بررسی اعتیاد به اینترنت و عوامل مؤثر بر آن در ساکنان منطقه 2 غرب تهران
دکتر حسین درگاهی
استادیار گروه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی ، دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر سید منصور رضوی
دانشیار گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی ، دانشگاه علوم پزشکی تهران

کلید واژه ها : اعتیاد به اینترنت ، کاربران معتاد، اینترنت زدگی ، عوامل مؤثر
چکیده
اعتیاد به اینترنت موضوع تازه و جالبی است که اخیراً به عنوان اعتیاد رفتار محور مورد توجه قرار گرفته است. هدف از انجام این مطالعه بررسی مشکل اعتیاد به اینترنت و ویژگیهای رفتاری ، شخصیتی و دموگرافیک کاربران بر حسب درجة اعتیاد آنها ست.
این مطالعه به روش Cross sectional بر روی 732 نفر از کاربران اینترنت در سنین 39-15 سال در منطقة دو غرب تهران انجام شده است. در این مطالعه ، ویژگیهای روانی و میزان اعتیاد کاربران با استفاده از 3 نوع پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته است. برای اندازه گیری درجة اعتیاد ، از روش یانگ ، برای سنجش شخصیت کاربران از شاخص نوع مایرز – بریگز (Mayers - Briggs Type Indicator) و جهت اندازه گیری میزان بیگانگی یا بیزاری از خود از مقیاس DAS استفاده شد و یافته ها با نرم افزار Spss ثبت شد و برای تحلیل آنها روابط همبستگی مورد تحلیل قرار گرفت.
در این بررسی 35% کاربران ، به اینترنت اعتیاد داشتند و درجاتی از رفتارهای روانی– اجتماعی متفاوت مانند احساس بیگانگی از خود ، احساس ضعف و ناتوانی در امور، رفتار ناهنجار اجتماعی، احساس انزوا طلبی و رفتار احساسی را نشان می دادند.
در این بررسی ، با توجه به نتایج بدست آمده ، تدوین برنامه های آموزشی و تاسیس مراکز مشاوره به خانواده ها برای محدود کردن رشد اعتیاد به اینترنت در بین کاربران پیشنهاد شده است.

