آموزش زبان، زبانشناسی و فنّاوری اطلاعات
چکیده: در میان همة رشته های علمی، آموزش زبان همواره ویژگیها پیچیدگیهای بیشتری داشتهاست به همین دلیل نیز نظریه ها، سازمان ا، رشته های تخصصی، دوره های آموزشی جداگانه برای آن بوجود آمدهاست. مقایسة روشها نتایج زبانآموزی در گذشته حال تفاوتها پیشرفتهای چشمگیر بزرگی را نمایان میسازد که بیتردید مرهون دو عامل اصلی است. نخست تأثیر همهجانبة دیدگاه های نوین زبانشناسی دیگری بهکارگیری آخرین دستاوردهای فنّاوریهای جدید بویژه فنّاوری اطلاعات است.
واژه های کلیدی: آموزش زبان – زبانشناسی – فنّاوری اطلاعات – پیکره های زبانی
پیشگفتار
آموزش زبان همواره مقولهای جدا از آموزش علوم مهارتهای دیگر بهشمار رفتهاست، چراکه هرانسان بهطورطبیعی ازهنگام تولد آغاز به فراگیری زبانِ محیط زندگی خود میکند با سرعت در زمانی کوتاه این نظام بسیار پیجیده چندلایه را با گنجینهای از واژگان میآموزد. اما میبینیم که آموزش زبان دوم در سالهای بعد چنین آسان خودکار نیست نیاز به تلاش صرف وقت بیشتری دارد نتیجة آن نیز معمولاً کمتر از زبان اول است. زبانشناسی نوین نشاندادهاست که فرایند ذهنی یادگیری زبان (چه زبان اول چه زبان دوم) با یادگیری دانشهای دیگر تفاوتهای بنیادی دارد. ازاینرو شاخهای از زبانشناسی کاربردی با نام آموزش زبا پدیدآمد که همة جنبه ها، نظریه ها مهارتهای زبانآموزی را دربر میگیرد.
در نیمة دوم سده گذشته، بهدلیل عدم کارایی روشها سنتی زبان آموزی با شکل گیری دانش نوین زبان شناسی نظری های متحول آن روشها ورویکردهای آموزش زبان دگرگونیها بسیاری یافت. نگاهی به شیو های سنتی آموزش زبان که بیشتر بر پایه خواندن کتابها سترگِ صرف نحو بود، بیهودگی تلاشها هدررفتن سالها وقتِگذشتگان را آشکارمی نماید. یکی از ادیبان دستور دانان بزرگ پیشین با تلخی از روزی یاد میکردند که پس از سی سال مطالعه، تمرین ممارست در صرف نحو عربی برای نخستین بار به دیار عربستان پای نهادند از بیان جمل های ساده مورد نیاز ناتوان بودند !
زبان شناسی و آموزش زبان
زبان شناسی نوین، با تعریفی دوباره از زبان جنب های چند گانه بررسی کاربرد آن، افقها دیدگا های تاز ای را در آموزش ادگیری آن، چه به عنوان زبان نخست یا مادری چه به عنوان زبان دو?م چه زبان بیگانه، گشود. اکنون مشخص شده است که با توجه به کارکردهای گوناگون زبان، برای یادگیری آموزش آن میتوان منظورهای متفاوتی را در نظر گرفت که هر یک به مهارتهای جداگان ای بستگی دارد.
