کارآفرینی دینی یک سبک زندگی

خوشبختانه چند سالی است که تب کارآفرینی همچون تب واقعی که علامت دفاع و واکنش طبیعی بدن نسبت به ورود یک میکروب خارجی است به عنوان علامت دفاع و درمان بیکاری و اشتغال زایی در چهره دولتمردان و دلسوزان نظام جمهوری اسلامی به خوبی و وضوح مشهور است.

     در چنین شرایطی چنانچه صاحب نظران کارآفرینی کشور احساس مسؤولیت نکنند و با یک همت گروهی، جایگاه، رسالت و مفهوم حقیقی کارآفرینی را تبیین و معرفی ننمایند و از آن حفاظت و صیانت نکنند ممکن است همچون بسیاری از امور ضروری و مفید دیگر به انحراف، باد فراموشی و در نهایت به نابودی کشیده شود.

     کارآفرینی اگر چه یک شغل نیست و ترویج فرهنگ آن در جامعه، ابتدا موجب افزایش بیکاری می­شود[1] اما موتور توسعه است و بیکاری­های پنهان را نه تنها آشکار و درمان می­کند، بلکه باعث پیشگیری از آن نیز می­شود.

     واژه « کارآفرینی» در زبان فارسی واژه­ای است نو که معنای لغوی آن، شنونده یا خواننده ناآشنا به مفهوم اصلی آن را، که ترجمه انگلیسی Entrepreneurship است به اشتباه می­اندازد. این واژه اغلب در اذهان، مفهوم " اشتغال زایی" و ارتباط مستقیم و ذاتی با کار ( آن هم از نوع فیزیکی آن) را تداعی می­کند، در حالی که کارآفرینی به معنی حقیقی خود تعاریف مختلف و متنوعی دارد. به طور کلی می­توان گفت که اساس و جوهره اغلب تعاریف ارائه شده در فرهنگ غرب به مفهوم « فرآیند خلق ثروت » یا « تخریب خلاق»
می­باشد که طبیعتاً چنان فرآیند و چنین تخریبی توأم و همراه با خطرپذیری است.

     متأسفانه عده ای در کشور، کارآفرینی را به عنوان یک شغل معرفی می­کنند و آنها را در کنار کارگر، مدیر، مهندس، پزشک، خلبان، وکیل، جوشکار و.... قرار می­دهند و عده­ای دیگر آن را شغل آفرینی می­دانند، عده­ای دیگر کارآفرین را کسی می­دانند که فقط بتواند کارگاه یا کارخانه یا شرکتی را تأسیس، راه­اندازی و مدیریت نماید و خطرپذیری آن را متقبل شود. عده­ای دیگر فقط صاحبان کسب و کارهای کوچک و نوآور را کارآفرین می­دانند و عده­ای شالوده کار را در عصر فراصنعتی «کارآفرینی » و در عصر صنعت «استخدام» معرفی می­کنند، عده­ای دیگر کارآفرینی را مترادف با شغل آزاد و کارآفرین را به معنی کارفرما و سرمایه دار تلقی می­کنند.

     به عبارت دیگر وقتی در غرب صحبت از کارآفرینی اجتماعی می­شود عمدتاً منظور این است که از طریق کسب و کار، درآمدی برای امور اجتماعی و عام المنفعه حاصل نمایند و یا ساختار اجتماعی، سیاسی یا فرهنگی کشورشان را برای تسهیل و حمایت از کارآفرینی اقتصادی تغییر، اصلاح یا تکمیل نمایند، ( علاقه مندان می­توانند فهرست کامل کارآفرینان اجتماعی و نوع فعالیتهای آنها را از طریق مجله الکترونیکی www.changmakers.net بدست آورند).