مقدمه :
تعداد کاربران اینترنت بطور شگفت آوری در حال افزایش است. از دسامبر سال 2002 میلادی تاکنون تعداد استفاده کنندگان از اینترنت به 665 میلیون نفر رسیده است ]1[. امروزه اینترنت یک وسیله حیاتی برای بسیاری از مردم کشورها به شمار می رود و از این طریق اطلاعات ذیقیمتی بدست می آورند. با وجود این و علیرغم امتیازها و قابلیت های فراوان ، اینترنت مشکلات جدی بسیاری را ایجاد کرده است، مانند انبوه سازی و انفجار اطلاعات ، ارائه تصویرها و مطالب ناهنجار و محرمانه نماندن اطلاعات.جالب این است که اعتیاد به اینترنت با اعتیادهای دیگر شباهت نزدیکی دارد]2[. از نظر پزشکی اعتیاد به معنای بروز شرایطی است که در آن افراد به صورت جسمی و روانی به یک نوع ماده خاص ، بویژه مواد مخدر وابستگی پیدا می کنند ]3[ . بسیاری از پژوهشگران مفهوم اعتیاد را برای توجیه انواع خاصی از رفتارهای مشکوک به کار می برند، زیرا یافته ها و نشانه های اعتیاد در این حالت نیز دیده می شود. انواع غیر ماده ای اعتیاد به عنوان اعتیادهای رفتار محور طبقه بندی می شوند]6-4[ . بنابراین اعتیاد به اینترنت نیز اعتیاد رفتار محور محسوب می شود]7.[ «یانگ» معتقد است واژه معتاد برای کاربران اینترنت هم به کار گرفته می شود، زیرا نشانه های اعتیاد به اینترنت همان ویژگی هایی را دارد که در اعتیاد به الکل و سیگار دیده می شود. او توانست اعتیاد به اینترنت را با پرسشنامه 20 سوالی بر مبنای مقیاس 5 تایی لیکرت طراحی و معرفی کند]8[.
مطالعات اخیر در مورد اعتیاد به اینترنت به طور عمده بر روی سه عامل تاکید دارد که عبارتند از عوامل فردی ، عوامل اجتماعی و عوامل مربوط به اینترنت . عوامل فردی مانند خود اتکایی با درجه پایین ]9[، ویژگی های درون گرایی ، رفتارهای غریزی و تمایلات آنی]10[ و فقدان مهارتهای ارتباطی ]11[ ، عوامل اجتماعی مانند حمایت ضعیف خانواده از اعضای خود و عوامل روانشناختی اجتماعی که از ارتباط ضعیف بین افراد خانواده با یکدیگر سرچشمه می گیرد ]12[ و سرانجام عوامل مربوط به اینترنت مانند استفاده طولانی مدت از اینترنت ، دستیابی سریع و آسان به آن و داشتن مهارتهای بالا در استفاده از آن همگی در اعتیاد به اینترنت تاثیر دارند ]13[.
تاکنون چندین مطالعه در مورد ارتباط اعتیاد به اینترنت با احساس بیگانگی و بیزاری از خود انجام شده است ]14[ ." سیمن" احساس بیگانگی و بیزاری از خود را عدم تعادل و تطابق بین انتظارات و پاداش های دریافت شده یا بین داده ها و ستانده ها توسط یک فرد در جامعه می‌داند. بر مبنای این نظریه ، احساس بیگانگی و بیزاری از خود شش بعد مختلف دارد که عبارتند از : ضعف و ناتوانی ، احساس پوچی و بی معنی و بی اهمیت بودن ، بروز رفتار ناهنجار اجتماعی، اجتماع گریزی ، بیزاری و بیگانگی فرهنگی و انزواطلبی]15[ . چندین سال بعد " دین " توانست ابعاد ذکر شده بالا را مورد سنجش قرار دهد. مقیاس احساس بیزاری وبیگانگی ازخود دین (Deans Alienation Scales) یا DAS که عمدتا در حیطه های آموزشی و خانوادگی به کار می‌رود به ابعاد کوچک تری شامل ضعف و ناتوانی ، رفتار ناهنجار اجتماعی و اجتماع گریزی تقسیم شده است ]16[.
سایر مطالعات شامل مطالعه درباره ارتباط اعتیاد به اینترنت با صفاتی مانند اتکا به نفس ، بی نیاز بودن از تعریف و تمجید و انزواطلبی است. «کیم» اعتقاد دارد معتادین به اینترنت افرادی هستند که از اتکا به نفس پائین تری برخوردار هستند]17[. "کانگ" هم عنوان کرد که هر قدر احساس بیگانگی و بیزاری از خود و اضطراب و تنش در کاربران رایانه ای بیشتر باشد، این افراد اعتیاد بیشتری به ایجاد رابطه از این طریق پیدا می کنند]18[. بر مبنای مطالعه کانگ کاربران رایانه‌ای که دارای شخصیت درون گرا هستند در مقایسه با افراد برون گرا بیشتر گفتگوی اینترنتی می‌کنند و افرادی که شخصیت احساسی و هیجانی دارند در مقایسه با شخصیت های تفکرگرا و عقلایی بیشتر از خدمات پست الکترونیک و داده های رایانه‌ای بصورت حرفه ای استفاده می‌کنند]19[. بنابراین هدف از انجام این مطالعه بررسی مشکل اعتیاد به اینترنت بر روی کاربران آن و تحلیل عوامل موثر در اعتیاد به اینترنت است. در این پژوهش عوامل مرتبط با کاربران که در اعتیاد آنها نقش دارد و ویژگی های رفتاری معتادین و عوامل دموگرافیک و ویژگی های شخصیتی آنها مورد بررسی قرار می گیرد.