اگر فراگیری یک زبان به منظور رفع نیازهای گفتاری روزانه باشد، مهارتها تولید درک گفتاری شنیداری نقش برجسته تری مییابند اگر منظور زبان آموز مطالعه بهرهگیری از متنها زبان بیگانه است، مهارت خواندن درک بیشترین اهمیت را مییابد برای نویسندگان مترجمان،مهارتِ تولید نوشتاری دارای اولویت خواهد بود. بدینسان منظوریا هدف آموزش زبان مهارتهایی را برمی گزیند که خود روشها تکنیکهای ویژه خود را میطلبد
زبان شناسی، از آغاز تکوین خود به عنوان رشت ای علمی،کوشیده است با کمک نظری های جامع همگانی، راه دستیابی به هدفها یاد شده را با توجه به فرایندهای یادگیری زبان، نشان داده،اصول وراهبردهای عملی تر وموفق تری را ارائه نماید. از آنجا که نخستین کاربردهای نظری های زبان شناسی در حوزه آموزش زبان به بار نشست، برای بسیاری تا همین اواخر زبانشناسی کاربردی برابر با یادگیری آموزش زبان بود، گرچه امروزه این فعالیتها تنها یکی از جنبه های کاربردی این رشته بهشمار میآید.
آیا زبانشناسی توانست یکباره راهی تازه برای آموزش زبان بیابد در این زمینه طرحی نو در اندازد روشها متنوع متعددی که در قرن گذشته یکی پس از دیگری مطرح گردیده به کار بسته شده نشان میدهد که به موازات پیدایش تحول نظری های زبانشناختی، این روشها نیز مسیری همسو همگام با آنها را پیموده است. نظریه های زبانی نیز به نوبه خود تأثیرپذیر از رویکردها نظریه های کلّی علوم انسانی، به ویژه روان ناسی بود اند. هنگامی که در ده های چهل پنجاه در حوزه روانشناسی نظریه رفتارگرایی با تأکید بر مشاهده توصیف رواج داشت زبانشناسان بزرگی چون بلومفیلد، ساپیر،هاکت، نایدا، فریس مکتب ساختگرایی را با مشاهده توصیف روشمند منظم عادات رفتارهای زبانی به اوج رساندند. در این دوران وظیفه زبان شناسان «توصیف زبانها انسانی تعیین ویژگیها ساختاری آنها بود»|Brown: ) (1987 همانگونه که در ده ه شصت روانشناسی شناختی در بررسیها خود بهجای توجه صرف مکانیکی به ارتباط انگیزه پاسخ، به معنی، ادراک شناخت رو آورد، در زبانشناسی نیز چامسکی از دیدگاهی مشابه مکتب زایشی گشتاری را پایه ریزی نمود. وی کوشید نشان دهد که « زبان ( نه زبانها) را نمی توان به سادگی از راه مشاهده انگیزه ها پاسخها یا حجم زیادی از داد های خام که با کار میدانی گردآوریشد اند بررسی کرد» .
ویژگیهای جریان نخست را در هردو رشته میتوان درموارد زیرخلاصه کرد: چه رفتارگرایان چه ساختگرایان معتقد به روش تکرار تقویت یادگیری بودند. شرطیشدن، انگیزه پاسخ، پاسخها قابل مشاهده وعینی، تجربهگرایی شیوه های علمی، رو وابزارکار آنان بهشمار میآید.آنان میکوشیدند با بررسی کنش زبانی ساختار بیرونی آن به توصیف چیستی این پدیده بپردازند. در حالی که جریان دو?م به فراگیری، تحلیل، بینش ذاتی بودن زبان باور دارد روشها ابزارهای آن عبارتند از خردگرایی، خودآگاهی، فرایند وش زبانی که با توجه به ژرفساخت تلاش دارد به توانش زبانی وتوجیه چراییها آن دست یابد
هر یک از جریانها یاد شده با رهیافتی متفاوت به فرایندها یادگیری، روشها، شرایط ابزارهای مختلفی را مطرح ساختند که با نگاهی گذرا وبهترتیب زمانی می وان دست کم هشت روش را در این زمینه باز .( Freeman|1986 Larsen-)شناخت
روشهایی مانند دستور ترجمه یا روش مستقیم در آغاز راه قرار میگیرند سپس با پیدایش گسترش وسایل نوآوریها فنی، شیوه شنیداری با تکیه بر تمرین تکرار فراوان با نتایج خوبی عرضه میگرد . در اوایل ده ه 60 زیر نفوذ نظریه زایشی گشتاری روانشناسی شناختی، روش خاموش در عین حال، با بهرهگیری از چهار مهارت خواندن، نوشتن، صحبت کردن شنیدن با تأکید بیشتر برمعنی پیشنهاد میگردد. سپس، با در نظر گرفتن موانع مشکلات روانی زبان آموزی، روش آموزش تلقینی از سوی لازانو ارائه میشود.
