایش قیمت مجلات چاپی و الکترونیکی و کاهش بودجه و فقدان فضا، کتابخانه‌ها از شیوه نظام گردآوری مجلات به سوی همکاری و اشتراک منابع در حرکت هستند. از این رو در محیط فناوری‌های پیشرفته، توسعه فناوری نه‌تنها موجب افزایش سرعت دسترسی به اطلاعات، بلکه منجر به پیدایش تقاضاهای جدیدی در حوزه خدمات اطلاع‌رسانی شده است. کاربران اطلاعات، منابع مورد نیاز خود را در شبکه جهانی وب جست‌وجو می‌کنند، و قدرت خرید کتابخانه‌ها سیر نزولی و هزینه مواد پژوهشی سیر صعودی خود را ادامه می‌دهند (مدیریت کیفیت فراگیر برای ... 1380).
این جو اقتصادی، موجب تغییر در مفهوم سنتی سازمان‌دهای مجموعه‌های محلی قوی و خرید مواد پژوهشی شده است که در نتیجه این تغییر و پیدایش تقاضاهای جدید، فرصت‌های بیش‌تری برای عرضه خدمات امانت بین کتابخانه‌ها و تحویل مدرک فراهم آمده است. با توجه به میزان بالای هزینه ای که در کتابخانه‌ها صرف تامین مدرک می‌شود، لازم است در کتابخانه‌ها تمهیداتی صورت گیرد تا بتوان از بودجه‌ای که در اختیار این بخش قرار داده شده به نحو مطلوب بهره برد. لازم است کتابخانه‌ها نظام امانت بین کتابخانه ای خود را نظیر دیگر نظام‌های موجود در کتابخانه، خودکار سازند. نظام سفارش خودکار امانت بین‌کتابخانه ای و تحویل مدرک کتابخانه‌ها را قادر می‌سازد  قبل از سفارش مواد به کتابخانه بریتانیا برای جلوگیری از خارج شدن ارز از کشور، در بین پیشینه های سفارش‌شده قبل جستجو کنند تا بدین صورت از سفارشات تکراری جلوگیری به‌عمل ید. علاوه بر کنترل سفارشات، با استفاده از داده‌هایی که از طریق این نظام در اختیار کتابخانه قرار می‌گیرد، کتابداران تامین مدرک می‌توانند آمارهای استفاده از مجلات خاص را مد نظر قرار دهند و از این داده‌ها برای اهداف مجموعه‌گستری نیز استفاده کنند. چنانچه کتابخانه‌ها رونوشت مواد ارسال‌شده را براساس نظم خاصی نزد خود نگاه دارند، در صورت سفارش مدرک تکراری توسط این نظام می‌توان در هنگام جستجوی قبل از سفارش، آن مدرک را یافت و در اختیار کاربر  قرار دارد. در این صورت از یک طرف نیاز کاربر به سرعت برآورده می‌شود و از سوی دیگر می‌توان با صرف یک‌ بار هزینه، از هزینه های اضافی تامین مدرک که تحمیلی بر بودجه کتابخانه به شمار می‌رود کاست.

5. پیشنهاد برای پژوهش‌های آینده
 _ بررسی میزان همبستگی میان میزان دسترسی به متن کامل مقالات و میزان درخواست‌های سفارش مقاله به کتابخانه بریتانیا؛
 _ بررسی این که یا مجلاتی که بیشترین میزان درخواست‌ها را دارند لزوماً بعد از در دسترس قرار گرفتن به‌صورت الکترونیکی، بیشترین میزان بارگذاری را داشته‌اند؛
 _ بررسی میزان درخواست‌هایی که از طریق پایگاه های اطلاعاتی انجام می‌شود و مشخص ساختن پایگاه هایی که بیشترین تأثیر را بر میزان سفارش مقالات دارند.

6. منابع
1.   پائو، میراندالی. 1379. مفاهیم بازیابی اطلاعات. ترجمه اسدالله آزاد و رحمت‌الله فتاحی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
2.   جاکوبز، نیل، جنی چمبرز، و آن موریس. 2002. وب‌سایت‌های تحویل مدرک. ترجمه غلام حیدری. 1382 . فصلنامه علوم اطلاع‌رسانی 19(1و2): 89-82.
3.   مدیریت کیفیت فراگیر برای امانت بین کتابخانه‌ها و تحویل مدرک. 1380. نشریه خبرای اتفاق 1(10).

