اینترنت و کاربرد آن در معرفی جایگاه زن در اسلام

تعداد بازدید : 417

4/30/2023

اینترنت و کاربرد آن در معرفی جایگاه زن در اسلام
نسرین جعفری کادیجانی
کارشناس ارشد روانشناسی
کلید واژه ها : اسلام، اینترنت، فمینیسم، زن.
چکیده
امروزه، در عصر ارتباطات و اطلاعات و دنیایی که رو به جهانی شدن پیش می‌رود، انتقال اطلاعات نه تنها وابسته به مرزهای فرهنگی و جغرافیای خاصی نیست، بلکه وسایل ارتباط جمعی همچون ماهواره و اینترنت و ... گسترش و انتقال آنها از یک نقطه به هر نقطه ای از جهان را میسر می‌سازد. در چنین فضایی که پیروان مکاتب و ایدئولوژی‌های متفاوت فکری و عملی، به منظور دست‌یابی به اهداف خاص خود و با صرف هزینه ‌های گزاف به تعمیم عقاید خود می‌پردازند، بر ماست که با توجه به مبانی مستحکم و ریشه‌دار اسلامی، در پی اثبات جایگاه واقعی زن ـ چنانچه از بدو نزول اسلام در عصر جاهلیت، مسئولیت خود را به درستی ایفا و جایگاه رفیع زن را آشکار ساخت ـ وظیفه خود را به انجام برسانیم. در همین راستا و در تحقیقی تحت عنوان اینترنت و کاربرد آن در معرفی جایگاه زن در اسلام، در مطالعه های مقایسه‌ای و با بازبینی مفاهیم و مبانی فمینیسم، سیر تکوینی و رویکردهای مختلف آن از یکسو و مطالعه جایگاه زن در اسلام از سوی دیگر، مورد بررسی واقع شده است. در این راستا و با توجه به تاثیرات شگرف اینترنت و گسترش سریع آن در جامعه، به عنوان مصداقی در تایید یافته‌های محقق، به معرفی و بررسی نخستین پایگاه اطلاع‌رسانی مربوط به زنان که توسط مرکز اطلاعات و آمار زنان دایر گشته، پرداخته و نتایج ذیل حاصل گشت:
ـ اینترنت تأثیر بسزایی در معرفی جایگاه زن دارد.
ـ دین مبین اسلام با نگرشی چند بعدی شامل ابعاد مختلف زیستی، روانی، اجتماعی و الهی به انسانها و با توجه به تفاوت‌های جنسیتی و خاستگاههای آن، به معرفی جایگاه رفیع زن پرداخته است.
ـ مکاتب فکری مختلف، با توجه به اهداف ویژه خود، بدون در نظر گرفتن معیارهای فرهنگی جوامع، در این زمینه به ترویج افکار و عقاید خویش، می‌پردازند.
ـ راهبردهای مقابله‌ای با تهاجمات فرهنگی، از طریق اینترنت، و با حضور گروههای فعال و متخصص امکان‌پذیر است.
محقق در این زمینه پیشنهادات ذیل را ارائه نمود:
1. لزوم وجود سایتهای اطلاعاتی متفاوت به منظور اطلاع‌رسانی در زمینه جایگاه زن در خانواده، اجتماع و ... با نگرش اسلامی.
2. معرفی جایگاه زن در جوامع اسلامی به منظور اصلاح نگرشهای منفی زنان در سایر کشورهایی که به دلیل بی‌اطلاعی دارای نگرشهایی منفی هستند.
3. ایجاد جذابیت در چنین سایتهایی با توجه به پیشرفتهای علم و تکنولوژی به منظور جذب کاربران با رویکردها و نگرشهای متفاوت.
4. الگوگیری از زنان اسوه، از بدو نزول اسلام و ارائه آنها با زبانی ملموس و کاربردی در زندگی زنان جوامع امروزی.
5. لزوم پرداختن به کارهای تبلیغاتی برای معرفی چنین سایتهایی به منظور ایجاد آگاهی در عموم افراد جامعه واضح است.
اهمیت موضوع