در این اواخر روشهای زبان آموزی اجتماعی با برنامهای بداه های رویکردی ادراکی متکی بر مهارت شنیدن به صورت طبیعی بالاخره رویکردی ارتباطی در بافت اجتماعی عنوان شد اند که هر کدام اصول فنون خاص خود را دارند.
نکته بسیار مهم دربیشتر روشهای یادشده بهرهگیری درست از ابزارهای نوین کمکی پیروی دقیق از راهبردهای مربوط است. اکنون کارشناسان براین باورند که با درنظرگرفتن نیاز زبانآموزان تعیین هدفهای آنان، میتوان فعالیتها مهارتهای لازم را مشخص نمود بهترین شیوه برگزید: ( & Richards 154: 1986| Rodgers (در این گزینش، عوامل معیارهایی دخیل هستند که برخی از آنها را میتوان چنین برشمرد:
مهارتهای زبانی
سطح آموزش زبان
محدوده آموزش معلمان هماهنگی روش آنها
شرایط یادگیری فرهنگ بومی زبان آموزان
از نکات یاد شده یشین عوامل معیارهای بالا میتوان چنین برداشت کرد که:
. یادگیری یک زبان به طور کامل همهجانبه، نیاز به کسب مهارتهای بسیار اطلاعات فراوان دارد.
در یادگیری زبان دوم یا زبان بیگانه، هنگامیکه منظور از یادگیری مشخص باشد، تنها برخی از مهارتها که با منظور هدف این آموزش مرتبط باشند، مورد نیاز خواهند بود.
روشها ابزارهای نوین فنّاوری جدید کمک بزرگی به آموزش زبان کوتاه کردن زمان آن با کارایی بیشتر نمودهاند.
آموزش زبان در ایران
وضعیت آموزش زبانها بیگانه در ایران چگونه است؟ از یکسو، سالهاست که زبا عربی یکی از زبانها اروپایی جزئی از برنامه آموزشی مدارس دانشگاه ها به شمار میآیند واز سوی دیگر سازمانها مؤسسه های خصوصی بسیاری بهکار تدریس زبانهای خارجی میپردازند همواره با هجوم دانشآموزان دیگران روبرو هستند.این وضع نشاندهنده چند واقعیت است:
نخست آنکه برنامهریزان فرهنگی وآموزش پرورش، نیاز به آموختن زبانها بیگانه را شناخته تأیید میکنند مردم نیز بهدلایل گوناگون، شدیداً خواستار یادگیری زبانها هستواقعیت دیگر آن است که حدود شش سال آموزش پراکنده دوران مدرسه چند سال در دانشگاه، پاسخگوی این نیاز خواسته نیست. چرا که مردم پس از صرف وقت بسیار بدون گرفتن نتیج ای از این آموزشها، اغلب به آموزشگاه های خصوصی رو میآورند. کافی است که صادقانه از خود بپرسیم: بهراستی در دوران زندگی خود در میان اطرافیان چند نفر را میتوانیم بیابیم تنها با بهرهگیری از آموزشهای دبیرستانی یک زبان را در حد?ی قابل استفاده فرا گرفته باشند؟ اگر بپذیریم که به جز در موارد استثنایی، این تلاشها صرفوقتها بینتیجه بوده است، تا کِی باید این همه نیرو، زمان، بودجه انگیزه به هدر برود؟ مشکل در کجاست چه اه حلّی را میتوان یافت
شاید نقطه آغاز، نداشتن تعریفی مشخص از زبان آموزی هدفها آن باشد. این که بدانیم کودکان ما از چه سنی باید به یادگیری زبان بیگانه بپردازند در هر مرحله چه هدفهایی را دنبالکنند چه مهارتهایی را بدستآورند برای دستیابی به ای هدفها مهارتها از چه روشها وچه فنونی بهرهگیرند، خود جای سخن بسیار دارد. حتی اگر تصورکنیم که هدفها مهارتها دقیقاً شناخته تعریف شدهاند، نمیتوان تردید داشت که روشها ابزارهای بهکارگرفتهشده، نامناسب بدون کارآیی است:
کتابهای آموزشی گرچه بسیار تحول یافتهاند، اما هنوز نیاز به بهسازی تکمیل دارند. بویژه اگر قرار باشد با برنامهریزی تازه هدفهای مقاطع مختلف سازگار شوند.
