کاربرد دانش خلاقیت شناسی TRIZ در مهندسی نوآورانه محصول

تعداد بازدید : 444

5/14/2023

ششمین همایش مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن (5-4 تیر 1386)

کاربرد دانش خلاقیت شناسی TRIZ در مهندسی نوآورانه محصول

صادق شهبازی

عضو هیئت علمی گروه مهندسی خلاقیت و نوآوری دانشگاه صنعتی مالک اشتر

عضو هیئت علمی مرکز پژوهشی علوم خلاقیت شناسی ، نوآوری و TRIZ

سید مهدی گلستان هاشمی

عضو هیئت علمی و مدیرگروه مهندسی خلاقیت و نوآوری دانشگاه صنعتی مالک اشتر

مدیر مرکز پژوهشی علوم خلاقیت شناسی ، نوآوری و TRIZ

مدیر مسئول و سر دبیر مجله علوم خلاقیت شناسی و حل مساله ابداعی TRIZ

چکیده :

تحقیقات فعلی نشان می دهد که نقطه اصلی در فرآیند طراحی در مرحله ای قرار گرفته که ایده های ابداعی به مرحله اجرا در می آید. و اینکه بدون وجود چنین ایده هایی هیچگونه پیشرفتی در آینده به منظور تولید محصولات جدید صورت نخواهد گرفت و این دلیل آن است که باید دانش خلاقیت شناسی TRIZ که دارای قابلیت بالا برای بهبود فرآیند توسعه و ایجاد محصول جدید است | بکار گرفته شود.

این مقاله با ارائه مدل بیان می دارد که چگونه ابزارهای مختلف دانش خلاقیت شناسی TRIZ می تواند در فرایند طراحی محصول جدید به کار گرفته شود و در حل مسایل موجود در فرایند طراحی و همچنین نوآوری محصول کارا و اثر بخش باشند.

کلمات کلیدی: TRIZ ، محصول ، نوآوری ، طراحی

1- مقدمه

امروزه در اغلب شرکت ها سیستم کنترل کیفیت که وظیفه اصلی آن اطمینان دادن نسبت به کارکرد محصول نهایی و خدمات پس از فروش است موجود میباشد. شرکتهای متعددی بر روی توسعه دادن بهبود فرایند طراحی و نوآوری محصول متمرکز شدهاند تا بتوانند محصولات بهتری نسبت به رقبایشان به بازار ارائه نمایند. همچنانکه رقابتها قویتر میشوند، دیگر راضی نمودن مصرفکننده کافی نیست و استراتژی کسب و کار باید به سوی نوآوری هدایت شود. بنابراین هر سازمانی باید برای بقا در بازار رقابت جهانی نوآوری در محصولات را در راس فعالیتهای خود قرار داده و از دانش های به روز دنیا برای رشد نوآوری در محصولات خود استفاده نماید.

دانش خلاقیت شناسی TRIZ توسط آلتشولر (1999-1926)پایه گذاری گردید. هدف اصلی وی پیدا نمودن جایگزین های اثر بخش تر روش های حل خلاق مساله به صورت سنتی بودکه بر اساس سعی و خطا ایجاد شده بودند. آلتشولر[1] به دنبال کشف الگو های اختراع از مدارک اصلی اختراعات ثبت شده بود. او سعی کرد فرایند اصولی را به وسیله راهحلهای خلاقی که یافته بود کشف نماید.

امروزه دانش خلاقیت شناسی TRIZ به عنوان یکی از مهم ترین شاخه های علم خلاقیت شناسی[2] منبع جامعی از روشها برای یافتن و حل ابداعانه مسایل است، یک دانش پایه توانمند و قانونمند. خلاقیت شناسان TRIZ بر این باورندکه TRIZ هنوز در دوران کودکیاش به سر می برد.

دانش خلاقیت شناسی TRIZ می تواند در دامنه ای از یک طیف مفهومی و گستره ای از تعاریف قرار بگیرد که یک انتهای آن نوعی جهان بینی خلاق یا رویکردی جامع به علوم و فناوری و انتهای دیگر آن انواعی از ابزارهای حل خلاق مسئله و فنون خلاقیت و نوآوری را شامل گردد. (گلستان هاشمی | 1382).