انقلاب اطلاعات و ارتباطات در حال شکل دهی مجدد جهان است و اینترنت در راس این جریان قرار دارد. تاثیرات چند جانبه و شگرف اینترنت بر زندگی انسانها مبهوت کننده است و علی رغم تلاش های انجام شده جهت تعیین ابعاد کاربردی و تاثیر گذار آن، همچنین جنبههایی از آن نامعلوم مانده است.
امروزه، اینترنت جایگاه ویژه ای در ساختار زندگی یافته است و کامپیوتر به عنوان یک وسیله اما با کاربردی متفاوتتر، متنوعتر و شخصیتر وارد فضای زندگی جوامع شده و عرصه زندگی اجتماعی را دچار تغییر و تحول نموده و روابط اجتماعی جدیدی با ویژگیهای نوین در جامعه حاکم میسازد.(عفت صادقیان،1384(
دیگر اینترنت، ابزاری پیچیده نیست که به وسیله دانشمندان استفاده شود بلکه شالود های همه جا حاضر برای فعالیتهای روزمره عادی است .
در طول تاریخ تمدن بشری هرگز این حجم عظیم اطلاعات چنین ساده در دسترس این تعداد زیاد افراد نبوده است، آشکارترین نشانه این تغییر ازدیاد کامپیوترهای خانگی است که برای جستجوی اطلاعات موجود در اینترنت به کار میرود.
در چند سال اخیر کامپیوتر و اینترنت به تدریج تا حدی جای تلویزیون را گرفته است و احتمال می رود که در آینده ای نزدیک نقشی عمده تر از تلویزیون را در زندگی جوامع و ارائه اطلاعات به ملتها ایفا کند.
ورود اینترنت به زندگی امروزی تحولات پایهای را در زندگی مردم به وجود آورده است. که برخی موارد اساسی و اصلی کاربرد اینترنت را میتوان در موارد زیر دستهبندی نمود:
آموزش، ارتباطات، انتقال اطلاعات، سرگرمی، تجارت و ...
با توجه به اینکه آموزش و فرهنگ از آن دسته حوزههایی هستند که معمولا، سریعتر از بقیه حوزهها در معرض تغییرات جدید قرار میگیرند، در این فناوری نوین نیز عرضه و تقاضا در این زمینه بیشتر به چشم میخورد.
امروزه شما قادرید به ساده ترین شیوه و با در اختیار داشتن ابزار سادهای شامل یک کامپیوتر، یک خط تلفن و یک رابط، در منزل و یا محل کارتان نشسته و از طریق اینترنت با معلم، استاد و گروه همکلاسان خود ارتباط مستقیم برقرار کنید و یا از طریق شبکه اینترنت با گروهی که مایلید درباره آنها اطلاعاتی داشته باشید مرتبط گشته و به تبادل اطلاعات بپردازید.
ساختارهای آموزشی مبتنی بر شبکه، دسترسی بدون محدودیت و سریع آموزندگان را به اطلاعات و مباحث آموزشی فراهم میآورد (که این خود در بالابردن سطح دسترسی به اطلاعات نقش عمدهای دارد.)
اما فرهنگ مهمترین و قابل توجهترین بخش قابل انتقال در هر پدیده تکنولوژیکی جدید است و اینترنت، ابزاری هیجانی است که را ه های بسیاری را برای ارتباط و انتقال پیام انسان ها بدون نیاز به برنامه آموزشی گسترده یا سخت افزارهای پیچیده، فراهم کرده، و از اینرو با کاربران متعددی مواجه گشتهاست.
یکی از کاربردهای مهم اینترنت، تعامل است و مهمتر از آن اینکه، ماهیت پویای تعامل دیجیتالی، جذاب است - چنانچه به گفته شری ترکل، کامپیوترها امتداد "خود" و یا حتی "خود دوم" محسوب میشوند، چرا که کاربران در ارتباطات اینترنتی خود احساس در جریان بودن و بیزمانی میکنند، پاسخ انتخابهای خود را به سرعت دریافت میکنند و حالت سحرآمیز تعامل با کامپیوتر، حتی زمانیکه به تنهایی و بدون مخاطب باشند، این حس در جریان بودن را تقویت میکند و خاصه اینکه سرعت بالا و استفاده آسان، تنوع و زودگذر بودن نرمافزارها و ... همگی شادی آورند و کاربران را به ارتباط مداوم تشویق میکنند.
دراین میانه دولتها و گروههای متخصص در پی برنامه ریزیهای بلندمدت خود برای رسیدن به اهداف خویش به استفاده از این ابزار در دسترس و مورد علاقه عموم مردم جهان پرداخته و در پی تحقق خواستههای خویش برآمدهاند.
از سوی دیگر با توجه به اینکه این ابزار به دور از محدودیتهای رایج در ارتباطات حضوری، در دسترس میباشد، با ارائه آموزشهای مختلف، کاربران را با حقوق انسانی متعدد و با رویکردها و اهداف گوناگون آشنا کرده و در پی فرایند جهانی شدن، به گسترش نگرشهای جهانی و ایجاد درد مشترک، میپردازد، به این ترتیب خواستههای کاربران نیز شکل ویژهای به خود گرفته و انتظارات نوینی را شکل داده است و اینها خود مبین وظیفه ما به عنوان مسلمانان ومدعیان مسلمانی است که با توجه به اتکا به این ایدئولوژی و جهانبینی غنی که در دسترس ما وجود دارد برای ارائه اطلاعات مورد نیاز به تشنه گان و جویندگان راه حقیقت برخیزیم چرا که، دیر زمانی است که در گوشه و کنار جهان فریادهای عدالت طلبی و برابری حقوق انسانها و در پی آن، برابری حقوق زنان و مردان به گوش میرسد ومکاتب و نهضتهای مختلفی را شکل داده است، که یکی از مهمترین و پرآوازهترین آنها در سالهای اخیر فمینیسم است که جنبشی سازمان یافته برای دستیابی به حقوق زنان و یک ایدئولوژییبرای دگرگونی جوامع است که هدف خود را نه تنها تحقق برابری حقوق زنان و مردان میداند، بلکه رویای دفع انواع تبعیض وستم نژادی را در سر میپروراند.(تیموری،1385(
