1- مقدمه

بی‌شک سرمایه‌گذاران را می‌توان از مؤثرترین و مهم‌ترین ارکان فرآیند توسعه و کارآفرینی اقتصاد هر جامعه برشمرد که با صرف سرمایةخود در راه‌اندازی و ایجاد فعالیت‌های جدید اقتصادی یا توسعة فعالیت‌های موجود به بسط تولید و افزایش اشتغال و همچنین ازدیاد ثروت ملی و البته فردی همت می‌گمارند. در میان این قشر پراهمیت، سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند و با پذیرش ریسک بیشتر به سرمایه‌گذاری در زمینه‌های اقتصادی که پتانسیل رشد فزاینده‌ای دارند، پرداخته و در این فرآیند به انتقال تجربه و دانش مدیریتی و اجرایی خود همت گماشته و در نقش کارآفرینان و فرشتگان کسب و کار ظاهر می‌شوند. این سرمایه‌گذاران به طور معمول با گذشت 3 تا 7 سال از آغاز سرمایه‌گذاری اقدام به خروج سرمایة خود می‌کنند و در این راه می‌توانند از بورس اوراق بهادار بهره گیرند. متن پیش‌رو می‌کوشد تا با بررسی کارکرد و سازوکار سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر به معرفی نهادهای فعال در این زمینه و نیز ارتباط آن با بازار سرمایه بپردازد.

 

2- ماهیت و کارکرد

سرمایة مخاطره‌پذیر[1]، به منابع مالی اطلاق می‌شود که توسط سرمایه‌گذاران حرفه‌ای برای شرکت‌های جوان که پتانسیل بالایی برای رشد و پیشرفت اقتصادی دارند، تهیه می‌شود و منبع مهمی برای شروع به کار شرکت‌های تازه تأسیس[2] به شمار می‌آید.

شرکت‌هایی که به صورت حرفه‌ای به مدیریت سرمایة مخاطره‌پذیر می‌پردازند، معمولاً شرکت‌هایی با مالکیت متمرکز[3] هستند که بودجة آنها از طریق صندوق‌های بازنشستگی خصوصی و عمومی[4]، سرمایه‌گذاران خارجی، اشخاص حقیقی ثروتمند، خیریه‌ها، صندوق‌های وقف[5] و خود سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر[6] تأمین می‌شود.

در چند دهة اخیر، سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر، سرمایة بسیاری از شرکت‌های کارآفرین و با تکنولوژی بالا را تأمین کرده‌اند و موجبات اشتغال، افزایش رشد اقتصادی و تزاید رقابت بین‌المللی را فراهم آورده‌اند. شرکت‌های معروفی همچون مایکروسافت[7]، اینتل[8]، اپل[9] و کامپک[10] از جمله شرکت‌هایی هستند که در مراحل اولیه توسعه خود، از سرمایة‌ مخاطره‌پذیر بهره‌مند بوده‌اند.

با توجه به نقش درخور سرمایة مخاطره‌پذیر در رشد اقتصادی و کارآفرینی می‌توان مزایای زیر را برای آن برشمرد:

·        سرمایة مخاطره‌پذیر یک منبع تأمین مالی بلندمدت است و از این‌رو پایة مطمئنی برای رشد شرکت‌ها ایجاد می‌کند.

·        سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر، خود شریک تجاری است که در سود و زیان شرکت سهیم است و پاداش وی، بازدهی سرمایه و موفقیت تجاری است.

·        سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر با توجه به تجربیاتش در سایر شرکت‌های با شرایط مشابه، به شرکت سرمایةپذیر مشاوره می‌دهد، همکاری می‌کند و آن را از تجربیات خود بهره‌مند می‌سازد.

·        سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر معمولاً ارتباط گسترده‌ای با سایر بخش‌های اقتصادی دارد و می‌تواند از این طریق فرآیند فعالیت شرکت را تسهیل کند. مثلاً با پرسنل متخصص در بازارهای بین‌المللی ارتباط دارد و در صورت نیاز می‌تواند از دیگر شرکت‌های مخاطره‌پذیر برای همکاری و سرمایه‌گذاری دعوت کند.

·        سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر برای رشد مالی شرکت، حاضر به تزریق سرمایه در دوره‌های مختلف است.

از دیگر سو سرمایة مخاطره‌پذیر تبعات ناخواسته و نامطلوبی دارد که از آن میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·        کاهش میزان مالکیت سرمایه‌گذاران اولیه؛

·        سطح بازدهی بسیار بالای مورد انتظار سرمایه‌گذار؛

·        دانش و مهارت‌‌های بسیار مورد نیاز سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر می‌تواند عاملی برای پرهیز شرکت‌های کم‌تجربه در ورود به این عرصه باشد؛

·        سرمایه‌گذاری در این زمینه بلندمدت است و می‌تواند عامل بازدارنده‌‌ای برای فعالیت سرمایه‌داران در این عرصه باشد؛

·        راه‌های برگشت سرمایه و خروج از فعالیت مخاطره‌پذیر ممکن است نامشخص و در پردة ابهام باشد.