مواد و روش کار :
چارچوب نمونه در این بررسی خانوار‌های ساکن در منطقه 2 شهرداری تهران بودند. خانوارهای موجود در خیابانهای اصلی و قسمتهای متراکم این منطقه که دارای رایانه متصل به اینترنت بودند و در آن خانوار، افراد 39-15 ساله‌ای که در هفته حداقل 1 بار از اینترنت استفاده می‌کردند شناسایی و به هر خانواده یک پرسشنامه تحویل ودر نتیجه تعداد 732 پرسشنامه با اخذ اطلاعات مورد نظر جمع آوری گردید. پس از تحویل پرسشنامه، پرسشگران برای پیگیری و جمع آوری اطلاعات مورد نظر سه بار در هفته به در منازل مراجعه و اطلاعات را گردآوری نمودند.
متغیر وابسته در این مطالعه " اعتیاد به اینترنت" است که به طور عملی اینگونه تعریف می‌شود :
اعتیاد به اینترنت یعنی صرف مداوم وقت برای استفاده از اینترنت بطوریکه از حد هنجار خارج باشد و در روند زندگی روزمره کاربر اختلال ایجاد نماید و رفتار اجتماعی وی را تحت الشعاع قرار دهد. شدت اعتیاد را می‌توان با میزان صرف وقت کمی کرد. یک فرد طبیعی معمولاً یک سوم وقت خود را صرف خواب و استراحت ، یک سوم را صرف کار و یک سوم دیگر را صرف مواردی نظیر غذا خوردن ، عبادت ، تفریحات سالم ، ورزش، مطالعه کتاب و روزنامه ، تربیت فرزند، نظافت ، هنر، ملاقات با دوستان و فامیل ، تماشای تلویزیون ، مکالمه تلفنی ، تعاون با دیگران و .... می‌کند. با این استدالال، در این مطالعه، حد طبیعی استفاده از اینترنت در روز 2-1 ساعت و حد بالای آن 8-7 ساعت یعنی حدود یک سوم کامل غیر از کارو خواب تعریف شده است. بنابراین می‌توان شدت اعتیاد به اینترنت را به صورت قراردادی 2-1 ساعت (طبیعی) ، 4-2 ساعت (خفیف) ، 6-4 ساعت (متوسط) ، و 8-6 ساعت (شدید) تقسیم بندی نمود.
متغیرهای مستقل نیز در این بررسی عبارت بودند از سن ، جنس ، وضعیت تاهل، شغل ، میزان تحصیلات ، مشکلات روانی – اجتماعی نظیر: احساس بیگانگی و بیزاری از خود، احساس ضعف و ناتوانی در انجام امور، رفتار خلاف هنجارهای اجتماعی، انزواطلبی، درون گرایی و تفوق رفتار احساسی بر رفتار منطقی ، زمان استفاده ، محل اتصال به اینترنت و نوع برنامه اینترنتی.
دراین مطالعه از سه نوع پرسشنامه بطور جداگانه به همراه سوالات دموگرافیک استفاده شد. برای اندازه گیری اعتیاد به اینترنت، پرسشنامه ای مبتنی بر تعداد پانزده سوال بر مبنای مقیاس 5 تایی لیکرت با استفاده از روش یانگ ]8[ و انجام تغییرات بر روی آن با توجه به شرایط فرهنگی ایرانی طراحی و تدوین گردید. ضریب پایایی این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ برابر 92/0 بود. برای اندازه گیری میزان احساس بیگانگی و بیزاری از خود در کاربران اینترنت از پرسشنامه با مقیاس DAS که بیگانگی وبیزاری از خود را از سه بعد ضعف و ناتوانی ، رفتار خلاف هنجارهای اجتماعی و حس انزواطلبی بررسی می کند استفاده شد. ضرائب پایایی برای این نوع اندازه گیری و تعداد سوال ها بصورت زیر است :
ضعف و ناتوانی 83/0 (8 سوال) ، داشتن رفتار خلاف هنجارهای اجتماعی 62/0 (4 سوال) ، حس انزواطلبی 86/0 (8 سوال). در پرسشنامه نوع سوم برای سنجش کاربران از" شاخص نوع مایرز – بریگز" ( MBTI ) که شخصیت را به چهار نوع درون گرا / برون گرا و منطقی / احساسی تقسیم می کند ، استفاده شد ]20.[ برای تعیین روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه ها قبل از ورود به مرحله اصلی پژوهش از تعداد 50 نفر پاسخ دهنده بطور تصادفی در سطح شهر تهران که در سنین 39-15 ساله بودند و حداقل یکبار در هفته از اینترنت استفاده می کردند بهره گرفته شد و پرسشنامه ها توسط آنها تکمیل و اشکالات آنها شناسایی و براساس پاسخ ایشان ، پرسشنامه اصلاح و آمادة بهره برداری گردیدند.
برای جمع آوری و ثبت داده ها از نرم افزار SPSS V.10.1 و برای تحلیل آنها از روش آماری محاسبه روابط همبستگی استفاده شد.


یافته ها :
تعداد 732 نفر از کاربران اینترنت در این مطالعه شرکت نمودند. از این تعداد 5/52 درصد مذکر و 5/47 درصد مونث بودند. میانگین سنی کاربران 36/27 سال و انحراف معیار آنها 1/28 سال بود. 23 درصد افراد در سن19-15 سال، 1/36 درصد در سنین 29-20 سال و 9/40 درصد نیز در سنین 39-30 سال قرار داشتند. 59 درصد از کاربران مورد مطالعه دارای مدرک فوق دیپلم و لیسانس ، 7/34 درصد دیپلم و زیر دیپلم و 3/6 درصد نیز مدرک تحصیلی بالاتر از لیسانس داشتند. 66 درصد افراد مورد مطالعه مجرد و 34 درصد متاهل بودند. 2/54 درصد دارای شغل کارمندی یا شغل آزاد، 6/19 درصد محصل دبیرستان ، 14 درصد دانشجو و 2/12 درصد خانه دار بودند. دسته بندی مشاغل افراد مورد مطالعه بر مبنای داده‌های بدست آمده در پرسشنامه دموگرافیک بدست آمد (جدول شماره 1).