آلتشولر TRIZ را تحت عنوان علم فناوری خلاقیت و نوآوری می داند .یکی از دانشمندان برجسته TRIZ به نام سیمون ساورانسکی [3] این دانش را چنین تعریف کرده است : « TRIZ عبارت است از یک دانش انسان گرای ^{^[4]} مبتنی بر روش شناسی نظام یافته^{^[5]} برای حل ابداعانه ی مسئله »( ساورانسکی، 2000) .

همچنین برخی صاحب نظران ، TRIZ را این چنین تعریف می کنند : «TRIZ عبارت است از نوعی رویکرد الگوریتمی^{^[6]} برای حل ابداعانه مسائل فنی و فناورانه^{^[7]} » (گلستان هاشمی 1382 به نقل از ساورانسکی، 2000)

2- دانش خلاقیت شناسی TRIZ و فرایند طراحی محصول

دانش خلاقیت شناسی TRIZ یک روش مفید برای حل مسائل فنی مشکل که نیاز به تفکر خلاق دارند را ایجاد نموده است . اگرچه TRIZ نمی تواند در روشهای سنتی طراحی محصول وارد گردد ولی در فرایند طراحی محصولاتی که تاکنون بطور کامل مشخص شده است می تواند اثرگذار باشد . افزودن TRIZ درفرایند طراحی باید بطور کاراتر کاهش زمان توسعه محصول و بهبود کیفیت و عملکرد به وسیله ایجاد یک زمینه کاری که با ابزارها و روشهای توسعه محصول در ارتباط است ، منجر شود . علاوه براین بدلیل آنکه ساختار TRIZ منطقی است ، یادگرفتن آن آسان می باشد و باید نتایج و آثار واقعی آن برای دانشجویان و طراحانی که با پروژهای چالش انگیز روبه رو هستند آشکار گردد.

اکنون TRIZ جزء برنامه های اصلی است که به دانشجویان ساخت جهت فارغ التحصیلی آموزشی داده می شود . در هر مورد جهت گیری دوره ها به سمت افزایش مهارت خلاقیت و نوآوری دانشجویان می باشد . به گونه ای که فرایند توسعه و ایجاد محصول جدید قابل درک و فهم باشد .

3- مدل ارائه شده جهت حل مساله طراحی با استفاده از دانش خلاقیت شناسی TRIZ

با توجه به جدید بودن موضوع TRIZ | توسط سازمان ها و مراکز تولیدی کشور به کار گرفته نشده است. این مشکل به گونه ای است که می توان بیان نمود تا کنون هیچ شرکت ایرانی عملا" اقدام به استفاده و پیاده سازی این روش جهت حل مسایل موجود ننموده است. لذا ارائه تصویری از این روش ، به گونه ای که اجرای آن را در یک سازمان با فرهنگ، ساختار و تشکیلات ایرانی شاهد باشیم، به نظر امری مهم می رسد.

نکته دیگری که در این راستا باید به آن توجه نمود ، این است که در اکثر موارد ، به منظور اجرایی نمودن یک علم جدید (که در ابتدا به صورت تئوریک ارائه می شود)، بسیاری از قواعد تئوریک آن حذف می گرددکه در برخی از موارد ، باعث لطمه دیدن روش ارائه شده ، می شود.

با توجه به موارد فوق الذکر ،در مدل ارائه شده ، سعی براین است که ضمن ارائه روش به شکل قابل اجرا و اثر بخش ، امکان حل مسایل را در یک سازمان داشته باشد.

بدین منظور برخی از ابزارهای این روش که دارای کارایی لازم در زمینه حل مساله می باشند ، انتخاب گردیدند.