به هر روی سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر از سرمایه‌گذاری‌های کوچک در اواخر دهة 1960 و اوایل 1970 به تدریج بدل به بخشی مهم و تأثیرگذار در پرتفوی مؤسسه‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری شده است.

 

 

3- سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر

سرمایه‌گذاران مخاطره پذیر معمولاً به تأمین مالی شرکت‌های جوانی که سریع پیشرفت می‌کنند پرداخته و خود در توسعة تولیدات و خدمات جدید مشارکت می‌جویند. بدین‌ترتیب سرمایه‌گذاران مزبور با مشارکت مؤثر در فعالیت‌های شرکت، به ارزش اقتصادی آن اضافه می‌کنند. سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر در قبال پذیرش ریسک بالاتر به انتظار بازدهی بسیار در دامنة زمانی بلندمدت هستند و با در نظر گرفتن اندازه، مکان، تخصص، ساختار و فعالیت‌های شرکت‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.

 

3-1  اهداف

سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر به عنوان سرمایه‌داران حرفه‌ای در هر نوع تجارتی سرمایه‌گذاری نمی‌کند و عمدتاً به دنبال موارد زیر است:

·        شرکت‌های با قابلیتهای برتر[11]: شرکت‌‌هایی که تولیدات یا سرویس‌های برتری ارائه می‌کنند و زمینة رشد سریع طبق استراتژی خاص را داشته باشند.

·        شرکت‌های دارای مدیریت کارآمد و با کیفیت: سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر خواهان حصول اطمینان از وجود مدیریت کارآمد در رأس شرکت است. معمولاً سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر به دنبال کسب جایگاه مدیریتی در شرکت‌ها نیستند بلکه با استفاده از مهارت‌های خاص خود، به ارزش سرمایة خود و شرکت اضافه می‌کنند.

·        راهبری شرکتی[12] و ساختار مناسب: معمولاً وجود سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر منجر به لیست شدن شرکت در بورس اوراق بهادار می‌گردد. از این‌رو سرمایه‌گذاران مزبور مایل به اطمینان یافتن از تمایل شرکت مورد نظر به پذیرفتن استانداردهای راهبری شرکتی مانند داشتن مدیران غیراجرایی هستند. این سرمایه‌گذاران از موقعیت‌هایی با ساختار پیچیده و همراه با دارایی‌های مشترک ادغام شده، اجتناب می‌کنند.

·        شرکتی با ساختار سرمایه‌گذاری صحیح: شرکتی با ساختار مناسب مالی که بازدهی مطلوب را تضمین می‌کند، مورد توجه سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر است.

·        وجود راه‌هایی برای خروج سرمایه[13]: آخرین فاکتور مهم برای سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر، وجود راه‌های مشخص خروج سرمایه مانند پذیرش در بورس، تملک[14] یا دیگر روش‌های ممکن است.

 

3-2  انواع سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر

 

3-2-1  سرمایه‌گذاران حقیقی:

سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر طیف متنوعی از نهادها را در برمی‌گیرد، حتی اشخاص حقیقی ثروتمند هم می‌توانند در زمرة این تأمین‌کنندگان سرمایه قرار گیرند. در دهه‌های 1950 و 1960، عمدة سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر، اشخاص حقیقی بودند. امروزه بیشتر نوع پیشرفته شرکت‌های مخاطره‌پذیر وجه غالب سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر را به خود اختصاص داده‌اند هر چند تعداد سرمایه‌گذاران حقیقی نیز در سالیان اخیر مجدداً افزایش یافته است. به هر روی سرمایه‌گذاران حقیقی یکی از منابع مهم تأمین منابع مالی در سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر محسوب شده و فرشتگان کسب و کار نامیده می‌شوند.

 

3-2-2  شرکت‌های مخاطره‌پذیر[15]:

شرکت‌های مخاطره‌پذیر، گسترة متنوعی از شرکت‌های کوچک چند میلیون دلاری که برای تأمین سرمایة بنیان‌گذاری شرکت‌ها فعالیت می‌کنند تا شرکت‌های بزرگ چند میلیارد دلاری که در صنایع مختلف و در کشورهای متفاوت سرمایه‌گذاری می‌کنند را در برمی‌گیرند. در آمریکا، بیشترین مقدار سرمایه‌گذاری پرمخاطره در صنایع با تکنولوژی برتر[16] و پس از آن کالاهای صنعتی، ساختمان و خدمات تجاری انجام می‌شود.