همه گرایشهایی که زیر چتر گسترده این جنبش گرد آمدهاند، بر این باورند که: زنان با بیعدالتی و نابرابری روبرو شده اند و نیازمند یاری در جهت رفع این تبعیضها هستند، اما تحلیلهایی که ارائه میدهند و برهمین پایه راهکارهایی که پیشنهاد میدهند متفاوت است.
در دهه 1840.م، جنبش حقوق زنان در ایالات متحده امریکا ظهور کرد و به فعالیت در جهت تبیین جایگاه زن در جامعه امریکا پرداخت و دیری نپایید که در پی آن جنبشهای مخلتفی از جمله جنبش فمینیسمهای لیبرال، مارکسیست، رادیکال، سوسیالیست، فرامدرن و ...ظهور کردند که هریک بر اساس دیدگاه طراحان آن در پی تعیین حقوق زنان و احقاق آن بوده و هستند در برخی از این نگرشهای تندروانه به مبارزه با مردان پرداخته شد و نقش همسری، مادری، فرزند پروی و ... زیر سوال رفت و نشانههای محدودیت در آزادیهای زنان نامیده شد ولی بعد از مدتی نگرش جدیدی ظهور کرد و در حالی که رنگ و بویی حاکی از ندامت داشت به تغییر مکتب قبلی پرداخت و ایدههایی نوین را ابداع نمود.
اما علی رغم تمام تلاشهایی که تا کنون انجام شده، شاهد موفقیتی که مورد نظر طراحان این ایدئولوژیها باشد، نبودهایم، نه به این معنا که حرکتی صورت نگرفته، بلکه بزرگترین دستاورد آنها که طراحی و ارائه کنوانسیون حقوق زنان به کشورهای جهان است، خود حاوی نقاط ضعفی است که نه تنها حقوق زنان را احقاق نمیکند بلکه تحت لوای برابری حقوق زن و مرد، چهرهای متفاوت از زن ساخته و پرداخته و در حرکتی ظالمانه، بدون داشتن چارچوبی قابل اتکا، زنان و به تبعیت از آنها، انسانیت را در مسیری که خود از پایان آن بیاطلاع است سوق میدهد، که اعتراض کشورهای اسلامی به این طرح (خصوصاً آنکه مراجع عظام در سال 1376 و1381 مکرراً تعارضات کنوانسیون با دیدگاههای اسلامی را متذکر شدند)، با مخالفت نسبت به آن، شاهدی بر این مدعاست که آنها به تکیهگاهیکه قابل استمداد است دسترسی دارند. بنابراین کشورهای اسلامی نیز از تکاپو ننشسته و در پی بررسی و معرفی جایگاه زن در اسلام، اقدام به طراحی منشور حقوق زن در نظام اسلامی نمودهاند.(احمدی،1384)
از آنجاییکه دین اسلام دینی همه مکانی و همه زمانی است و از بدو ظهور خود به تاکید جایگاه ویژهای برای زنان پرداخته، و تعیین جایگاه زن و حد و مرزهای انسانی زنان و مردان بر اساس این چارچوب منسجم فکری با مانعی مواجه نیست، گام مهم بعدی، معرفی این جایگاه معین، به افرادی است که در پی کسب آن به جستجو پرداختهاند.
بر طبق آنچه گفته شد دنیای امروز دنیای ارتباطات و تبادل اطلاعات است، در عصردیجیتال و فناوری که افراد در منزل خود نشسته و با فشار کلیدهایی با شبکههای مختلف اطلاع رسانی مرتبط میشوند و پاسخ سولات خود را از اقصی نقاط جهان درمییابند،- البته اگر پاسخ این سوالات بدون غرض ورزی ارائه شده و از صحت کامل علمی و عینی برخوردار باشد- این فرایند اطلاع رسانی در مسیر اصلی خود قرار میگیرد و این در حالیست که در پی رویکردهای ارائه شده گوناگون در زمینه حقوق و جایگاه زنان، ذهن افراد بشر در پی یافتن رویکرد و نگرشی است که آزمون شده و تایید دریافت کرده باشد و با زبانی ساده و رسا در اختیار آنها قرار گیرد.اما در بعد مسایل فرهنگی و با توجه به اهداف دیگر دولتها و ابرقدرتها نسبت به دین اسلام و ترس از عمومیت یافتن دادههای رهگشای آن، وظیفه مسلمانان سنگینتر میشود و نیاز به بررسی راهکارهای اساسی در زمینه اطلاع رسانی و معرفی جایگاه زن در اسلام را تایید مینماید و از سویی عملکرد کامل اینترنت در امر اطلاع رسانی و توجه به محاسن آن، ما را بر آن میدارد تا با ارائه راهکارهایی جهت تعیین تاثیر اینترنت در معرفی جایگاه زن در اسلام به مسلمانان و سایر جهانیان به قدر نیاز خویش از این فناوری بهرهمند شویم.