در روش ارائه شده توسط TRIZ علاوه بر حل مسایل سطح یک و دو در صورتی که به تناقض جدی برخورد شود ، با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده در ISQ و ابزار فرمول بندی مساله و نهایتا جدول تناقضات ، ضمن شناسایی تناقض های موجود ، اقدام به ایده پردازی جهت حل مساله می نماید. پس از ایده پردازی ، مهندسان و افراد خبره می توانند از این ایده ها استفاده نموده و به نحو اثر بخشی اقدام به یافتن راه هایی جهت حل مساله نمایند.

باتوجه به موارد فوق الذکر به طور خلاصه مدل ارائه شده، شامل سرفصل های زیر می باشد:

(جزئیات در مرحله بعدی توضیح داده شده است )

الف- شناخت مسئله

شناخت مساله شامل مراحل زیر می باشد :

1- انتخاب موضوع

2- درک شرایط واقعی ، انتخاب و تعیین اهداف

2-1-اطلاعات در مورد سیستمی که مایل به ایجاد یا بهبود آن هستید و محیط اطراف آن

2-1-1-نام سیستم

2-1-2-کارکرد سودمند اولیه سیستم

2-1-3-ساختار فعلی و مطلوب سیستم

2-1-4-چگونگی کارکرد سیستم

2-1-5-محیط سیستم

2-2-منابع موجود

3- اطلاعات درباره موقعیت سیستم

3-1- ایجاد بهبودهای مطلوب یا حذف اثرات نامطلوب

3-2-عاملی که باعث ایجاد مساله شده است.

3-3-تاریخچه پیدایش و توسعه مساله

4-بررسی تغییرات سیستم

4-1-بررسی تغییرات (صرف نظر از محدودیتهای سیستم)

4-2-محدودیتهایی که برای تغییر سیستم وجود دارند.

5-تاریخچه راه حل های آزمایش شده روی مساله

5-1-تلاش هایی که در گذشته برای حل مساله انجام شده

5-2-سیستم هایی با مساله مشابه

6- مشخص نمودن راه حل و اجرای آن

7- بررسی نتایج

ب- فرمول بندی مساله

در این مرحله فرمول بندی مساله که شامل موارد زیر است باید انجام گیرد:

8-فرموله بندی نمودن مساله

9- رسم نمودار مساله

10- تبدیل نمودار به متن

11- استخراج صورت مساله ها

12- مشخص نمودن راه حل و اجرای آن

13- بررسی نتایج

ج- جستجوی مسائل قبلا حل شده (استفاده از 39 پارامتر مهندسی)

14- استفاده از جدول تناقضات

د- استفاده از الگوهای راه حل های کشف شده( به کار گیری 40 اصل اختراع)

13- بررسی اصل ها

14- مشخص نمودن راه حل و اجرای آن

15- بررسی نتایج

در ادامه به تشریح هر یک از موارد فوق می پردازیم:

4- بکار گیری مدل ارائه شده جهت حل مساله موجود در فرآیند طراحی

الف- شناخت مسئله

4-1- انتخاب موضوع

تیم طراح با استفاده از ابزار و روش های مختلف نسبت به شناسایی و انتخاب مسایل مختلف اقدام می نماید. برخی از روش های موجود جهت شناسایی مسایل عبارتند از:

· پیشنهادهای ارائه شده توسط واحدهای مختلف سازمانی

· انتقادات و خواسته های مشتریان

· جلسات هفتگی در مورد مشکلات موجود در طراحی و عملکرد محصول

با استفاده از این روش ها و ابزار ، امکان شناسایی، انتخاب و در نهایت تجزیه و تحلیل و حل مسایل و مشکلات بالقوه در طراحی، ساخت و امثال آن وجود دارد.

4-2- درک شرایط واقعی ، انتخاب و تعیین اهداف

با توجه به اهمیت و نقش شناسایی دقیق مساله در حل آن ، این مرحله از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این خصوص ، مراحلی از پرسش نامه موقعیت های نوآوری جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز ارائه می شود.

جهت شناسایی وضعیت موجود و انتخاب هدف ، اطلاعات مورد نیاز باید به صورت زیر تکمیل شود. این اطلاعات به دو دسته تقسیم شده اند:

الف-اطلاعات در مورد سیستمی که مایل به ایجاد یا بهبود آن هستید و محیط اطراف آن

ب-منابع موجود

در ادامه به توضیح هر یک از این موارد می پردازیم. لازم به ذکر است که پس از جمع آوری اطلاعات اشاره شده در زیر ، مراحل اجرایی این فرآیند آغاز می گردد.