شرکت‌های مخاطره‌پذیر نوعاً ساختاری با مالکیت محدود دارند و به امید دست‌یابی به بازده بالا در دامنة زمانی 5 تا 7 سال در شرکت‌هایی که از پتانسیل بالایی برای پیشرفت برخوردارند، سرمایه‌گذاری می‌کنند. این قبیل سرمایه‌گذاران با بررسی فرصت‌های بسیار سرمایه‌گذاری، چند شرکت را انتخاب کرده و با مشارکت فعال در مدیریت، بازاریابی استراتژیک و سایر موارد اجرایی و راهبردی، باعث پیشرفت هر چه بیشتر آن می‌شوند. در حقیقت نقش اصلی این سرمایه‌گذاران کارآفرینی[17] و سپس تأمین منابع مالی است.

انواع متفاوتی از شرکت‌های مخاطره‌پذیر وجود دارند اما نوع معمول این شرکت‌ها به صورت مستقل فعالیت می‌کنند و "شرکت‌های خصوصی مستقل[18]" نامیده می‌شوند. همچنین این شرکت‌ها می‌توانند به بانک‌های تجاری، بانک‌های سرمایه‌گذاری یا شرکت‌های بیمه وابسته باشند یا از طرف موکلین اصلی شرکت‌ها سرمایه‌گذاری کنند. به علاوه ممکن است که این شرکت‌ها به عنوان توابع شرکت‌های صنعتی و غیرمالی اقدام به سرمایه‌گذاری کنند که در این صورت "سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر مشترک[19]" نامیده می‌شوند. دیگر شرکت‌های مخاطره‌پذیر، وابسته به دولت هستند که به راه‌اندازی شرکت‌های مربوط به برنامه‌های دولتی کمک می‌کنند.

هرچند اغلب شرکت‌های مخاطره‌پذیر به صورت "شرکت‌های تضامنی محدود[20]" شکل می‌گیرند در چند سال گذشته قوانین مالیاتی آمریکا اجازة شکل‌گیری این شرکت‌ها را در غالب "شرکت‌های تضامنی با مسئولیت محدود[21]" و "شرکت‌های با مسئولیت محدود[22]" داده است.

 

3-2-3  صندوق‌های مخاطره‌پذیر[23]:

سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر تمام جنبه‌های تکنیکی و تجاری شرکت‌های هدف را در نظر می‌گیرند و روی درصد کوچکی از هر شرکت با دید بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کنند. این قبیل سرمایه‌گذاران معمولاً در یک صندوق مخاطره‌پذیر پرتفویی از شرکت‌های جوان تشکیل می‌دهند و با این کار ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند. همچنین و بدین‌منظور در بسیاری مواقع با دیگر شرکت‌های مخاطره‌پذیر[24] به سرمایه‌گذاری مشترک می‌پردازند و اغلب به‌طور همزمان چند صندوق را مدیریت می‌کنند.

فرآیندی که طی آن شرکت‌های مخاطره‌پذیر از سرمایه‌گذاران تعهدی برای سرمایه‌گذاری می‌گیرند تشکیل صندوق[25] نامیده می‌شود. این تعهد هنگام شکل‌گیری صندوق انجام می‌شود و در طی آن شرکت، برنامة خود را برای سرمایه‌گذاران تشریح می‌کند و امیدنامة خود را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. تشکیل صندوق ممکن است از چند هفته تا چند ماه به طول انجامد.

معمولاً سرمایه‌گذاران نهادی، بنیادهای خیریه و افراد ثروتمندی که خواهان سرمایه‌گذاری در فرصت‌های پرمخاطره جهت به دست آوردن بازده بالاتر هستند، اقدام به تشکیل صندوق مخاطره‌پذیر می‌کنند. حداقل میزان تعهد اولیة سرمایه‌گذاران بسیار زیاد است و به علت ریسک بالا و قابلیت نقدشوندگی پایین، معمولاً تعداد اشخاص حقیقی که وارد این نوع فعالیت می‌شوند، بسیار کم است. تعداد سرمایه‌گذاران به‌طور معمول و بسته به اندازة صندوق متفاوت است و اغلب به 100 نفر بالغ می‌شود.

پس از تشکیل صندوق، شرکت از سرمایه‌گذاران محدود خود را دعوت به تسلیم سرمایه می‌کند. در آمریکا و در سال‌های گذشته این شرکت‌ها در سه دورة زمانی مشخص در طول سه سال درخواست افزایش سرمایه از سرمایه‌گذاران کرده‌اند. امروزه شرکت در دوره‌های زمانی مشخص و زمانی که احتیاج به سرمایه دارند این کار را انجام می‌دهند.

شرکت‌های مخاطره‌پذیر ممکن است بیش از یک صندوق در آن‌واحد داشته باشند یا پس از بسته‌شدن یک صندوق، صندوق جدیدی تأسیس کند. مشاهدة شرکت‌های موفقی که 6 تا 7 صندوق را به طور هم‌زمان در طول 10 تا 15 سال مدیریت می‌کنند امر غیر معمولی محسوب نمی‌شود. هر صندوق مستقلاً مدیریت می‌شود و سرمایه‌گذاران مخصوص خود را دارد. استراتژی و تنوع هر صندوق نیز می‌تواند متفاوت باشد.