کتابهای کمکآموزشی، بویژه فرهنگهای دوزبانه مناسب این برنامه ها هنوز وجود ندارند گر چه میدانیم چنین فرهنگهایی مدتهاس که با اصول ویژگیهای تازه در بسیاری از کشورها تدوین شدهاند. واژهنامه هایی که با بهرهگیری از روشهای نوین فرهنگنگاری بر پایه نظریه های زبانشناختی بهرهگیری از فنّاوری رایانه، شکل محتوایی کاملاً متفاوت با نمونه های پیشین یافتهاند. البته در اغلب روشهای زبانآموزی پس از یک مرحله استفاده از فرهنگهای دوزبانه، کاربرد فرهنگهای تکزبانه زبانآموز را توصیه مینمایند. برای نمونه برای زبان انگلیسی در سالهای اخیر چندین فرهنگ زبانآموز با ویژگیهای کاملاً تازه کارایی بسیار بالا فراهم شده است، مانند:
Collins COBUILD English Language Dictionary Longman Dictionary of Contemporary English Oxford Advanced Learners Dictionary
مروزه بهکارگیری درست فرهنگها واژه نامه ها خود نیاز به آموزش تمرین دارد. بر پایی کلاسها کارگاه های آشنایی با فرهنگها روش کاربرد آنها، چه برای دانشآموزان وچه برای دبیران میتواند سودمند باشد.
اجرای برنام های دقیق آموزشی بهرهگیری مناسب از کتابها منابع خوب، وابسته به وجود دبیران مسلط، آزموده آشنا به هدفها روشهای تدریس است. آیا درشرایط کنونی، همه دبیران زبان شهرها مناطق مختلف کشور دست کم از سطحی متوسط همگن از تواناییهای آموزشی برخوردارند؟ آیا همه آنان روشهای نوین یکسان تدریس را عملاً فراگرفت اند خود، مشکلی چه از نظر تسلط به زبان ویا تلفظ ندارند؟ آیا ارزیابی کلّی جداگانه از زبان آموزان انجام می ود تا در تدوین کتابها بعدی راهنما باشد بالاخره چند در صد از معلمان زبان با درک هدفها آموزش زبان همگام هماهنگ در مسیر برنامه ها پیش میروند آنرا بهدرستی اجرا میکنند؟ آیا اصولاً میتوان انتظار داشت که همه معلمان زبان ما که در سراسر کشور پراکند اند تواناییها یکسانی داشته باشند البته چنین انتظاری غیر واقعی غیر عملی است.
راه چاره چیست ؟
گر چه با توجه به امکانات نمی توان با راهحلهای آرمانگرایانه به نتایج درخشان فوری دست یافت، اما شاید بتوان راه های چندی را برای بهبود این وضع نزدیک دن به هدفها حساب شده معقول، پیشنهاد نمود. اگر از راه حلی که اغلب نا موفق نیز بوده است، یعنی الگو برداری کامل از برنامه های آموزشی کشورهای دیگر، صرف نظر کنیم، شاید بتوانیم با در نظرگرفتن امکانات موجود انگیزه ها نیازهای جامعه، پس از بررسی بهترین موفقترین برنامه های آموزشی، تغییرات تعدیلهای مناسب را در آنها ایجاد نمائیم بر بهرهگیری از ابزارها فنّاوری نوین برای جبران برخی کمبودها تأکید کنیم. این تغییرات تعدیلها میتواند در چند گام خلاصه شود:
. تجدید نظر در هدفها زبان آموزی مراحل مقاطع آن.