     در فرهنگ غرب وقتی صحبت از کارآفرینی فرهنگی می­شود منظور این است که کسب و کار تازه­ای در عرصه فرهنگ ایجاد کنند و یا برای افزایش فروش محصولات فرهنگی راهبرد کارآفرینانه­ای را به کار گیرند و یا کسب و کاری را برای اهداف اجتماعی تأسیس نمایند و.... به هر حال در آن فرهنگ، کارآفرینی فرهنگی و اجتماعی یا سیاسی با کارآفرینی اقتصادی عجین است لذا، تخریب خلاقی در اصالت، رسالت، روش­ها، مؤلفه­ها و ساختار فرهنگ، اجتماع یا سیاست اتفاق نمی­افتد.

     در هر صورت هر یک از کارآفرینان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی همچون کارآفرینان اقتصادی دائماً در جستجوی نیازها و فرصت­ها هستند تا از طریق خلاقیت، خطرپذیری و رهبری، ارزشی را در جامعه ایجاد و خلاء یا نقصی را دفع و اصلاح نمایند. بنابراین می­توان گفت: کارآفرینی یک شغل نیست که فقط در بعد اقتصادی و آن هم در حوزه کسب و کار مطرح باشد بلکه فراتر از آن یعنی یک سبک زندگی یا یک فرهنگ است که همواره همراه با کارآفرین است و بر تمام شؤون زندگی او تأثیر می­گذارد از جهان بینی و ایدئولوژی و انتخاب دین وی گرفته تا انتخاب همسر، شغل و حرفه و روش انجام کارهایش. لذا کسی که دارای ویژگی­های کارآفرینانه است الزاماً نباید وارد حوزه کسب و کار و بعد اقتصادی کارآفرینی شود.   

     زندگی کارآفرینانه زندگی است که جستجوگری، تکاپو و تلاش مستمر و بدون وقفه برای رسیدن به کمال، اساس آن است. زندگی که باید دائماً در جستجوی میانبرها بود و خلاقیت جوهره آن است. زندگی که هیچ گاه به وضع موجود اکتفا نمی­شود و در حالی که باید با یک چشم به آینده بنگری با چشم دیگرت باید به دنبال شکار ایده­ها و فرصت­ها از گذشته و حال باشی.

     کارآفرینی یک سبک زندگی است، زندگی­ای که در آن خواستن چیزی هنگامی خواستن به حساب می­آید که آن را بخواهی و برای آن اقدامی بکنی.

 I want what I want when I want  IT

و توانستن هنگامی اتفاق می­افتد که نمی­توانم را فراموش کرده باشی. زندگی که در آن به جز اندیشه هیچ چیز کاملاً در اختیار تو نیست و برای مسلمان ماندن باید هر لحظه ایمانت را تازه گردانی.

     در زندگی شناخت و توسعه قالبهای ذهنی [2] اهمیت خاصی دارد و خردمند به کسی گفته می­شود که اندیشه خود را به اصرار صحیح نداند و به آنچه که نفسش ( قالبهای ذهنی­اش) برای او می­آراید اطمینان نکند، در این زندگی به اشخاصی گفته می­شود که دارای اعتماد به نفس بالایی هستند که بتوانند:

- با دیگران کارکنند،

- حداقل برخی از کارها را بهتر از دیگران انجام دهند.

- خود را با موقعیتهای تازه و افراد جدید انطباق دهند.

- در کارهایی که ابتداء دشوار به نظر می­رسد، مهارت پیدا کنند.

- در شرایطی که اطلاعات کافی وجود ندارد تصمیم گیری کنند.

- به دیگران کمک کنند و از آنها حمایت نمایند.

- اگر فعالیتهای گذشته شان مطابق انتظارشان نباشد آنها را به طور مؤثری اصلاح کنند.

     در زندگی کارآفرینانه، افراد به خوبی معنی جمله زیر و آثار آن را درک می­کنند و لذا راه فرار از آن را یاد گرفته­اند، « شما آن چیزی که فکر می­کنید نیستید و آن چیزی که دیگران راجع به شما فکر می­کنند نیستید بلکه شما چیزی هستید که فکر می­کنید دیگران راجع به شما چنین فکر می­کنند».