شرکای صندوق‌های مخاطره‌پذیر می‌دانند که این نوع سرمایه‌گذاری بلندمدت است و سوددهی آن چندین سال به طول می‌انجامد. در بسیاری موارد سرمایه حتی بین 7 تا 10 سال مسدود خواهد ماند. در سال‌های اخیر نوع جدیدی از این شرکتها تأسیس شدند که به آنها شرکای ثانویه[26] می‌گویند. این نوع شرکت‌ها در خرید شرکت‌های موجود در پرتفوی شرکت‌های مخاطره‌پذیر تخصص دارند و نقدینگی دارایی سرمایه‌گذاران اولیه را تأمین می‌کنند. شرکای ثانویه به امید بازدهی بسیار در شرکت‌هایی که از نظر آنان زیر قیمت واقعی مبادله می‌شوند، سرمایه‌گذاری می‌کنند.

 

 

4- سرمایة‌گذاری ‌مخاطره‌پذیر مشارکتی[27]

این نوع سرمایه‌گذاری در دهة 1980 و همچنین در سالیان اخیر بسیار متداول بوده است. این شیوة سرمایه‌گذاری که به صورت مستقیم در پرتفوی شرکت و متناسب با برنامه‌های پرمخاطره[28] یا توسط شرکت‌های تابعة شرکت‌های غیرمالی صورت می‌گیرد، به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری است که با استراتژی تولیدی شرکت مادر هماهنگ باشد یا موجبات کاهش هزینه را فراهم آورد. این نوع برنامه‌ها، ممکن است با دیگر برنامه‌های تجاری همراه باشند یا به تنهایی و با استراتژی خاص خود به فعالیت در راستای اهداف شرکت مادر بپردازند. تفاوت عمدة این نوع سرمایه‌گذاری با بقیة انواع سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر این است که در آن اهداف و استراتژی‌های مشترک دنبال می‌شود.

 

5- مراحل و محورهای سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر

سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر از استراتژی‌های متفاوتی پیروی می‌کنند. برخی در بخش‌های مختلف یک صنعت، یا در صنایع متفاوت و در مکان‌های گوناگون جغرافیایی و یا در دوره‌های مختلف عمر یک شرکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. برخی دیگر در یک یا دو صنعت خاص و یا فقط در یک مکان جغرافیایی مشخص سرمایه‌گذاری می‌کنند.

سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر ممکن است در شرکت‌هایی با دوره‌های مختلف عمر تجاری سرمایه‌گذاری کنند. در واقع یک سرمایه‌گذار مخاطره‌پذیر، در مراحل متفاوتی از عمر شرکت امکان سرمایه‌گذاری دارد که می‌توان آنها را به تفکیک زیر برشمرد:

·        مرحلة بنیان‌گذاری[29]: وقتی که شرکت در مرحلة شکل‌گیری است و برای تحقیق و توسعه احتیاج به تأمین مالی دارد. معمولاً این سرمایه از محل منابع کارآفرین تأمین می‌شود.

·        مرحلة شروع به کار[30]: مرحله‌ای که شرکت در حال تأسیس شدن است و یا مدت کوتاهی است که کار خود را شروع کرده است. شرکت در این مرحله هنوز کالای تجاری عرضه نکرده، اما مرحلة توسعة کالا را گذرانده است و برای آغاز فروش کالا و ساخت آن احتیاج به بودجه دارد.

·        مرحلة گسترش[31]: مرحله‌ای که در آن شرکت تأسیس شده است و برای گسترش احتیاج به منابع مالی بیشتر دارد. این مرحله، مرحلة رشد سریع شرکت است و شرکت معمولاً به چند دورة پی‌درپی تزریق سرمایه نیاز دارد. شرکت ممکن است در این مرحله سوددهی هم داشته باشد.

·        بعضی از صندوق‌های مخاطره‌پذیر[32] نیز در تملک[33]، تجدید حیات[34] یا تغییر ساختار سرمایه[35] شرکت‌های عام و خاص و ارائة فرصت‌های جدید و جذاب سرمایه‌گذاری تخصص دارند.

 

6- استراتژی‌های خروج سرمایه

همان‌‌گونه که در مباحث پیشین اشاره شد چگونگی خروج سرمایه یا به عبارت دیگرنقدشوندگی و بازگشت وجوه سرمایه‌گذاری شده به سرمایه‌گذاران از عوامل مهم و تأثیرگذار در فرآیند تشکیل سرمایة مخاطره‌پذیر به شمار می‌رود و جزء پایانی آن را شکل می‌دهد. وجود راه‌ها و روش‌های مشخص و کارآمد در پایان دادن به سرمایه‌گذاری و برگشت سرمایه یکی از دل‌مشغولی‌های جدی سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر است و حتی می‌تواند به عنوان یکی از پارامترهای تعیین‌کننده در آغاز سرمایه‌گذاری نیز تلقی شود. سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر با علم به نقدشوندگی اندک سرمایة مخاطره‌پذیر به طور معمول بعد از گذشت 3 تا 7 سال از آغاز سرمایه‌گذاری اقدام به خروج سرمایة خود می‌کنند و در این راه از شیوه‌ها و استراتژی‌های گوناگونی بهره‌ می‌برند که عمدة موارد آن در جدول پیش‌رو مشهود است.