جایگاه زن در اروپا در سیر تاریخ:

در روم باستان زنان از حقوق اجتماعی برخوردار نبودند و از ارث نیز محروم بودند و پس از مرگ شوهر، مانند سایر اشیاء به ورثه منتقل میشدند. رومیان با آنکه در قوانین و حقوق، پیشرفت کرده بودند، اما افکار عامه نسبت به زنان، متمایل به خشونت و سختگیری بود. در دموکراسی آتن، زنان با بردگان و ولگردها برابر بودند و حق رای و مالکیت اقتصادی نداشتند. با سقوط امپراطور روم، فضای اجتماعی به تدریج تحت تاثیر آموزههای مسیحیت تلطیف شد. در قرنهای دهم و یازدهم میلادی، زنان آرام آرام وارد مسایل سیاسی، حکومتی و قضایی شدند. این دوره مقارن بود با ورود و نفوذ اسلام به اروپا، که رهآورد عظیم این نفوذ، افزایش حرمت حقوق زن در جامعه و فرهنگ اروپا میباشد.(تیموری، 1385(
در سدههای سیزدهم و چهاردهم میلادی ، ساختار اقتصادی و اجتماعی اروپا متحول شد و حقوق و حرمت زنان کاهش یافت. بیشترین دوران تهاجم به کرامت زن و حقوق مادی و معنوی او در غرب بعد از رنسانس بود. دورانی که از آن به مرگ مدنی زن تعبیر شده است. اوج این تهاجمات در قرنهای پانزدهم و شانزدهم میلادی بود. در این دوران شاهد هستیم که زنان خلاق در عرصه علم و هنر و ادبیات مجبورند تا آثارشان را به نامهای مردانه رائه دهند.در قرنهای هفدهم و هجدهم میلادی که با تشدید سکولاریزاسیون در اخلاق و فرهنگ، تمرکز ثروت، مبادلات بردگان و فقیر شدن بخشی از بشریت همراه بود، شرافت انساندر اروپا، به میزان تولید کالا و پس اندازهای مادی او تنزل کرد. در این بین وضع زنان وخیمتر از مردان بود. تحولات رنسانس باعث خلق تفکرات الحادی و مادی، انسان مداری، فردگرایی و اومانیسم و ... در اروپا شد و فرآیند این تحولات سبب خیزش زنان بود.(همان منبع)
علم و صنعت اسلامی، محرک رنسانس اروپا بود. اما همان زمان از پیشرفت باز ایستاد و عقب ماند. تلقی نادرست عموم از تحصیلات و تحقیقات علمی غربی به نفی آن در جهان اسلام منجر شد و آموزش و تحقیقات علمی به پائینترین سطح تنزل نمود. (اشپیگلمن،2000(
کشورهاییکه از دایره پیشرفتهای علمی و تکنولوژیکی به دور مانده بودند متاثر از فریادهای سیاسی گشته با تغییرات متعددی مواجه شدند. اسلام و تاثرات آن نسل به نسل گشته و آثارمطلوب آن منتقل شد. جایگاه اولیه زن که توسط اسلام تعیین گشته بود، در پی سوء استفاده و سوء تعبیرات روایان و مدعیان حکومتها متغیر و یا مخفی ماند، تا با رشد قدرتهای اسلامی و نیز گسترش فناوری و تکنولوژی و نیز تغییرات حکومتی و ظهور انقلاب اسلامی در ایران، مجددا به گردش در آمد.