4-2-1-اطلاعات در مورد سیستمی که مایل به ایجاد یا بهبود آن هستید و محیط اطراف آن

در این بند اطلاعات کامل در خصوص سیستمی که مایل به ایجاد یا بهبود آن هستیم ، ارائه می شود.این اطلاعات شامل کارکردهای سودمند اولیه که سیستم به دلیل آن به وجود آمده است، کارکردهای زیان بار ناشی از کارکرد سودمند ، ساختار موجود و وضعیت مطلوب سیستم ، چگونگی کارکرد آن و نهایتا محیطی که سیستم در آن به حیات ادامه می دهد ، می شود.

4-2-1-1-نام سیستم

نام استاندارد سیستم را بنویسید، مانند ماشین ، ورود وخروج

4-2-1-2-کارکرد سودمند اولیه سیستم

هدف از ایجاد سیستم و کارکرد آن در این قسمت ذکر می شود. کارکرد را باید با استفاده از افعال معلومی که کارکرد سیستم را توصیف می کنند ، بیان کرد. کارکرد سودمند اولیه ساعت ، نمایش دقیق وقت است.

به این نکته باید توجه داشت که ممکن است وسیله ای دارای کارکردهای سودمند اولیه چند گانه باشد.

همچنین یک سیستم دارای اثر زیان بار نیز می باشد.

4-2-1-3-ساختار فعلی یا مطلوب سیستم

برای تشریح ساختار فعلی یا مطلوب ، باید آن را در حالت سکون (زمانی که سیستم مشغول به کار نیست)بررسی کرد. در این قسمت زیر سیستم ها،جزئیات و ارتباطات بین آنها باید تشریح شوند.

4-2-1-4-چگونگی کارکرد سیستم

چگونگی کارکرد سیستم را توصیف کنید. یعنی تعیین کنید که سیستم هنگام اجرای کارکرد سودمند خود چگونه عمل می کند و زیر سیستمها و اجزای آن چگونه با یکدیگر تعامل ایجاد می کنند.

4-2-1-5- محیط سیستم:

بسیاری از سازمانهای مشتری گرا به منظور برآوردن نیاز راه حل های مسایل خود ، در مورد استفاده از شرایط محیطی تحقیق می کنند.چگونه سیستم با ابر سیستمهایی که جزئی از آنها است تعامل دارد؟

محیط سیستم می تواند یکی از عوامل زیر باشد:

1- سیستم هایی که با سیستم مساله تعامل دارند. این تعامل می تواند سودمند یا زیان بار باشد.

2- سیستم هایی که در کنار سیستم اصلی قرار دارند و احتمال می دهیم که در آینده با سیستم اصلی تعامل داشته باشند.

3- سیستم های عمومی تر که سیستم مورد نظر جزئی از آنهاست.

4- محیط طبیعی که سیستم مورد نظر را احاطه کرده است.

4-2-2- منابع موجود

شناخت دقیق منابع موجود ، نقش مهمی در ارائه راه حل های مطلوب به عهده دارد. بنابراین ، باید تمام منابع موجود مورد شناسایی قرار گرفته و فهرست شوند. در حین انجام این کار ، باید کلیه ویژگیهایی که به حل مساله کمک می کنند را شناسایی کرد.

· طراحان اغلب منابعی راکه به صورت رایگان در اطراف سیستم مساله وجود دارد نادیده می گیرند. در حالی که طرحهای ابتکاری از پدیده های طبیعی بهره زیادی می برند.

4-3- اطلاعات درباره موقعیت سیستم

4-3-1- ایجاد بهبودهای مطلوب یا حذف اثرات نامطلوب

در این قسمت به هر چیز نامطلوب یا هر موقعیت بهبود ، مساله می گوییم.سپس رابطه این مساله را با کارکرد سودمند اولیه و کارکردهای دیگر پیدا می نماییم.