راه‌های عمدة خروج سرمایة مخاطره‌پذیر

پذیرش شرکت‌های مخاطره‌پذیر در بورس در کنار ادغام و تملک از راه‌های اصلی خروج سرمایه محسوب می‌شود و بدین ترتیب سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر و بازار سرمایه را به یکدیگر پیوند می‌زند. ورود صنایع مخاطره‌پذیر به بازار اوراق بهادار با افزایش نقدشوندگی در این بخش بر جذابیت آن می‌افزاید و راه‌های تأمین سرمایة جدید و گسترش آن را می‌گشاید.

 

7- کانون‌های سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر

کانون‌های مزبور به عنوان نهادهایی متشکل از اعضایی که هر یک در زمینة سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر فعالند به تبیین سازوکار بهینة فعالیت اعضاء، تعیین و حفظ استانداردهای تخصصی، بسط ارتباط اعضا با یکدیگر و حفظ منافع آنان در برابر سایر نهادهای اقتصادی و قانون‌گذاری می‌پردازد. این کانون‌ها نقش درخوری در تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر و در نتیجه حمایت از کارآفرینی و نوع‌آوری دارند. در ادامه کانون‌های پیش‌گفته در آمریکا و اروپا به اختصار بررسی می‌شوند.

 

7-1  کانون ملی سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر آمریکا[42]

کانون ملی سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر آمریکا نهادی تجاری و نمادبخش سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر در ایالات متحده است. این نهاد از اعضایی تشکیل شده که هر یک با گردآوری میزان مشخصی سرمایه مخاطره‌‌پذیر در زمینة سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با رشد بالا فعال هستند. از جمله اهداف اصلی کانون می‌توان به تبیین اهمیت موضوع سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر در اقتصاد آمریکا و حمایت هر چه بیشتر از دو مقوله کارآفرینی[43] و نوآوری[44]، همچنین حفظ معیارهای تخصصی این رشته در سطح عالی، ارائة داده‌ها و اطلاعات مطمئن این بخش به کاربران، و تسهیل تعامل هر چه بیشتر میان اعضاء یاد کرد.

کانون کارآفرینان رشد اقتصادی آمریکا[45] نام سازمان زیر پوشش کانون است که در مقام بزرگ‌ترین شبکه شرکت‌های نوپای با رشد سریع کشور، حافظ منافع این دسته از شرکت‌ها در قبال سیاست‌های دولت است. این کانون نمایندگی بیش از 14000 شرکت نوپای با رشد سریع را بر عهده دارد.

کانون ملی سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر از همه سرمایه‌گذاران تخصصی، شرکت‌های خصوصی و واحدهای زیر پوشش شرکت‌های سهامی عام که در زمینة سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر فعال هستند، به شرط رعایت الزام‌های زیر، برای عضویت در کانون دعوت به عمل می‌آورد:

1- اعضای کانون باید در زمینة سرمایه‌گذاری بر روی سهام شرکت‌های خصوصی خارج از بورس[46] برپایة وجه نقد در ازای سهام[47] فعال باشند. همچنین سرمایه‌گذاری انجام شده باید از محل سرمایه‌ای که به امر سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر یا سرمایه‌گذاری بر روی شرکت‌های خصوصی اختصاص یافته صورت گرفته باشد. متقاضی عضویت در کانون باید دست کم مبلغ 5 میلیون دلار سرمایه فقط برای همین منظور در اختیار داشته باشد.

2- هر یک از اعضاء باید دست کم یک نفر کارشناس سرمایه‌گذاری بر روی سهام شرکت‌های خصوصی خارج از بورس را به طور تمام وقت در استخدام خود داشته باشند.

3- اعضای کانون باید نسبت به شرکت‌هایی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند رویکردی حرفه‌ای در پیش داشته باشند. برای مثال، لازم است قبل و بعد از انجام سرمایه‌گذاری همچنان منافع شرکت مورد سرمایه‌گذاری از اهمیت خاصی برای سرمایه‌گذار برخوردار باشد.

4- فعالیت اعضاء باید از طریق دفتری که در ایالات متحده دایر کرده‌اند انجام شود.

5- مدیران این دفتر باید شهروند آمریکا یا مقیم این کشور باشند.

6- فعالیت اعضاء باید با قانون مالیات و دیگر قوانین ایالات متحده همخوانی داشته باشد.

7- تجدید عضویت سالانه در کانون منوط به بررسی و تأیید کمیته عضویت و رعایت کامل معیارها و الزام‌های یاد شده است.