تغییر روش برنامه آموزش زبان از ساعات پراکنده هفتگی در طول سال، بهروش فشرده متمرکز در نخستین سال زبانآموزی وپیگیری آن با آموزش تمرین تداومی تکمیلی.
تألیف کتابهای متناسب با هدفهای تعیینشده تدوین فرهنگهای تازه دوزبانه.
بهرهگیری از همه وسایل نوین کمکآموزشی بویژه فنّاوری اطلاعات
در زیر به توضیح هر یک از گامهای بالا میپردازیم:
در نخستین گام، با توجه به گروه های سنی اجتماعی مختلف در مقاطع تحصیلی متفاوت، میتوان به بازنگری در هدفهای آموزش زبان از فراگیری مهارتهای اولیه برای سنی پائین تا پیگیری تمرین در سطوح میانی آموزش تکمیلی هدفدار در سطح پیشرفته (دانشگاه یا حرفه پیشه) پرداخت.
گام دو?م میتواند دگرگونی اساسی در نحوه آموزش زبان مدارس بهشمار آید. با ایجاد مراکز بزرگ مجهز آموزش زبان در هر یک از نواحی آموزش پرورش با مکانات کافی معلمان ورزیده متخصص، میتوان در مقطعی خاص (در سالها نخست برنامه زبان آموزی) دانشآموزان را برای گذراندن دوره های فشرده، هر روز چند ساعت در روز به آنجا معرفی کرد. چنین مراکزی میتوانند امکانات آموزشی گستردهای را در دسترس همه دانشآموزان بهیکسان قرار دهند از سوی دیگر بهشکل تخصصی به آموزش، ارزیابی برنامهریزی بپردازند. ایجاد چنین مراکزی، مدارس مختلف را از تشکیل کلاسها بینتیجه زبان صرف وقت بینیاز میسازد از سوی دیگر آموزش فشرده مداوم زبان در یک دوره نسبتاً کوتاه اما در محیطی شبیه محیط واقعی زبانی با هدفهای شناخته شده منظم میتواند بهمراتب سودمندتر از سالها تحصیل پراکنده نامنظم باشد. امتیاز دیگر چنین مراکزی به وجود آوردن امکانات زبان آموزی پیشرفته با بهرهگیری از فنّاوری اطلاعات برای همه دانشآموزان به طور یکسان است.
گام سوم تألیف کتابهای ویژه چنین مراکزی است تا بتوان زبان را بهشکل کاربردی واقعی بهکمک آنها آموزش داد. همچنین تدوین فرهنگهای تخصصی زبانآموز با شکل محتوای مناسب هر مقطع آموزش روش استفاده از آنها باید مورد توجه قرار گیرد. یکی از بهترین نکات در فراهم ساختن چنین فرهنگهایی، اختصاصی بودن آنها برای منظورها نیازهای مختلف آموزش زبان است (نگاه کنید به: عاصی،1373 .( بالاخره بهرهگیری از ابزارهای نوین کمک آموزشی دید شنودی مانند نوارهای صوتی ویدئویی، فیلمها آموزشی، آزمایشگاه زبان مهمترین آنها یعنی فنّاوری اطلاعات مجموع های نرمافزار سختافزار بسیار پیشرفته است که بسیاری از کمبودهای مربوط به مطالب درسی معلمان ورزیده، دوری از مراکز آموزشی امکانات شهرهای بزرگ نبود روشهای یکسان را جبران مینماید.