4-3-2-فرآیندی که باعث ایجاد مساله شده

فرآیندی را که باعث ایجاد مساله شده است ، شرح دهید و شرایط ایجاد آن را ثبت کنید. بدانید که همیشه دانستن ریشه های اصلی ایجاد مساله ، سودمند است.

4-3-3- تاریخچه پیدایش و توسعه مساله

پس از چه مراحلی از فرآیند توسعه سیستم مساله بروز کرد؟ رخدادهایی که منجر به ایجاد مساله شدند، به همراه دلایل رخدادها توصیف نمایید.مسیر توسعهای را بررسی کنید که از ایجاد مساله جلوگیری کند.

4-4-تغییر سیستم

4-4-1- تغییرات ممکن در سیستم

انواع تغییراتی را که می توانید در سیستم ایجاد کنید ، شرح داده و ارزش یابی کنید. میزان تغییرات امکان پذیر در سیستم به عوامل زیر بستگی دارد:

· سطح تولید فعلی سیستم

· تلفاتی که معمولا توسط اثر منفی ایجاد می شوند.

· منافعی که از حل مساله به دست خواهند آمد.

4-4-2- محدودیتهایی که برای تغییر سیستم وجود دارند

مشخصات قابل تغییر و غیر قابل تغییر سیستم را شناسایی کنید. چه ویژگی های فنی یا اقتصادی از سیستم :

· باید ثابت بمانند

· نباید کاهش پیدا کنند

· نباید افزایش پیدا کنند

4-5-تاریخچه راه حل های آزمایش شده روی مساله

کلیه تلاش هایی که برای حل مساله تا کنون انجام شده است را فهرست کنید.

سیستم هایی را که دارای مسایل مشابه هستند، فهرست کرده و سپس به سئوالات زیر پاسخ دهید:

· آیا مساله در جای دیگر حل شده است؟

· آیا می توان راه حل مشابه را برای مساله فعلی به کار برد؟

اگر پاسخ منفی است ، دلایل و محدودیت هایی را که برای اجرای راه حل وجود دارد، پیدا کنید.

4-6-اجرای راه حل ها

پس از بررسی اطلاعات به دست آمده تا کنون ، اقدام به مشخص نمودن راه حل و در نتیجه اجرای آن می نماییم.

در صورتی که بررسی های فوق ، منجر به شناسایی راه حل های مناسب جهت اجرا نشود، باید ازسایر ابزارها و تکنیک های مختلف TRIZ جهت حل مساله مورد نظر بهره جست . در این خصوص می توان از فرمول بندی مساله ، تناقض های فنی و فیزیکی و طرح های ایده آل استفاده نمود.

4-7-بررسی نتایج

پس از انجام مراحل اشاره شده در فوق، در صورتی که راه حل برای مساله پیدا شد و آن را اجرا نمودیم با توجه به شاخص های مربوطه به بررسی و تحلیل نتیجه ایجاد شده می پردازیم.

ب- فرمول بندی مساله

4-8- فرمول بندی مساله

این قسمت فرآیند فرمول بندی مساله ^{^[8]} را برای ساختار دهی به یک نمودار ساده علت و معلولی و به منظور نشان دادن رابطه بین اثرات زیان بار و کارکرد سودمند اولیه سیستم ارائه می دهد. روش TRIZ برای اشاره به اثر زیان بار و کارکرد اولیه به ترتیب از اصطلاحات کارکرد زیان بار^{^[9]} و کارکرد سودمند ^{^[10]}استفاده می کند. باید توجه شود که در این بخش کلمه کارکرد معنای وسیعتری نسبت به مفهوم آن در بخش ISQ دارد و تقریبا به هر چیزی که مایل به انجام آن هستیم اطلاق می شود. بسیاری از کارکردها،رویدادهایی چون انفجار و یا دگرگونی ناگهانی یکی از اجزای سیستم هستند. فرآیند فرمول بندی مساله به چنین کارکردهایی می پردازد.( به طور کامل این فرآیند در فصل دوم ، بخش دوم تشریح شده است)

4-9-رسم نمودار مساله

با توجه به سئوالات و روابط مشخص شده تا این قسمت می توان نمودار کلی از مساله را جهت فهم بیشتر رسم نمود. این نمودار در ایجاد یک دید کلی نسبت به مساله به ما کمک می نماید.