میزان حق عضویت سالانه اعضای کانون برای سرمایه‌گذاران خصوصی براساس میزان سرمایه در اختیار تعیین می‌شود و از دست کم 1000 دلار براساس حداقل سرمایة 5 میلیون دلاری تا 26000 دلار برای شرکت‌هایی با سرمایة بیش از 2 میلیارد دلار، طبقه‌بندی شده است. از شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران نهادی مایل به عضویت در کانون نیز خواسته شده است برای تعیین میزان حق عضویت خود، براساس ساختار ویژة شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران نهادی، با بخش عضویت در کانون تماس بگیرند.

در واقع، عضویت در کانون به معنی حمایت از توسعة سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا، پیشرفت روزافزون فناوری، رشد هر چه بیشتر میزان بهره‌وری، و ایجاد فرصت‌ها و زمینه‌های کاری بیشتر است. اعضای کانون از هرگونه تأمین مالی شرکت‌ها یا حضور در فعالیت‌هایی که به هر شکل با اهداف یاد شده منافات داشته باشد پرهیز خواهند کرد. همچنین رویکرد آنها به سرمایه‌گذاری بلندمدت و با هدف ایجاد ارزش در یک دوره زمانی مشخص است.

اعضای کانون باید در مقابل سرمایه‌گذاران پاسخگو باشند و عملکرد خود را با انتشار گزارش‌های مالی دقیق و روشن به اطلاع سرمایه‌گذاران برسانند. همچنین پایبندی به تصمیمات کمیته و معیارهای تخصصی که توسط هیئت مدیره کانون اعلام می‌شود از اصول اساسی عضویت در کانون به شمار می‌رود.

 

7-2  کانون اروپایی سهام شرکت‌های خصوصی خارج از بورس و سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر[48]

در اروپا کانون اروپایی سهام شرکت‌های خصوصی خارج از بورس و سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر به عنوان نهادی غیرانتفاعی کار خود را با هدف حمایت از منافع فعالان بخش سهام شرکت‌های خصوصی خارج از بورس و سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر از سال 1983 در بروکسل آغاز کرده است. فعالیت این کانون همه زمینه‌های مربوط به سهام شرکت‌های خصوصی خارج بورس، از پایه‌گذاری، راه‌اندازی و توسعه تا خرید سهام عادی و مدیریتی شرکت را دربرمی‌گیرد و نزدیک به 15% از اعضاء در مراجع تصمیم‌گیرنده یا عملیاتی کانون نظیر هیئت مدیره، کمیتة اجرایی و کمیته‌های عملیاتی حضور دارند.

کانون اروپایی سهام شرکت‌های خصوصی خارج از بورس و سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر وظایف خود را به شرح زیر توضیح می‌دهد:

-       انجام هرگونه ارتباط و گفتگوی لازم با نهادهای سیاست‌گذار و قانون‌گذار در سطح بین‌المللی، اروپا و هر یک از کشورها از طرف اعضا؛

-       تبیین نقش کلیدی سهام شرکت‌های خصوصی خارج از بورس، سرمایه‌گذاری‌های مخاطره‌پذیر، و سرمایه‌گذاری‌های کارآفرین در ایجاد و حفظ اشتغال و باروری هر چه افزون‌تر اقتصاد اروپا؛

-       افزایش تمایل و درک هر چه بیشتر سرمایه‌گذاران نهادی بین‌المللی نسبت به سهام شرکت‌های خصوصی خارج از بورس و سرمایه‌گذاری‌های مخاطره‌پذیر در اروپا.

 

8- بازار سرمایه و سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر

بازار سرمایه با دو شیوة فراهم‌آوردن امکان خروج سرمایه و نیز تسهیل تزریق سرمایه عموم به صنایع مخاطره‌پذیر به یاری سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر می‌شتابد. تشکیل بازارهای اوراق بهادار ویژه که شرایط پذیرش آسان‌تری نسبت به دیگر بازارهای مشابه دارند عمده‌ترین سازوکار ارتباطی بازار سرمایه و این نوع سرمایه‌گذاری را فراهم می‌آورد و افزون بر آن بر تخصصی‌تر شدن بازار اوراق بهادار می‌انجامد. بازارهایی همچون ایم[49] انگلستان، بورس سهام مخاطره‌پذیر تورنتو[50] و همچنین مادرز ژاپن نمونه‌هایی از این دست هستند که در ادامه دو مورد اخیر در کنار بازار سرمایه هند به اختصار بررسی می‌شوند.