جایگاه زن در اسلام:

اگر انسان وارسته شد میتواند الگوی دیگر انسانها قرار گیرد. اگر مرد باشد الگوی مردم است نه مردان، واگر زن باشد باز الگوی مردم است نه زنان.
اسلام، زن را مانند مرد برخوردار از روح کامل انسانی و اراده و اختیار میداند و او را در مسیر تکامل که هدف خلقت است میبیند و هر دو را در یک ردیف قرار داده و با خطاب یا ایّها النّاس و یا ایّها الّذین آمنوا مخاطب ساخته است.(آملی،1380(
قرآن با این خطابش زن را که در قعر ذلّت و پستی بود و از هرگونه حقوق فردی و اجتماعی خویش محروم بود، و به عنوان یک موجود ناقص که فاقد روح و اراده و اختیار باشد معرّفی شد بود، به اوج عزّت و سرافرازی صعود داد و تاج افتخار کرّمنا بنی آدم را بر فرق او نهاد و او را همردیف با مرد انسان و خلیفة اللّه فی الارض نامید.
قرآن با این بیان بر تمام عقائد و باورهای جاهلی و ادیان تحریف شده که زن را موجود وابسته و غیر مستقل ودر مرتبه پایینتر از مرد و طفیلی آن میدانستند بیاعتبار نموده و بر همه آنها خط بطلان کشید.
هر موجودی در جهان هستی جایگاه خاصی دارد که معلول مرتبه وجودی وی و ویژگیهای خاص آن موجود میباشد. قوانین حاکم، ارزش وجودی، نحوه بهرهدهی و بهرهگیری، شیوه کار و حدود فعالیتهای یک موجود، وابسته به مرتبه وجودی و ویژگیهای خاص او و تعیین کننده جایگاه او در نظام هستی میباشد. این مطلب را میتوان به صورت قاعدهای کلی و سنتی تغییر ناپذیر تلقی نمود، به گونهای که خروج از این سنت و قاعده، افراط و غلو، و یا تفریط و خروج از حد تعادل است.(امین زاده،1380(
جایگاه هر موجودی در جهان، تابع اصل عدل و حکمت الهی است. به همین جهت، در آفرینش موجودات هیچگونه افراط و تفریطی نبوده و نخواهد بود و هیچ کس هم نمیتواند به آن اعتراض کند، زیرا هر مخلوقی، به جای خود نیکو آفریده شده است. پیروی از این سنت تکوینی در اعتباریات، دوری از افراط و تفریط و برقراری عدالت و نظم اجتماعی را به همراه خواهد داشت. زمانیکه جایگاه افراد _ که معلول استعدادهای به فعلیت رسیده و ویژگیهای خاص ادراکی و روحی است دریک نظام اجتماعی مشخص شود، و حدود فعالیتها و شیوه کارها و ... نیز بر اساس جایگاه واقعی افراد تعیین گردد، جای نگرانی وجود نخواهد داشت و نظم عادلانه در اجتماع و اجرای قانون بدون هیچگونه انحرافی، سازمان خواهد یافت. زیرا تبعیض و بیعدالتی و فساد، تفریط در امور و ... معلول این است که بیفضیلت را بر با فضیلت، شاگردی را بر معلم، بیتدبیر را بر مدبر و بیاستعداد را بر پراستعداد، عاطفه و احساس را بر عقل و ... مقدم داشته و جایگاه مناسب هر یک را به دیگری بدهند. مساله عبودیت در نظام دینی، ریشه در عبودیت تکوینی دارد. در غیر اینصورت لازمهاش تباین بین دو نظام است و در نظام الهی تباین وجود ندارد "هر چند تفاوتهایی به حسب مراتب وجود در تکوین و به حسب مراتب وسع فعلی استعدادها، در تشریع وجود دارد _ مرتبه وجود نفس و جسم،مرتبه وجود عقل و ماده با هم تفاوت دارند، یکی عالیترین مرتبه وجودی را در جهان داراست و دیگری، نازلترین مرتبه را _ ولی هر دو تحت یک نظام حکیمانه هستند. مرتبه وسع فعلی شکوفایی استعدادهای رسول خدا (ص) با مرتبه وسع فعلی و شکوفایی استعدادهای سلمان و ابوذر تفاوت دارد. پیامبر عالیترین ظهور را که ظهوری مناسب ایشان است و سلمان ظهوری در حد وسع خویش دارد. هر دو تحت نظم واحد دینی بوده و مکلف به تکالیف الهی هستند، اما هر یک به حسب وسع استعدادهای خویش.(امین زاده،1380(
بنابراین در شرع مقدس اسلام با توجه به تفاوتهای ساختاری در آفرینش انسانها، تفاوت در توقع و نحوه انجام تکالیف وجود دارد. چنانچه در قرآن میفرماید:لا یکلف الله نفسا الا وسعها....(بقره/286(