4-10- تبدیل نمودار به متن

با توجه به نمودار رسم شده می توان با تبدیل آن به متن یکسری اطلاعات جدید استخراج نمود که تا کنون به آنها توجه نشده است.

4-11-استخراج صورت مساله ها

در این قسمت می توان کلیه سئوالاتی را که ممکن است به حل مساله کمک کند استخراج نمود. قابل توجه است که سئوالاتی که در این مرحله مطرح می شوند بسیار با اهمیت می باشند و در صورتی که در این مرحله یعنی فرموله نمودن مساله نتوانیم به جواب برسیم می توان از اطلاعات ان در مرحله بعدی یعنی استفاده از جدول تناقضات استفاده نمود.

4-12- مشخص نمودن راه حل و اجرای آن

پس از بررسی اطلاعات به دست آمده تا کنون ، اقدام به مشخص نمودن راه حل و در نتیجه اجرای آن می نماییم.

در صورتی که بررسی های فوق ، منجر به شناسایی راه حل های مناسب جهت اجرا نشود، باید از ابزارها و تکنیک های مختلف TRIZ جهت حل مساله مورد نظر بهره جست . در این خصوص می توان از تناقض های فنی و فیزیکی و طرح های ایده آل استفاده نمود.

4-13- بررسی نتایج

ج- جستجوی مسائل قبلا حل شده (استفاده از 39 پارامتر مهندسی)

4-14- استفاده از تناقض های فنی برای حل مساله

تحلیل تناقضها راهی جدید برای نگریستن مساله است . در این روش با استفاده از جدول تناقضها به راه حل های متعددی برای هر مساله می رسید| راه حل هایی که هم ابتکاری هستند و هم اثر بخشند. به این منظور باید مساله با پارامترها سازگار شود.

آلتشولر با بررسی 40000 سند ثبت اختراع | توانست اصولی را برای ترکیب دوتایی هر یک از پارامترهای مهندسی پیدا کند. به علت آنکه در مورد بعضی از تناقض های خاص هیچ اختراعی پیدا نشده بود | برای همین ترکیب های ممکن اصل و راه حل پیشنهاد نشده است. در جدول تناقضات آلتشولر سطرها نشان دهنده پارامترهایی هستند که باید بهبود پیدا کنند و ستون ها نیز بیانگر پارامترهایی هستند که در اثر این بهبود آسیب خواهند دید. اصول پیشنهادی در محل تقاطع سطر و ستون مربوطه در جدول درج شده است.

برای استفاده از جدول مساله مورد نظر در طراحی باید به صورت یک تناقض بازنویسی شود.

د- استفاده از الگوهای راه حل های کشف شده( به کار گیری 40 اصل اختراع)

4-15- بررسی اصل ها

در این مرحله با استفاده از اصول استخراج شده در مرحله قبلی به تجزیه و تحلیل مساله و حل آن با استفاده از 40 اصل اختراع پرداخته می شود.

4-16-اجرای راه حل ها

پس از بررسی اطلاعات به دست آمده تا کنون ، اقدام به مشخص نمودن راه حل و در نتیجه اجرای آن می نماییم.

در صورتی که بررسی های فوق ، منجر به شناسایی راه حل های مناسب جهت اجرا نشود، باید از ابزارها و تکنیک های مختلف TRIZ جهت حل مساله مورد نظر بهره جست . در این خصوص می توان از طرح های ایده آل استفاده نمود.

4-17-بررسی نتایج

5-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

مهمترین ابزار برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، به کارگیری مدل ارائه شده برای حل مسایل طراحی است که در این مدل از ابزاری چون پرسش نامه موقعیت های نوآوری (ISQ)، فرمول بندی مساله ، جدول تناقضات و 40اصل اختراع و نوآوری استفاده شده است که ISQ و فرمول بندی مساله جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و جدول تناقضات و 40اصل اختراع و نوآوری جهت استفاده از اطلاعات به دست آمده از دو ابزار قبلی برای رسیدن به بهترین پاسخ جهت رفع مشکلات موجود در فرآیند طراحی محصول می باشند.