8-1  بورس سهام مخاطره‌پذیر تورنتو

این بورس در سال 1999 و در پی ادغام دو بورس اوراق بهادار آلبرتا و ونکوور به عنوان تنها بورس سهام شرکت‌های مخاطره‌پذیر در کشور کانادا در دو بخش فناوری و صنعت آغاز به کار کرده است. تأسیس این بورس بخشی از برنامة گستردة بازسازی بازارهای سهام و ابزارهای مشتق و تخصصی‌کردن معاملات سهام شرکت‌های برتر[51] در بورس اوراق بهادار تورنتو و ابزارهای مشتق در بورس مونترال بوده است. هم‌اکنون معاملات سهام شرکت‌های کوچک‌تر[52] معامله شده در بورس مونترال و بورس اوراق بهادار وینی‌پگ در این بورس انجام می‌شود. شاخص ترکیبی S&P در بورس TSX نشان‌دهندة وضعیت معاملات سهام شرکت‌های با سرمایه اندک در کاناداست. پذیرش در بورس سهام شرکت‌های مخاطره‌پذیر تورنتو برای سه شیوه عرضه عمومی اولیه، خرید سهام عمده شرکت بدون حق کنترل[53]، و شرکت‌های با سرمایه مشترک[54] امکان‌پذیر است. این بورس در سال 2001 زیر پوشش بورس اوراق بهادار تورنتو قرار گرفت و هم‌اکنون با استفاده از سیستم تابلو معاملات CDNX و زمان تسویه T+3 مشغول فعالیت است.

 

8-2  بازار مادرز ژاپــن[55]

بورس اوراق بهادار توکیو در رقابت با نزدک ژاپن[56] اقدام به تأسیس بورس ویژة سهام شرکت‌های با رشد سریع با عنوان مادرز نموده که کنایه‌ای از حمایت از شرکت‌های نوپا و با ریسک بالا است. شرایط پذیرش در این بورس در مقایسه با نزدک ژاپن که شرایط پذیرش و اخراج آن مشابه نزدک است بسیار ساده‌تر به نظر می‌رسد. تنها شرط پذیرش یک شرکت با ریسک بالا در مادرز پذیره‌نویسی عرضة عمومی اولیه توسط یک مؤسسة اوراق بهادار[57] است.

در واقع، تأسیس مادرز و نزدک ژاپن به عنوان راهی برای از بین بردن بن‌بست پیش‌روی شرکت‌های با ریسک بالا صورت گرفت. پیش از تأسیس این دو نهاد، به طور معمول، بیش از 20 سال طول می‌کشید تا یک شرکت ژاپنی به سهامی عام تبدیل شود. به این ترتیب، یک شرکت 20 ساله دیگر پرخطر محسوب نمی‌شد و اصولاً نیاز چندانی به سرمایه جدید نداشت. در نتیجه، امکان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا و پرخطر، آن هم در مراحل اولیه تأسیس شرکت، از مردم گرفته می‌شد. اما امروز با کوتاه‌شدن هر چه بیشتر میانگین مدت زمان لازم برای تبدیل شرکت‌ها به سهامی عام، بسیاری از صندوق‌های خارجی سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر[58] فعالیت خود را در ژاپن آغاز کرده‌اند.

هم‌اکنون عرضة سرمایه از میزان تقاضا برای آن پیشی گرفته و ارزش شرکت‌ها رشد چشمگیری داشته است. وضعیت عرضه و تقاضای سرمایه در ژاپن شباهت بسیاری به سیلیکن‌ولی[59] در ایالات متحده پیدا کرده است.

 

8-3  بازار سرمایة هند

سرمایة مخاطره‌پذیر در هند، ابتدا برای توسعة نهادهای مالی مانند بانک توسعة صنعتی هند[60] به کار گرفته شد و اولین نوع مدرن سرمایه مخاطره‌پذیر برای راه‌اندازی صندوق توسعة فناوری[61] در سالهای 88-1987 مورد استفاده قرار گرفت. استفاده از سرمایة مخاطره‌پذیر خصوصی در روند آزادسازی اقتصادی در سال 1991 با استفاده از منابع عمدة مالی شامل نهادهای مالی، سرمایه‌گذاران نهادی خارجی یا صندوق‌های بازنشستگی و افراد حقیقی ثروتمند انجام شد.

براساس مقرراتی که در هیئت بورس و اوراق بهادار هند[62] در سال 1996 به تصویب رسید، صندوق مخاطره‌پذیر، صندوقی است که در شکل شرکت یا تراست تأسیس شود و منابع مالی خود را از طریق وام، هدایا یا انتشار اوراق بهادار تأمین کند. از اواخر دهة 90 به بعد، صندوق‌های واقعی سرمایه مخاطره‌پذیر با پشتوانة سرمایه‌گذاران حقیقی ثروتمند به وجود آمدند. این صندوق‌ها ممکن است سرمایه لازم را برای صنعت خاصی فراهم کنند مانند صنایع دارویی، فناوری اطلاعات و صنایع غذایی یا اینکه روی منطقة خاصی متمرکز شوند. بنیان این صندوق‌ها ممکن است باز یا بسته باشد.

بخش سرمایه مخاطره‌پذیر تا اواخر سال 2005 رشد بسیار خوبی داشت و در اوایل سال 2006 این بخش روی 69 شرکت حدود 104 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام داد که نسبت به همین مدت در سال گذشته حدود 5/3 برابر شده است.