جدول شماره (1) : توزیع فراوانی مطلق و نسبی ویژگیهای دموگرافیک کاربران اینترنت مورد مطالعه

متغیر دسته بندی تعداد درصد
سن (سال) 19-15 168 23
29-20 265 1/36
39-30 299 9/40
جنس مذکر 385 5/52
مؤنث 347 5/47
وضعیت تأهل مجرد 483 66
متاهل 249 34
شغل کارمند و شغل آزاد 397 2/54
محصل دبیرستان 143 6/19
دانشجو 103 14
خانه دار 89 2/12
میزان تحصیلات دیپلم و زیر دیپلم 254 7/34
فوق دیپلم و لیسانس 431 59
بالاتر از لیسانس 47 3/6



جدول شماره 2 نشانگر توزیع فراوانی مطلق و نسبی کاربران مورد مطالعه بر حسب سن از نظر اعتیاد به اینترنت است. همانگونه که مشاهده می‌شود بین سطح حد اعتیاد و سن کاربران اینترنت مورد مطالعه رابطه معنی داری وجود دارد. 8/5 درصد از کاربران شدیدا به اینترنت معتاد هستند و 2/29درصد نیز اعتیاد ضعیف دارند. اعتیاد به اینترنت به وضوح در گروه های سنی کاربران مورد مطالعه قابل تشخیص و تمایز است . تمایل نوجوانان (سنین 19-15 سال) به اینترنت بسیار شدیدتر از سایر گروه های سنی است (005/0p<) . میانگین استفاده زمانی کاربران از اینترنت در این مطالعه ، حدود 5 ساعت در روز است . کاربرانی که بطور متوسط حدود 2-1 ساعت در روز از اینترنت بهره می‌گرفتند در زمره افراد طبیعی قلـمداد شده‌اند ، افرادی که 4-2 ساعت در روز از اینترنت استفاده می کردند جزو معتادین خفیف و کسانی که 8-6 ساعت از آن بهره جویی می‌کردند، جزو معتادین شدید طبقه بندی شده اند.

جدول شماره (2) : توزیع فراوانی مطلق و نسبی کاربران مورد مطالعه از نظر اعتیاد به اینترنت بر حسب سن

جمع 39-30 سال 29-20 سال 19-15 سال سن
حد اعتیاد
درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد تعداد
2/29 214 7/20 62 23 61 9/39 67 خفیف
8/5 42 3 9 8/1 5 7 12 شدید
65 476 3/76 228 2/75 199 1/53 89 طبیعی
100 732 100 299 100 265 100 168 جمع

005/0p<

جدول شماره (3) : توزیع فراوانی شدت مشکلات روانی اجتماعی در کاربران اینترنتی مورد مطالعه

شدت
مشکلات روانی – اجتماعی خفیف متوسط شدید
تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد
احساس بیگانگی و بیزاری از خود 622 85 93 7/12 17 3/2
احساس ضعف و ناتوانی در انجام امور 585 80 124 17 23 3
درون گرایی 226 31 278 38 228 31
داشتن رفتار خلاف هنجارهای اجتماعی 49 67 212 29 30 4
احساس انزواطلبی 622 85 95 13 15 2
رفتار احساسی 219 9/29 302 3/41 211 8/28

p<001/0

همانگونه که در جدول 3 ملاحظه می شود 85 درصد از افراد مورد مطالعه دارای احساس بیگانگی و بیزاری از خود و احساس انزواطلبی با درجه خفیف هستند و تمام افراد مورد مطالعه به درجاتی دارای رفتار خلاف هنجارهای اجتماعی، احساس ضعف و ناتوانی در انجام امور و درون گرایی بودند.
جدول شماره 4 توزیع فراوانی کاربران اینترنت مورد مطالعه را از نظر شدت اعتیاد به اینترنت، زمان ، محل و نوع استفاده از اینترنت نشان می‌دهد. همانگونه که در این جدول مشاهده می‌شود بیشتر کاربران طبیعی شبها از اینترنت استفاده می‌کنند ودر مدرسه به اینترنت وصل می‌شوند ، در حالیکه بیشتر کاربران دارای اعتیاد شدید به اینترنت در خانه به اینترنت وصل می‌شوند. در هر سه حالت کاربران طبیعی ، خفیف و شدید ، بیشترین نوع استفاده مربوط به پست الکترونیک و کمترین آن گفتگوی اینترنتی است. بهره جویی از برنامه‌های علمی – تخصصی اینترنت در کاربران طبیعی حدود سه برابر بیشتر از معتادین به اینترنت و بالعکس میزان بهره جویی معتادین شدید از گفتگوی اینترنتی بیش از سه برابر کاربران طبیعی است. در یک نگاه کلی ، هر چه از حالت طبیعی به حالت اعتیاد پیش می‌رویم ، میزان استفاده از پست الکترونیک و برنامه‌های علمی – تخصصی کم تر و استفاده از فیلم، موسیقی ، بازی و گفتگوی اینترنتی بیشتر می‌شود.