در حالت عادی هر یک از مراحل ارائه شده در مدل بطور مجزا می توانند تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه راه حل نمایند اما در صورتی که موفق به پیدا نمودن راه حل نشوند از اطلاعات آنها جهت استفاده و تکمیل مراحل بعدی استفاده می شود.

حال اگر بخواهیم یک مقایسه قبل از پیاده سازی مدل و بعد از آن داشته باشیم ، می توان بدین صورت عمل نمود که ابتدا کلیه راه حل های ممکن برای حل مساله موجود در فرآیند طراحی محصول مورد نظر شناسایی گردد(در صورت وجود راه حل) سپس شروع به پیاده سازی مدل می گردد و راه حل های استخراج شده در هر مرحله از اجرای مدل یعنی شناخت مساله ، فرمول بندی مساله ، استفاده از جدول تناقضات و 40 اصل ابداعی شناسایی و با روش های ارائه شده قبلی از نظر فنی ، هزینه ای و زمان پیاده سازی مقایسه می گردد (توسط تیم طراحی ) و بهترین راه حل انتخاب می شود.

6- نتیجه گیری

دانش خلاقیت شناسی TRIZ بطور مستقیم به منظور ایجاد مزایای فنی از طریق حذف تناقضات سیستم و توانایی به منظور ایجاد تعادل بین عناصر سیستم فعالیت می نماید . این دانش همچنین می تواند با تجزیه و تحلیل مسایل مختلف و الگوهای تکامل، بینش ها و تفکرات را به این مطلب که چگونه محصولات سازمان می توانند تغییر و تکامل یابند سوق دهد .

TRIZ بطور اساسی تفکر خلاق را بهبود بخشیده و به حل مسایل در کوتاهترین زمان ممکن از طریق تاکید برروی نتایج نهایی ایده آل کمک می نماید. TRIZ یک رویه سیتماتیک گام به گامی را فراهم می آورد که جایگزین سعی و خطا شده و با استفاده از یک روش متدولوژیک زمان ارائه محصولات جدیدتر را کاهش داده و از طریق یک عملکرد برتر این کار را انجام می دهد و بطور اساسی فرصت اختراع و نوآوری را افزایش داده بگونه ای که مخترعان را از چارچوب فکری محدود خود خارج ساخته و به تفکرسیستمی سطح بالایی می رساند. اگر چه متخصص TRIZ شدن زمان و تلاش بسیار می برد اما برای شروع کار نمودن با TRIZ نیازمند چندین روز آموزش می باشد . بطور خاص طراحان مجرب و مدیران محصول با استفاده از روشهای TRIZ دارای احساس بهتری می گردند زیرا پس از اینکه آنها آموزشهای پایه ای را طی کردند بطور فزاینده ای نتایج بهتری را در مقایسه با رویکرد های سعی و خطا ی سنتی بدست می آورند .

در این تحقیق دانش خلاقیت شناسی TRIZ در فرایند طراحی ارائه گردید. پس زمینه، ساختار، مفاهیم اصولی پایه و روش حل مسأله – روشهای اصولی اختراع- توصیف شدند و در نهایت یک مدل با 4 مرحله اصلی و 15 زیر مرحله برای پیاده سازی TRIZ در فرآیند طراحی ارائه گردید. و برای روشن شدن بهتر مطلب یک نمونه از مشکل موجود در صنعت دریایی مورد بررسی وحل قرار گرفت.

TRIZ یک دانش قوی براساس حل خلاقانه مسأله نوآوری است. اگرچه آن پیچیده و متمرکز بر روی مسایل خاص است ولی یکپارچگی TRIZ با طراحی سیستماتیک مهندسی یک متدولوژی قوی را نتیجه میدهد. این یکپارچگی باید مطابق راهنماییهای زیر باشد :

· طراحی سیستماتیک مهندسی باید در قالب یک چارچوب صورت پذیر باشد زیرا این فرایند دارای دامنه گستردهای است.