در نظام هستی، هر موجودی دارای سه جایگاه است:
جایگاه عام، جایگاه خاص و جایگاه اخص. که هر سه معلول سنتهای الهی است:
_ سنت عام که بدون استثنا هر موجودی را در برگرفتهاست.
_سنت خاص که برخی آفریدهها را شامل میشود.
_ سنت اخص که نوع یا صنف بسیار خاص یا مرتبهای ویژه از مراتب موجود را در برگرفته‌است.
سنت عام، عبارت از همان واقعیتی است که در کلام امام چهارم، حضرت سجاد (ع) آمده است: ...(خدایی که) به قدرت خود موجودات را از نیستی به هستی آورد و به اراده خویش لباس وجود بر آنان پوشانید، سپس آنها را در راهی که اراده کرده بود، سیرشان داد و در طریق محبت خویش برانگیخت.(صحیفه سجادیه/دعای اول)موجوداتی که از یک نسج وگروه هستند، سنت خاص بر آنها حاکم است. سنت حاکم بر روح این است که از حیات ذاتی و جاودانگی برخوردار است. در صورتیکه ماده و جسم از چنین سنتی برخوردار نیستند، بکله سنت حاکم بر ماده و جسم، حرکت مدام و در حال تغییر و تحول بودن آنهاست. پس سنت خاص روح، برخورداری از حیات و ثبات و سنت خاص حاکم بر جسم و ماده حرکت و تغییر و تحول آنهاست. به همین ترتیب این سنن درسایر موجودات قابل تبیین هستند؛ چنانچه جایگاه عام زن، همان جایگاه موجودات دیگر، به عنوان آفریده خدای متعال است و آن تسبیح و تقدیس و ستایش خدا در تمام مراتب وجودی اوست. زیرا در تمام آن مراتب به خدا وابسته بوده و در عین حال مشمول هدایت عام و آفرینش نیکو نیز میباشد.(طه/5، سجده/7(
جایگاه خاص زن، به لحاظ داشتن حیات و نفس دارای مراتب به ظهور رساندن قوا و استعدادها در همه مراتب نفس است.که در دو مرتبه نباتی حیوانی به طور تکوینی و طبیعی شکوفا میشوند. اما شکوفایی قوا در مرتبه انسانی و عقلی، اختیاری و ارادی و بر اساس آگاهی و هدف خاص امکانپذیر است. زن در آن دو مرتبه با حیوانات و گیاهان مشترک است و همان سنت خاص حاکم بر آنها بر وجود زن نیز حاکم است. اما جایگاه اخص زن، این است که با تشخیص حق از باطل و پذیرش دین، فطرت پاک انسانی را در خویش شکوفا سازد و با آراستن نفس به فضایل اخلاقی، به ابعاد روحی خویش رنگ الهی بدهد. زن به مقتضیات خلقت خویش از جایگاه ممتازی برخوردار است که هیچ مخلوق دیگری قابلیت جانشینی آنرا ندارد، جایگاهی بزرگ که تعیین کننده وظیفه و مسوولیت اجتماعی اوست. وظیفهای آنچنان بزرک که انجام آن، محور و اساس صلاح فردی و اجتماعی بوده و عدم انجام آن، اساس فساد فردی و اجتماعی میباشد. مسوولیتی که اگر آن را به عنوان یک امر الهی و تکلیف عقلی و دینی به انجام رساند، به کمال انسانی خویش خواهد رسید و بهشت را زیر پای خویش خواهد دید.ولی رها ساختن و کنار نهادن آن جایگاه که زیربنای تکوینی مسوولیت انسانی و تکلیف الهی است، زن را به پایینترین مرتبه وجودی تنزل خواهد داد. چنان جایگاهی عبارت از پرورش و آمادهسازی انسان برای ظهور فعلی جایگاه اخص، مسوولیتپذیری دنیا و آخرت خود و به طور کلی با تمام وجود تسلیم حق شدن، کسب رضای خدا و تحقق بخشیدن به غرض آفرینش در مرحله تشریع است. زنی که جایگاه انسانی خویش را حفظ کند، وظیفه اجتماع و نظام در برابر او سنگین است. او مسوولیت عظیمی را بر عهده دارد و نقش پراهمیتی را در قبال اجتماع دارا میباشد که وجود امکانات کافی را ایجاب میکند. بنابراین، روشن است که زن از جایگاهی عظیم برخوردار است که توجه به آن زمینهساز پیدایش جامعه انسانی و الهی است؛ و نفی آن مساوی با مفاسد خانواده و اجتماع بشری میباشد.(مطهری،1378) که این جایگاه برخورداری او از حقوق خاصی را الزام میکند و در برابر آن مسوولیتهایی را برای وی، و حدود و مرزهای انسانی را برای همگان مشخص مینماید.