جدول شماره (4) : توزیع فراوانی زمان ، محل و نوع استفاده از اینترنت در کاربران اینترنتی مورد مطالعه

زمان ، محل
و نوع
استفاده
از اینترنت

شدت
اعتیاد
به اینترنت زمان استفاده از اینترنت محل اتصال به اینترنت نوع استفاده از اینترنت
صبح تا ظهر بعداز ظهر شب اداره یا شرکت منزل دانشگاه مدرسه کافی نت پست الکترونیک اخبار فیلم و موسیقی بازی علمی تخصصی گفتگو سایر
N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N %
کاربران طبیعی 95 20 256 8/53 125 2/26 75 16 158 33 38 8 180 38 25 5 425 89 285 60 212 44 162 34 252 53 62 13 38 8
اعتیاد خفیف 39 2/18 108 8/50 67 31 42 20 96 45 21 10 45 21 10 4 183 85 105 1/49 114 2/53 97 4/45 47 22 57 26 27 6/12
اعتیاد شدید 5 12 10 24 27 64 7 17 28 53 6 14 6 14 1 2 35 3/83 22 52 30 71 21 50 8 19 18 8/42 9 22


بحث و نتیجه گیری :
اعتیاد باعث نابودی انسانها و دوستی و صمیمیت بین آنها می شود، اعتیاد به اینترنت نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این مقاله روند کلی اعتیاد به اینترنت و عوامل مربوط به کاربران که در اعتیاد آنها به اینترنت نقش دارند با تاکید بر عوامل دموگرافیک و ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی معتادین به اینترنت مورد بررسی قرار می‌گیرد]20[.
با توجه به اینکه در این مطالعه مشخص شده است که تمایل کاربران بین 19-15 سال به اینترنت در مقایسه با سایر گروه‌های سنی بیشتر است و اعتیاد خفیف و اعتیاد شدید در این گروه سنی نسبت به سایر گروه‌ها بیشتر یا چندین برابر است بنابراین ضرورت دارد تا به دنبال راهکارهای درمان این پدیده بود. در مطالعه‌ای که در سال 1998 در دانشگاه ملی کره جنوبی انجام شد مشخص گردید که تمایل نوجوانان به اعتیاد به اینترنت بسیار جدی تر از سایر گروه‌های سنی مورد مطالعه است .این موضوع دلالت بر این دارد که اعتیاد به اینترنت یک مشکل اجتماعی جدی در این کشور محسوب می‌شود زیرا نوجوانان معتاد به اینترنت به تدریج نیروی کار این کشور را تشکیل خواهند داد ]21[. به همین منظور لازم است برای کاربران در سنین نوجوانی برنامه‌های آموزشی مؤثر در خانه یا مدرسه طراحی و ارائه کرد تا این گروه سنی از کاربران که در گروه پر خطر قرار دارند راه‌های مناسب استفاده از اینترنت را بیاموزند. از آنجا که در یافته‌های بدست آمده در مطالعه حاضر نشان داده است که بیشتر معتادین شدید در خانه به اینترنت وصل می‌شوند لذا آموزش استفاده درست و منطقی از اینترنت در خانواده‌ها با تاسیس واحدهای مشاوره موجب بهبود و ارتقای ارتباط و تعامل بین اعضای یک خانواده می‌شود]22[. چنانچه استفاده از اینترنت در یک خانواده مناسب نباشد، ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر دچار سستی و ضعف خواهد شد]23[.
یکی دیگر از مهم ترین یافته ها در کاربران مورد مطالعه ارتباط اعتیاد به اینترنت با ا حساس بیگانگی و بیزاری از خود در آنهاست.