· استفاده مجدد از دانش طراحی موجود باید افزایش داده شود و حل مساله باید فقط زمانی استفاده شود که مورد نیاز است.

· روش شناسی باید ترقی کند برای مثال استفاده از روشهای حل مسائل پیچیده مطابق روش TRIZ زمانی که لازم نیست استفاده نشود.

به طور کلی نتایج نهایی به شرح زیر می باشد:

1- همانطور که مشاهده شد روش خلاقیت شناسی TRIZ به عنوان یک ابزار کمکی در فرآیند طراحی محصول نقش موثری ایفا می نماید.

2- با توجه به مدل ارائه شده، روش خلاقیت شناسی TRIZ ایجاد یک ساختار کلی جهت حل مسایل موجود در فرآیند طراحی ارائه می دهد.

3- روش خلاقیت شناسی TRIZ با بکارگیری روش ها و فنون مرتبط مانند ISQ ، فرموله نمودن مساله و ... راه حل موثری برای مساله سیستم ارائه می دهد.

4- دانش خلاقیت شناسی TRIZ در حل مشکلات حاصل از فرآیند طراحی محصول که با روشهای متداول قابل حصول نمی باشد نقش موثری ایفا می نماید و ذهن نوآوران را سمت و سوی خاصی می بخشد.

9- منابع

ترینکو|جان|(1380) . نوآوری نظام یافتهTRIZ| ترجمه مصطفی جعفری ،تهران ،انتشارات رسا

سانورانسکی| سیمون|(در دست انتشار). مهندسی خلاقیت TRIZ| ترجمه سید مهدی گلستان هاشمی و علیرضا منصوریان| اصفهان :انتشارات جهاد دانشگاهی

سلیمی، محمد حسین،(1384). الگوریتم نوآوری ،تهران: انتشارات رسا

شهبازی ، صادق، (1383).QFD به وسیله TRIZ ، مجله علوم خلاقیت شناسی و TRIZ ، سال دوم ، شماره پنجم ، صفحه 15تا 19

شهبازی، صادق ، 1384، تحقیق ، توسعه و فناوری اطلاعات با استفاده از دانش خلاقیت شناسی TRIZ، پنجمین همایش مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن، سی دی مجموعه مقالات همایش

گلستان هاشمی | سید مهدی |(1382). مقدمه ای بر علم خلاقیت شناسی: دانش خلاقیت و نوآوری | انتشارات جهاد دانشگاهی

گلستان هاشمی ، سید مهدی، (1383). مساله و TRIZ ، مجله علوم خلاقیت شناسی و TRIZ ، سال دوم ، شماره پنجم ، صفحه 30تا 38

مجتبایی ، محمد حسن ،(1383). بررسی تحلیلی سیر تکاملی ARIZ ، مجله علوم خلاقیت شناسی و TRIZ ،سال دوم ، شماره هفتم ، صفحه 35تا41

منصوریان ، علیرضا ، (1383). مواردی از کاربرد ماتریس تناقضات و 40 اصل ابداعی TRIZ در حل مسایل ، مجله علوم خلاقیت شناسی وTRIZ ،سال دوم ،شماره هفتم ، صفحه 3تا 8

· Altshuller| G. S. (1998)| 40 Principles: TRIZ Keys to Technical Innovation| Technical Innovation Center| Worcester.

· Altshuller| G. S. (1984a). Creativity as an Exact Science: The Theory of the Solution of Inventive Problems| Gordon & Breach| Luxemburg.

· Altshuller| G. S. (1984b). Erfinden: Wege zur L?sung technischer Probleme| Verlag Technik| Berlin.

· Dave Milward| (2003). TRIZ for Software| (T4S)| www.dave_milward.com

· Domb| Ellen| and Kowalick| James. (1998). “Applying TRIZ to Develop New Designs for the Future of the Airbag.” Proceedings of the 1998 Society of Automotive Engineers International Congress| Paper Number 980647.