مقام انسانی و حقوق زن از منظر اسلام و مقایسه با مکاتب الحادی

اسلام برای تمام انسانها در مورد حقوق خانوادگی فلسفه خاصی دارد که با آنچه درجهان امروز میگذرد مغایرت دارد. اسلام برای زن و مرد در همه امور یک نوع حقوق و یک نوع وظیفه و یک نوع مجازات قائل نشده است و در نتیجه در مواردی برای زن و مرد وضع مشابه و در مواردی دیگر وضع متفاوتی در نظر گرفتهاست، به این ترتیب که با در نظر گرفتن تساوی حقوق و نه تشابه حقوق، علیرغم اینکه انسانها را واجد حقوق یکسانی میداند تشابه را، متناسب با تفاوتهای فردی بین زن و مرد رد میکند.
نگرش اسلام به زن، با نگرش مکاتب الحادی بسی متفاوت است. مکاتب غیر الهی گاهی زن را به جامعه عرضه میکنند تا از این منظر، به خاک و زمین دست یابند. اما دین، زن را آزاد میگذارد تا با عاطفه خویش، به انسانها درس مهر بیاموزد و آنها را رشد دهد. زن شایسته در مکتب الهی، الگوی همه انسانهای صالح است و نه فقط زنان صالح، آنچه در انسان اصالت دارد جان اوست. از این رو مایه سنجش میان دو انسان، امکان رشد روحی است.(جوادی آملی،1380(
بنابراین در اسلام تفاوت در تشابه حقوق مربوط به جان و روح و فطرت انسانها نیست بلکه مربوط به مادیات است.
عظمت زن در فرهنگ وحی از این ارزیابی روشن می شود که در فرهنگ وحی از زن به عظمت یاد شده واختصاصی به قرآن ندارد بلکه در انجیل، تورات و صحف خلیل الله نیز مطرح بوده است. با فرشتگان تکلم نمودن وبشارت آنها را دریافت کردن، سخن خویش را با آنها در میان گذاشتن، وسخن آنان را شنیدن، اینها همه مواردی است که زن نیز همانند مرد در همه این صحنهها سهیم بوده واگر پدر پیامبری، با ملائکه سخن میگوید، مادر پیامبر نیز، با آنها گفتگو دارد( جوادی آملی،1380) در قرآن کریم، زن در بسیاری از مسایل و کارها مساوی و همطراز با مرد ذکر شده است؛ گرچه در بعضی چیزها بین این دو به حسب ظاهر تفاوت احساس میشود، مانند سهم ارث و یا واگذاری مسئولیت خانواده به عهده مرد و امثال اینها، ولی اینگونه تفاوتها ارتباط با موقعیت اجتماعی و شرایط طبیعی آنها دارد و هیچ گونه فرقی از نظر جنبههای انسانی و مقامات معنوی میان زن و مرد در برنامههای اسلام وجود ندارد و هر دو مساوی و برابر هستند، و این تساوی در زمینههای مختلف قابل بحث و بررسی است:
تساوی در برخورداری از حقوق انسانی( حق حیات، حق عدالت، حق آزادی)، تساوی در خلقت، تساوی درکسب کمالات و فضایل انسانی و تساوی در کیفر و پاداش.