در تعریف، احساس بیگانگی و بیزاری از خود یک نوع احساس دلسردی، بیگانگی و دور بودن از خود در افراد بشری است که در یک ساختار اجتماعی خاص به آن مبتلا می‌شوند]24[ ." فرم " مفهوم این واژه را بازسازی کرد و آن را به صورت"گرسنه مصرف" یعنی فردی که در اثر تبلیغات فراوان میل بیش از حد به مصرف پیدا کرده است ، بیان نمود]25[. "سیمن" واژه مزبور را در مباحث علوم اجتماعی به کاربرد و درباره تعیین درجه احساس بیگانگی و بیزاری از خود پژوهش‌های نوع کمی را به انجام رساند و آن را اختلاف بین انتظارات شخصی و آن چه که فرد به عنوان پاداش از سازمان یا جامعه دریافت می‌کند نامید ]15[. چهل سال بعد نیز "دین" مقیاس جدیدی برای آزمون احساس دلتنگی و بیزاری از خود ابداع کرد بطوریکه بتوان آن را در سه بعد مختلف یعنی احساس ضعف و ناتوانی در انجام امور، رفتار خلاف هنجارهای اجتماعی و احساس انزواطلبی اندازه گیری نمود]26[.
بین اعتیاد به اینترنت در بین کاربران در این مطالعه با احساس ضعف و ناتوانی در انجام امور، داشتن رفتار خلاف هنجارهای اجتماعی، احساس انزواطلبی ، شخصیت های درون گرا و احساساتی بودن نیز ارتباط واضحی مشاهده می‌شود و مطالعات مختلف نیز این موضوع را نشان داده‌اند. اعتیاد به اینترنت با صفاتی مثل اتکا به نفس ، بی نیاز بودن از تعریف و تمجید و احساس انزواطلبی نیز ارتباط دارد. در حقیقت اتکا به نفس متغیر مهمی برای مطالعه اعتیاد در روان شناسی تلقی می‌شود ] 27[. معتادین به اینترنت گروهی از افراد هستند که از نظر همبستگی آماری از اتکا به نفس پائین برخوردار هستند]28[. علاوه بر این "گانگ" هم گزارش کرد که هر قدر احساس بیگانگی و بیزاری از خود و اضطراب در کاربران رایانه‌ای بیشتر باشد، این افراد اعتیاد بیشتری به ایجاد ارتباط از طریق رایانه دارند]18[.
با اینکه مطالعات بالا به تعداد محدودی انجام شده است ، اما مشخص می‌کند که احساس بیگانگی و بیزاری از خود مفهوم ارزشمندی برای درک آگاهی از رفتار مشکوک در رابطه با اعتیاد به اینترنت محسوب می‌شود. در یکی از مطالعات به عمل آمده در کشور کره جنوبی مشخص شد که دانش آموزان دبیرستان یا نوجوانان بطور نسبی دچار درجه بالایی از احساس بیگانگی و بیزاری از خود هستند. این مسئله می‌تواند عمدتاً به دلیل فشار هیجانات و استرس‌های ناشی از سیستم آموزشی در این کشور مربوط به امتحانات ورودی دانشگاه بر این گروه از افراد باشد. هم چنین در این مطالعه نتیجه گیری شد که اعتیاد به اینترنت بطور نزدیک با احساس بیگانگی و بیزاری از خود ارتباط دارد. حتی هنگامی که احساس بیگانگی به سه درجه شدید، متوسط و خفیف گروه بندی می‌شود باز هم همبستگی قوی بین هر یک از آنها با اعتیاد به اینترنت وجود دارد. نتایج حاصل شده در این مطالعه از پژوهش‌های قبلی که درآن احساس بیگانگی وبیزاری از خودرا مرتبط با رفتارهای مشکوک وبه ویژه اعتیاد به اینترنت می‌دانند حمایت می‌کند]29.[ بنابراین باید با انجام مشاوره‌های روان شناسی با نوجوانان 19-15 سال احساس بیگانگی و بیزاری از خود را در آنها کاهش داد و به این گروه از افراد جامعه یاد داد که استفاده زیاد از اینترنت نه تنها این احساس را در آنها کاهش نمی‌دهد بلکه باعث افزایش این ناهنجاری نیز می‌شود]26[.
دیگر یافته‌ بدست آمده درخصوص کاربران اینترنتی مورد مطالعه بیانگر آن است که این افراد دارای نوع شخصیت درون گرا و احساساتی هستند. در مطالعه "گانگ" و "سونگ" نیز مشخص شد که بین ویژگی‌های روان شناختی و کاربران رایانه‌ای ارتباط وجود دارد]19و9[.