فنّاوری اطلاعات و آموزش زبان
ندیشه به ار گیری رایانه در آموزش (وبه طور خاص آموزش زبان) از چند ده ه پیش وجود داشته است از این رهگذر شاخه هایی از دانش زبان شناسی، آموزش زبان رایانه با یکدیگر در آمیخته میانرشته هایی را بهوجود آوردهاند. از جمله آموزش با کمک رایانه آموزش زبان با کمک رایانه که با پیشرفت فنّاوری رایانه رایانه های شخصی در ده هها 1980 1990گسترش بیشتری یافتند. اکنون رایانه ها با امکان باز شناسی صوت (وآوای انسانی) ونیز تولید صوت (وآوای انسانی) به همراه نمایش فیلم تصویر متحرک وگفتگوی مستقیم با انسان به ابزاری چندرسانهای تبدیل شدهاند. با در نظر گرفتن این واقعیت که رایانه هنوز ابزاری بیجان فاقد تفکر است، اما میتوان ازآن به عنوان ابزاری بسیار نیرومند در دست معلمان برنامهریزان آموزشی بهرهگرفت کارهایی را به آن واگذار کرد که از عهده هیچ معلم سختکوش بردباری ساخته نیست برخی از توانائیها رایانه را در آموزش زبان میتوان چنین فهرست کرد:
امکان ایجاد ارتباط دو سویه با زبان آموز مانند معلم به گون ای که به بازگویی تلفظی زبان آموز گوش رادهد درستی یا نادرستی آن را تشخیص داده او را تا تلفظ دقیق راهنمایی کند یا تلف درست را نماید
خصوصیسازی آموزش . یکی از بزرگترین مشکلات کلاسهای آموزش زبان تعداد زیاد شاگردان در نتیجه فرصت نیافتن معلم به ارتباط با یکایک آنهاست. اگر در یک جلسه آموزش، معلم بتواند یک بار یا دو بار با دانشآموز گفتگو کند، یش از انتظار است، درصورتیکه کار با رایانه یعنی در اختیار داشتن معلم خصوصی تماموقت. یکی از نتایج چنین ارتباط دوجانبهای، امتیاز بزرگ دیگر آموزش رایانهای است وآن از میان برداشتن احساس ترس نگرانی دانشآموز از سرزنش تمسخر اطرافیان در جمع است. این احساس یکی از بزرگترین موانع یادگیری زبان بشمار میآید. نرمافزارهای نوین درسی عکس این حالت را با ایجاد ارتباط صمیمی با زبانآموز تقویت اتکا به نفس در وی، بهوجود میآورند.
رایانه توان آموزش بسیار فشرده تمرین تکرار بسیار را دارد از این نظراز هر معلمی شکیباتر وخستگیناپذیرتر بهشمار میآید. توجه رایانه بهطور تماموقت تنها به همان زبانآموزی است که با آن کارمیکند همه فعالیتهای او را در هر لحظه ارزیابی میکند بدون نیاز به استراحت یا آمادگی برای جلسه بعدی، میتواند آموزش را تا زمانی که شاگرد بخواهد،
امکان پردازش سریع پاسخها ارائه نتایج یکی دیگر از ویژگیهای این آموزش است درحالیکه معلمِ انسانی نیاز به صرف وقت بسیار برای جمعآوری پاسخنامه، تصحیح، نمرهدهی ارائه آن به شاگردان دارد.
امکان دریافت اطلاعات پاسخها از راه تایپکردن، اشاره کردن یا گفتگو، تمرینهای زبانی را متنوع بهدور از ملال مینماید. همچنین میتواند پاسخها پرسشهای خود را بهصورت تصویری، گفتاری یا چاپی ارائه نماید.
حوصله رایانه در تکرار یا برگشتن به عقب تمرین تکرار، تمام نا شدنی است، عاملی که در آموزش زبان بسیار مورد نیاز است.
انعطاف رایانه در ارائه مطالب آموزشی بسیار زیاد است میتواند سرعت آموزش را متناسب با پیشرفت زبان آموز تنظیم نماید. همچنین با توجه به نقاط ضعف یا قوت هر زبان آموز در هر زمینه یا هر بخش از مطالب، میتواند بر بخشهای خاص تأکید بگذارد یا آنها را تکرار نماید یا بر عکس، اگر مورد نیاز نیست، از آنها عبور نماید.