     4. Association of Research Libraries. 2003. Supply and Demand in ARL libraries 1998-2002. http://www.arl.org/satats/arl stat/graphs/2002t3.html (accessed September 25| 2005).
5. Calvert| H. M. 2000. The impact of electronic journals and aggregate databases on interlibrary loan: a case study at Ball state university libraries. New Library World 101(1): 28-32.
6. Cornish| G. P. 2003. ILL in a digital age – the 5^th Nordic interlending conference. Interlending & Document Supply 31(1): 42-48.
7. Hlynsdottir| P.| and P. Gylfadottir. 2004. Remote document supply in Iceland before and after nationwide access to 8000 e- journals: the story so far. Interlending & Document Supply 32(2): 70-79.
8. Helms| C. M. 2001. The impact of databases on interlibrary loan borrowing; a ten – year study at a private university. Journal of Interlibrary Loan| Document Delivery and Information Supply 11(1): 99-118.
9. Kid| Tony. 2003. Does electronic journal access affect document delivery requests? Interlending & Document Supply 31(4): 264-269.
10. Kurosman| K.| and B. A. Durniak. 1994. Document delivery: a comparison of commercial document suppliers and interlibrary loan services. College & research libraries 55(2): 129-139.
11. McGrath| Mike. 2003. Interlending & document supply: a review of recent literature – XLIV. Interlending & document supply 31(1): 35-41.
12. Milton| S. 1998. Has the availability of electronic journal in full text affected interlibrary loan usage? An FWU case study. ALKI 14(1): 18-19.
13. Robertson| Victoria. 2003. The impact of electronic journals on academic libraries: the changing relationship between journals| acquisitions and inter-library loans department roles and functions. Interlending & document supply 31(3): 174-179.
14. Solar| D. 2000. Electronic full-text articles as a substitute for traditional interlibrary borrowing. Journal of interlibrary loan| document delivery and information supply 11(1): 99-118.
15. Wiley| L.| and I. E. Chrzastowski. 2002. The Illinois interlibrary loan assessment project: revisiting statewide article sharing and assessing the impact of electronic full-text journals. Library collections| acquisitions| and technical services 26(1): 19-33.
16. Yue| P. W.| and M. L. Syring. 2004. Usage of electronic journal and their effect on interlibrary loan: a case study at the University of Nevada| Reno. Library collections| acquisitions and technical services 28(4): 420-432.

 

پی‌نوشت‌ها

1. سایت‌های زیادی وجود دارند که فهرست تهیه‌کنندگان را ارائه می‌کنند یا اطلاعات مختصری درباره آن‌ها به‌دست می‌دهند، نظیر فهرست تأمین‌کنندگان مدرک در سایت OCLC که خلاصه ا‌ی از خصوصیات و فعالیت‌های آن‌ها را نیز شرح می‌دهد.

[2]. Milton
[3]. Calvert.
[4] Solar.
[5] Cornish.
[6] Kid.
[7] Robertson.
[8] Ball State University.
[9] The University of North Carolina.
[10] The National & University Library of Iceland.
[11] Glasgow University.
[12] St George’s Hospital Medical School Library.
[13] Helms.
[14] Andrews University
[15]. Wiley & Chrzastowski.
[16] Illinois Library .
[17] Hlynsdottir.
[18] Iceland University Libraries.
[19] McGrath .
[20] Mc Gill University.
[21] Yue & Syring.
[22] Nevada| Reno University
[23]. Association of Research Libraries (ARL) 

 

سیستم انبارداری آنلاین سامانه انبارداری سیستم انبارداری سامانه انبارداری آنلاین سیستم انبار سامانه انبار سیستم انبار آنلاین سامانه انبار نرم افزار انبارداری آنلاین نرم افزار انبارداری انبارداری تحت وب سیستم انبار تحت وب سیستم مدیریت چند انبار کاردکس کالا کاردکس کالا در انبار طبقه بندی انبار مدیریت درخواست های PM کدینگ کالا مدیریت درخواست های کاردکس مالی کالا در انبار کاردکس مالی رسید انبار رسید ورود کالا به انبار حواله انبار حواله خروج کالا از انبار درخواست کالا از انبار ثبت درخواست از انبار درخواست خرید کالا ثبت درخواست خرید کالا درخواست بازگشت کالا بازگشت کالا به انبار انتقالی بین انبارها جابجائی کالا بین انبارها رسید انبار مستقیم ثبت کالا در انبار مستقیم موجودی کالا در انبار بروزرسانی خودکار موجودی کالا نقطه سفارش کالا نقطه سفارش نقطه سفارش کالا در انبار سیستم چند انباره مدیریت چند انبار سیستم تحت وب انبار انبار وب بیس حسابداری انبار جانمائی کالا در انبار افتتاح انبار