شخصیت یعنی مجموعه یا آمیزه‌ای از ویژگی‌های روانی که بدان طریق می‌توان افراد را طبقه بندی کرد]30[. شخصیت را ویژگی‌های منحصر به فرد یک انسان نیز می‌نامند."سونگ" معتقد است که بین ویژگی‌های روان شناختی انسان با نوع بهره برداری او از رایانه ارتباط دارد. بر مبنای این مطالعه، کاربران اینترنت که دارای شخصیت درون گرا هستند در مقایسه با شخصیت‌های برون‌گرا بیشتر از گفتگوهای اینترنتی و خدمات بازرگانی بهره می‌برند. در حالیکه کاربران دارای شخصیت های عاطفی و احساسی در مقایسه با شخصیت های تفکرگرا بیشتر از پست الکترونیک و اطلاعات و داده‌های تخصصی استفاده می‌کنند]9[. برخی از صاحب نظران برای شخصیت و سبک هر فرد ابعاد پنج گانه‌ای را قائلند که عبارتند از :
1- سبک ابراز وجود : چگونگی ابراز وجود کلامی و رفتاری افراد
2- سبک تعامل یا روابط متقابل شخصی : چگونگی رفتار افراد در تعامل با دیگران
3- سبک کاری : چگونگی انجام کار و برخورد با مسئولیت یا میزان مسئولیت پذیری
4- سبک احساسی : چگونگی بروز احساسات در افراد
5- سبک ذهنی : چگونگی یادگیری ، اندیشیدن و تصمیم گیری افراد ]31[
کسانیکه از نظر تیپ شخصیتی برون گرا هستند و از نظر قضاوت به صورت شهودی عمل می‌کنند، می‌توانند عقاید و نظرات جدید ارائه کنند و به عقاید و نظرات خود جامعه عمل بپوشانند. از ویژگی‌های افراد برون گرا این است که آنان جدی ، سرسخت ، بدبین ، مستقل ، مصمم ، متهور یا گستاخ ، اهل عمل ، واقع گرا و طرفدار واقعیت هستند، در حالیکه تیپ‌های شخصیتی درون گرا عکس آن عمل می‌کنند ]32[.
آخرین مسئله قابل بحث با توجه به نتایج بدست آمده در این مقاله چگونگی و نحوه استفاده از اینترنت در کاربران مورد مطالعه است.
همانگونه که در این مطالعه مشخص شده است بیشترین نوع استفاده کاربران طبیعی و کاربران با اعتیاد خفیف و شدید به اینترنت ، پست الکترونیک و کمترین آن گفتگوی اینترنتی است و در کاربران معتاد شدید بهره جویی از گفتگوی اینترنتی سه برابر کاربران طبیعی است و هر چه که از حالت طبیعی به حالت اعتیاد در کاربران پیش می‌رویم میزان استفاده از پست الکترونیک و برنامه‌های علمی و تخصصی کمتر و بهره جوئی از فیلم ، موسیقی ، بازی و گفتگوی اینترنتی بیشتر می‌شود. در مطالعه ای که توسط "سان وو" انجام شد مشخص گردید که کاربران دارای اعتیاد شدید به اینترنت در مقایسه با کاربران طبیعی با استفاده از رایانه شخصی بیشتر در منزل به اینترنت وصل می‌شوند و از آن در هر ساعت از روز بهره جویی می‌کنند در حالیکه کاربران طبیعی غالباً در بعدازظهرها اینکار را انجام می‌دهند. معتادین شدید به اینترنت اغلب با اتصال به اینترنت از فیلم ، موسیقی ، کارتون ، بازی‌های رایانه‌ای ، سایت های اجتماعی و گفتگوی اینترنتی استفاده می‌کنند، در حالیکه کاربران طبیعی در موقع اتصال از اخبار ، رویدادها ، خرید ، رزرو کردن و سایت‌های آموزشی و دانشگاهی بهره می‌برند. همچنین معتادین به اینترنت از آن به صورت غیر هدف مند و در مکان‌های بسته استفاده می‌کنند ]33[.
در پایان نویسندگان پیشنهاد می‌کنند به منظور بررسی بیشتر درباره موضوع اعتیاد به اینترنت مطالعات کیفـی با روش مصاحبه با معتادین به اینترنت به عمل آید. این نوع مطالعات می‌تواند دیگر عوامل تاثیر گذار در اعتیاد به اینترنت را در جامعه ما مشخص کند و این امیدواری را پدیدار سازد که اتخاذ خط مشی‌ها و برنامه های مبتنی بر پژوهش‌های کیفی می‌توان این نوع اعتیاد را که آهسته آهسته می‌رود تا به عنوان یک معضل و مشکل اجتماعی قد علم کند مهار نمود.