     در سبک­های زندگی دیگر، افراد چیزهایی را می­بینند و می­گویند چرا؟ اما در زندگی کارآفرینانه افراد یاد می­گیرند که چیزهایی را هرگز وجود نداشته است ببینند و بگویند چرا نه؟، در زندگی کارآفرینانه بیشتر از تفکر و اگر استفاده می­کنید تا همگرا و باید چراهای دوران کودکی را دوباره آغاز کنید اما نه در مورد چیزهای ناشناخته بلکه در امور بدیهی و دانسته­های دوران بزرگی چون به قول وایتهد؛ به عهده گرفتن تجزیه و تحلیل امور عادی، واضح و بدیهی احتیاج به ذهنی غیرعادی دارد و به قول کاسپر، کشف ناشناخته­ها، عملی جسورانه است اما از آن جسورانه­تر زیر سؤال بردن شناخته­ها است.

     در زندگی کارآفرینانه سازمان­ها در جستجوی افراد خیلی باهوش نیستند آنها می­دانند که هوش زیاد لزوماً خلاقیت بالا به همراه نمی­آورد، بازاریابی این گونه سازمانها بازاریابی واکنشی نیست که در صدد رفع نیازهای اظهار شده مشتریان باشد به عبارت دیگر آنها شرکت­های بازار محور (Market driven co) نیستند بلکه شرکت­های بازار ساز (Market driven co) هستند که از طریق بازاریابی خلاق درصدد شناسایی و رفع نیازهای واقعی و پنهان مشتریان هستند.

     در این زندگی افراد متوجه می­شوند که اگر کارها را با یقین شروع کنند در پایان به شک می­رسند،‌ اما اگر به شک شروع کنند به یقین خواهند رسید و به خوبی فهمیده­اند که شک منزلگاه خوبی نیست بلکه سکوی پرش مناسبی است.  در زندگی کارآفرینانه یادگیری و حل مسأله فرایندی دائمی و مادام العمر است.

     زندگی کارآفرینانه مثل رانندگی با سرعت بالا در جاده یخبندان است، زندگی که هرکس پا در آن بگذارد سنگهای زیادی به طرفش پرتاب می­شود سنگهایی از طرف اقوام، مردم کوچه و بازار، همکاران، زیردستان، بالادستان، دوستان و ... از طرف همه کسانی که
کلیشه­ای فکر می­کنند. اما اگر کسی با این سبک زندگی آشنا شده باشد و آن را پذیرفته باشد به مرور یاد می­گیرد که چطور با این سنگها خانه بسازد، خانه­ای که وقتی
ستون­های آن زده شد همه مخالفین برای نوشتن نام خود بر سر در آن به صف
می­شوند.

     در این زندگی به لباسهای کهنه وصله نو دوخته نمی­شود، و در بطری­های نو شراب کهنه ریخته نمی­شود[3] مدیران سازمانها در این زندگی فقط یک چکش ندارند بلکه جعبه ابزار مجهزی در اختیار دارند، که انواع مختلفی از ابزارها در آن وجود دارد.

     بله در این زندگی خلاقیت به معنی شناسایی نیاز و رفع آن است، لذا اوج خلاقیت یعنی شناسایی نیازهای سطح بالای انسان یعنی نیاز خود شکوفائی [4] که اولیاء و انبیاء بهتر از همه آنها را برای نوع بشر شناسایی، معرفی و رفع نمودند.

     در این زندگی است که پرده پندار دریده می­شود و دنیا و آخرت، عقل و دل، علم و عمل،‌ ماده و معنا، روح و جسم با هم تنیده شده و به یک زبان می­گویند: سبحان الله و الحمدالله و لا الله الا لله و الله اکبر. آن وقت است که کارت عار نمی­شود و زبانت مار، حسادتت رقابت می­شود و رقابت بی رحم نمی­شود. آن وقت است که تلاش می کنی تجارت بدون رضایت نکنی و رضایت بدون تجارت بدست نیاوری،‌آن وقت است که واقعاً موتور توسعه
می­شوی و کار و عبادتت یکی می­شود، قدر فرصت­ها را می­دانی و نمازت نماز می­شود و سؤالت جواب.