از ویژگیها دیگر آموزش رایانهای، عدم وابستگی به سرعت یادگیری توانائیهای دیگران یا اجبار به همگامی با آنهاست. مشکلی که در اغلب کلاسهای زبان بهوضوح بهچشم میخورد نا هماهنگی میان شاگردان باعث میگردد که معلم نتواند با همه آنان یکسان کار کند.
عدم وابستگی زمانی مکانی از ویژگیها دیگر آموزش رایانهای است، چرا که هر زمان در هر جا که شاگرد اراده نماید، میتواند آموزش را دریافت کند.
حجم درس در هر جلسه آموزش نیز محدودیتی ندارد زبا آموز میتواند تا آنجا که توان یا فرصت دارد، به آموزش بپردازد. رایانه مرحله پایان درس را بهخاطر میسپارد جلسه بعدی را از آنجا آغاز مینماید.
همچنین رایانه میتواند گزارش کاملی از جلسه آموزش نتایج نمرات بهدست آمده را برای ارزیابی معلم یا راهنمای موزشی، در اختیار وی بگذارد. نیز میتواند نتایج جلسات مختلف را با هم مقایسه نماید انواع بررسیهای آماری تعیین میانگینها را انجام دهد حتی با پیشرفت زبان آموزان دیگر مقایسه نماید.
با تحلیل نتایج بدست آمده، امکان پیشنهاد روشهای بهبود آموزش تغییر مسیر آموزش در هر لحظه برای رایانه وجود دارد.
برنامه های آموزشی با کمک رایانه اغلب میتوانند پاسخها را ارزیابی نمایند پیام مناسبی را نیز در مقابل، ارائه نمایند بر اساس نتایج، تمرینات بعدی راگزینش نمایند. به سخن دیگر مسیر آموزش سرعت آن در هر لحظه بر اساس پیشرفت زبانآموز تعیین میگردد.
مکان تمرکز تمرین بر روی مهارتهای خاص وجود دارد، مثلاً زبانآموز میتواند تمرینهای تلفظی، جملهسازی، واژگانی یا املاء را برگزیند.
از امتیازهای دیگر روشهای رایانهای، امکان شبیهسازی موقعیتهای واقعی زبانی اجرا گفتگوهای واقعی است.
رایانه میتواند آموزش را در قالب بازی ارائه دهد در نتیجه آن را جذاب، گیرا، لذتبخش تفریحی بنماید
رایانه میتواند انگیزه رقابت با خود رایانه را در زبان آموز ایجاد نماید که انگیز ای بسیار قوی در یادگیری است.
هم چنین با روشهای گوناگون، یادگیری خلاق پویا میگردد.
از دیدگاه کار گروهی بهرهگیری در مراکز آموزشی، رایانه نرمافزارهای آموزشی پیشرفته امکان کار با چندین زبانآموز را بهطور همزمان فراهم میسازند در مدیرت برنامه های آموزشی اجرای دقیق آزمونها ارزیابی آنها به مدیران یاری میرسانند.