منابع :
1- Chosunilbo. Korea number six internet use. Available at www. Chosun. Com| Accessed at 4th December 2002.

2- Sunwoo K| Rando K. A study of Internet addiction. Journal of Korean Home Economics Association| English Edition 2002; 3 : 1-19.

3- Lee w. Medical term dictionary. Academy Book: seoul| 1996

4- Rachlin H. Why do people gamble and keep gambling despite heavy losses? Psychological Science 1990; 1 : 294-297.

5- Walker MB. Some Problems with concept of gambling addiction : should theories of addiction be generalized to include excessive gambling? Journal of gambling behavior 1989; 3 : 179-200.

6- Young K.S. Cyber Disorders: The mental health concern for the new millennium. Press for Cyber Psychology and Behavior of 107th APA Convention. Available at www.net addiction.com| Accessed 1999.

7- Young KS. Psychology of computer Use: A Case that breaks the sterotype| Psychology reports 1996; 79 : 899-902.

8- Young KS. Caught in the net : How to recognize the sings of internet addiction and a winning sterategy for recovery . John wiley & sons: Newyork| 1998.

9- Song W. Effects on self-efficacy and self-control on the addictive use of internet. Masters thesis: Yonsei University| 1999.

10- Yun j. The relationship between internet addiction and mental depression| impulse| and sensitivity characteristics. Masters thesis: Korea University| 1998.

11- Park j. A study on effective variables of the addictive usage of internet by aldolescents. Masters thesis: Sook myung womans university| 2001.
12- An S. A study on the addictive usage of the internet. Masters thesis: Yonsei University | 2000.

13- Lee K| et al. Emerging consumer issues and remedies in changing consumer environment . BK 21 project Team Report: Seoul National University | 2001.

14- Hill Ronald R. Marketing and consumer research in the public interest. SAGE publication| tr| by kim y | seo j| Lee E| jae M. Seou : Sigma Press | 2000.

15- Seeman M. On the meaning of alienation. American sociological Review 1959; 24 : 783 – 791.

16- Kang W. The relationship between the perceived fathers/ mothers values| father/ mother – student emotional intimacy & fathers/ mothers over control and university students alienation. Doctorates thesis: Seoul National University | 2000.

17- Kim J. A study on characteristics of internet addicts subgroups. Masters thesis: Yonsei University| 2000.

18- Kang J.E. The relationship of loneliness| social anxiety| coping styles and online addication of PC communication users. Masters thesis: The Catholic University of Korea | 1999.

19- Kang J.M. A study on the relationship between PC Communication service use pattern and personal characteristics. Masters thesis: Han young University | 1997.

20- Briggs I| Mayers & Mccaully M H. The development and application of MBTI. Tr. By kim j| shim H| & Je s. seoul: Korea psychological Testing Institute| 1999.

21- Kim K. Relationship between alienation and adolescent’s problem behavior. Master’s thesis: Seoul National University | 1990.

22- Topscott D. Growing up digital: Net generation. Macgrow Hill| 1998.

23- Sunwoo K| Rando K. Diagnostic and statistical manual o mental disorders| Americam Psychiatric Association| 4th edition: Washington| Dc| 1995.

24- Park S.Modern Society and alienation. Korean alienation conciousness. Yangman University Press| 1996.

25- From E. The Sane Society. N.Y| HOH | Rinnehart & winstan |1955.

26- Dean DC. Alienation: It is meaning and meanagement. Amenican Socialogical Review 2002;22 (6): 670-677.

27- Marlatt GA| Bear js| Donowan DM. Addictive behaviors: ethiology and treatment. Annual review of Psychology 1989; 39 : 223-252.

28- Kim S. The influence of computer communication addiction on the self identify of teenagers – focused on teeragers who often go to PC game room. Master’s theries : Kyonggi University | 1999.

29- Lee jy. A study on student alienation in the society focusing on education. Master’s thesis: Korea National University of Education | 1998.

30- Cattell RB. Personality Pinned Down. Psychology today July 1993 : 40-46

31- Krackhardt D & Hyman WP. The Snowball Effect : Turn over Embedded 1986 ; P : 58 – 62.

32- Landrum GN. Profiles of Genius. Prometheus: Newyork| 1993.

33- Sunwoo K| Rando K. A study of internet addiction : Status Causes and remedies. Journal of Korean Home Economies Association| English Edition 2002: 3 (1) ; 1 – 19.