در اواخر سال 1999، بازار خارج از بورس هند، شرایط جدیدی برای عرضه‌های عمومی اولیه که به دنبال پذیرفته‌شدن در بورس بودند ایجاد کرد و بخش اوراق بهادار پذیرفته نشده در بورس که توسط اینترنت معامله می‌شوند را بوجود آورد و از این طریق مکانیزم قابل قبول خروج برای سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر تعریف شد که آنها را هر چه بیشتر به این نوع سرمایه‌گذاری ترغیب می‌کرد.

تشکیل این مکانیزم که برای اولین بار در هند اتفاق افتاده بود، راه خروج مناسبی برای سرمایه مخاطره‌پذیر، صندوق‌های تأمین سرمایه خارج از بورس و اشخاص حقیقی ثروتمند تعریف کرده بود که شفافیت بخش اوراق بهادار پذیرفته نشده را بالا می‌برد و مدل جدیدی برای عرضه‌های عمومی اولیه معرفی می‌کرد.

 

 

 

9- خلاصه و نتیجه‌گیری

امروزه سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر به بخش تفکیک‌ناپذیری از اقتصاد به ویژه در کشورهای پیشرفته مبدل شده است. این نوع سرمایه‌گذاری که به شیوه‌های متفاوت و در مراحل مختلفی از هر فرآیند اقتصادی امکان‌پذیر است، از آن‌رو که با پذیرش ریسک بالا به راه‌اندازی و یا توسعة فعالیت‌های اقتصادی پربازده می‌پردازد، نقش درخوری در رشد اقتصادی، کارآفرینی واشتغال‌زایی ایفا می‌کند. سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر از تجارب و دانش حرفه‌ای بالایی برخوردارند و آن را در فرآیند سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌دهند و بدین ترتیب تأثیر مضاعفی در رشد کسب و کار پربازده می‌گذارند.

سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر معمولاً با گذشت 3 تا 7 سال از آغاز سرمایه‌گذاری اقدام به خروج سرمایه خود و نقدکردن آن می‌کنند و بدین‌منظور از شیوه‌هایی همچون ادغام، تملک و پذیرش در بورس اوراق بهادار استفاده می‌کنند. بازارهای اوراق بهادار ویژة سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیری همچون ایم در انگلستان، مادرز در ژاپن و بورس سهام مخاطره‌پذیر تورنتو در کانادا نمونه‌هایی از بازار سرمایه هستند که به سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر اختصاص یافته‌اند. این بازارها افزون بر آنکه راه خروج سرمایه را فراهم می‌آورند به تجمیع سرمایه عموم و هدایت آن به سمت کسب و کار مخاطره‌پذیر می‌پردازند.

به هر روی نظامندکردن ارتباط بازار سرمایه و کسب و کار مخاطره‌پذیر راهی پیموده شده توسط کشورهای پیشرفته و در مواردی در حال توسعه است که می‌تواند نقش درخوری در رونق سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اقتصادی پربازده بازی کند و به نوبة خود پتانسیل جهش و رشد اقتصادی به ویژه در کشورهای کمتر توسعه‌یافته را بیافزاید.

 

10- فهرست منابع

1- Irish Venture CapitalAssociation| "A Guid to Venture Capital".

2- Smith| Gordin| 2005| The Exit Structure of Venture Capital| University of Wisconsin.

3- Valerie| Mann| Venture Capital Financing: The Canadian Perspective| March 9| 2001.

4- www.avcal.com.au| Australian Venture capital Association Limiter.

5- www.nvca.org

6- www.sciencemag.org/cgi/reprint/

7- www.tax-news.com/reports/v92220/vc-india.sdp

8- www.tse.or.jp/english/mothers/

9- www.tsxventure.com

 

سیستم انبارداری آنلاین سامانه انبارداری سیستم انبارداری سامانه انبارداری آنلاین سیستم انبار سامانه انبار سیستم انبار آنلاین سامانه انبار نرم افزار انبارداری آنلاین نرم افزار انبارداری انبارداری تحت وب سیستم انبار تحت وب سیستم مدیریت چند انبار کاردکس کالا کاردکس کالا در انبار طبقه بندی انبار مدیریت درخواست های PM کدینگ کالا مدیریت درخواست های کاردکس مالی کالا در انبار کاردکس مالی رسید انبار رسید ورود کالا به انبار حواله انبار حواله خروج کالا از انبار درخواست کالا از انبار ثبت درخواست از انبار درخواست خرید کالا ثبت درخواست خرید کالا درخواست بازگشت کالا بازگشت کالا به انبار انتقالی بین انبارها جابجائی کالا بین انبارها رسید انبار مستقیم ثبت کالا در انبار مستقیم موجودی کالا در انبار بروزرسانی خودکار موجودی کالا نقطه سفارش کالا نقطه سفارش نقطه سفارش کالا در انبار سیستم چند انباره مدیریت چند انبار سیستم تحت وب انبار انبار وب بیس حسابداری انبار جانمائی کالا در انبار افتتاح انبار