روشها و ابزارهای نوین زبان آموزی
درچند سال اخیر نظریه ها، روشها، ابزارها برنامه های تاز ای برای کمک به آموزش پژوهش زبان بهوجود آمده که به پیشرفت هر چه بیشتر این رشته کمک مینماید. از جمله پیدایش تکوین شاخة تازهای از زبانشناس بهنام زبانشناسی پیکرهای است که میتوان آنرا بخشی از میانرشتهای زبانشناسی رایانهای نیز بهشمار آورد هستة اصلی آنرا پیکره های زبانی پایگاه های داده های زبانی تشکیل میدهد. از دیدگاه زبانشناسی، یک پیکرة بزرگ فراگیر زبانی مهمترین بهترین منبع مرجع برای هرگونه بررسی زبانی، تحلیل آوائی، دستوری واژگانی تدوین هرگونه واژهنامه یا فرهنگ، دستور یا درسنامه برای آموزش زبان است. همچنین یکی از ابزارهای نوین آموزش برخطِ زبان، پیکره های زبانی واژگانی فهرستهای بسامدی واژهیاب است که دارای مزایای بسیاری است اغلب از آن با عناوین آموزشِ موردی، موردبنیاد یا مثالبنیاد نام میبرند (384:2003|Mitkov .(زبانآموز درهر مرحله از یادگیری میتواند بیدرنگ به اطلاعات گوناگونی مانند کاربرد واقعی یک واژه در زبان، بسامد یا فراوانی آن، معنی دقیق آن در جمل ها بافتهای بیشمار زبانی، ویژگیهای دیگر آن دست یابد. یکی 12 ریشه یا ستاک 11 آن با واژه های دیگر، تلفظ، نوع دستوری 10 باهمایی از این پایگاه ها را نیز نگارنده برای زبان فارسی ایجاد نمودهاست. هدف از ایجاد پایگاه داد های زبان فارسی، فراهمکردن پیکر ای مطلوب بوده است که باوجود حجم عظیمی از داد های زبانی با گستردگی گوناگونیها بسیار، دارای ساختاری بسامان منطقی است تا امکان هرگونه جستجو دستیابی سریع به آگاهیها موردنیاز را در هرزمان فراهم نماید. چنی پیکر ای میتواند همواره روزآیند گردد پاسخگوی یاز کاربران گوناگون در هم زمین های نظری کاربردی باشد. (نگاه کنید به: عاصی، 1382 زیرچاپ)
یکی دیگر از زمینه های موفق پیشرفته در آموزش پژوهش زبانی تشخیص، تحلیل، تولید آموزش آواهای گفتاری زبانهاست. میتکوف ده ها پروژه پژوهش تازه را در این زمینه معرفی میکند (2001،صص20 21( نیز امکانات آموزشی بیشتری را با ایجاد پیوند میان مطالب دانسته های 13 ازسوی دیگر، کاربرد اب رمتن زبانآموزان مرور تودرتوی متنها فراهم ساختهاست (65:1998| Dry and Lawler
جستجوئی کوتاه در اینترنت شمار بزرگی از وبگاه ها را آشکار میسازد که با روشهای متفاوت بسیاری از زبانهای جهان را آموزش میدهند یا نرمافزارهای زبانآموزی متنوعی را عرضه میکنند. روشهای چندرسانهای زبانآموزی، ایجاد موقعیتها محیطهای واقعی، آموزش گامبهگام، آموزش تعاملی زبانآموزی است که افقهای تازهای 14 گروهی نمونه هائی از برنامه ها روشهای رایانهای در جهان نوین فناوری اطلاعات را در برابر ما گشودهاست. متاسفانه سهم زبان فارسی دراین جهان (رایاسپهر) هنوز بسیار ناچیز است اما امیدواریم با گسترش شبکه های رایانهای (اینترنت) در سراسر کشور ارتباط اغلب مراکز آموزشی به شبک های اطلاعرسانی تخصصی تجهیز آنها به فنّاوری اطلاعات، بتوان برنام های آموزشی یکسان برای همه درنقاط دور نزدیک کشورارائه داد برای ایجاد یک نظام آموزشزبان پیشرفته کارآمد برنامهریزی کرد.
منابع
عاصی، مصطفی (1373" )طرحی برای هیه فرهنگها تخصصی با کمک کامپیوتر " مجموعه مقالات دومین کنفرانس زبان شناسی نظری کاربردی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
عاصی، مصطفی (1382 " )از پیکره زبانی تا زبان شناسی پیکر ای " مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس زبانشناسی تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
عاصی، مصطفی(زیرجاپ) " پایگاه داد های زبان فارسی در اینترنـت " پژوهـشگران، تهـران، پژوهـشگاه علـوم انـسانی مطالعات فرهنگی.