حق حیات:

حیات حق و وظیفهای برای همگان است و قرآن دو گونه حیات مادی و معنوی را ترسیم کرده است و به هر دو حیات برای تمام موجودات گیتی اعم از انسانها و حیوانات و گیاهان و ... پرداخته است. دربسیاری از آیات تبیین شده است که خداوند با فرستادن باران گیاهان را میرویاند و انسانها را نیز به همینسان زنده میسازد. این حیات، حیات گیاهی است و به نظر میرسد در آیه و جعلنا من الماء کل شیء حی (انبیاء/30) نیز سخن از این نوع حیات است. برتر از این مرحله، حیات حیوانی است. در این مرحله پای احساس و عاطفه و مهر و کین و دوستی و دشمنی به میان میآید ونظام کنونی جهان بر همین حیات حیوانی استوار است. قرآن کریم آنگاه که از حیات حیوانی سخن میگوید، انسان را همردیف دامها نام میبرد: این نعمتها از آن شما و چهارپایانتان (نازعات/33(
اما آنجا که سخن از حیات انسانی است، نام انسان در کنار فرشتگان ذکر میشود: خدا در همه حال به پاداشتن عدل و داد جهانی گواهی دادهاست که جز او معبودی نیست و نیز فرشتگان و دانشمندان به این مطلب گواهی میدهند. (آل عمران/18(

حق آزادی:
آزادی از دیدگاه اسلام یعنی رها شدگی از بردگی و اطاعت غیر خدا(جاثیه/23)، آزادی به معنای رها شدن از قید و بندهای دنیوی و حرکت آزادانه در جهت رسیدن به هدف خلقت است. اما این مفهوم با معنای آزادیهای بی حد و حصری که امروزه باب شده و تحقیقات متعدد نیز معایب آنها را تایید کرده است، متفاوت است،چرا که آزادی فردی در تعامل با آزادی اجتماعی است و تضمین این دو با هم مستلزم رعایت حدود و مرزهای فردی و اجتماعی است.

حق عدل:

عدل عباتست از قرار دادن هر چیز در جای مناسب خویش. یک حقوقدان آگاه که میخواهد عدل را بشناسد باید در تشخیص مصداقهای آن هوشیاری ورزد و برای انجام این کار، باید هم پدیدههای هستی را شناخت و هم جایگاه هر پدیده را در نظام آفرینش دریافت؛ و هم دانست که چگونه میتوان هر پدیده را در جای خود نشاند. یکی از نکات مهم در این زمینه همه گستری عدل است.(طه/50) پس قسط و عدل در ساختار هستی هر چیزی نهاده شده و همه آفرینش دارای گوهر عدل است.(جوادی آملی،1380(
بنا به تعبیر قرآن، بهترین نظام حقوق آن است که ابزار تشخیص حق را از باطل به تناسب مختصات خود برمیگزیند و به پیروانش عرضه میکند. نظم حقوقی با روح و جان انسان پیوند دارد؛ از اینرو ابزار شناخت حق از باطل باید از روح آدمی ریشه گیرد. این ابزار عبارت است از "پسند و ناپسندخود" که با این میزان انسانی که خواستار لذتها و خیرات برای خود است، همانها را برای دیگران هم میخواهد و نیز ستم و تعدی را که برای خود نمیپسندد، برای دیگران هم روا نمیدارد. امام علی(ع) به امام حسن (ع) میفرماید: خواست خود را در روابط میان خویش و دیگران قرار ده. (نهجالبلاغه/نامه31/بند 55(
بر همین مناسبت است که قرآن کریم انسانها را فرا میخواند تا همواره خود باشند و از خود فرا نروند و بدانند که معیار تشخیص حق وباطل، حقوق همان "خود" آنهاست. چنانچه در سوره مائده آیه 105 میفرماید:
بر شما باد که مواظب خود باشید.

تساوی در خلقت زن و مرد

قرآن در محیطی که برای زن هیچگونه استقلال در زندگی قائل نبود، و هیچگونه حق و حقوقی برای او نمیدید، حرمت و شرافتی برای او جُز حرمت و شرافت خانواده نمیشناخت و دختران را زنده به گور میکردند، با بیان رسا و منطق محکم اعلام میدارد زن از نظر خلقت مانند مرد آفریده شده و فردی از افراد انسان است که در ماده و عنصر پیدایشش دو نفر انسان نر و ماده شرکت و دخالت داشته و هیچیک از این دو بر دیگری ترجیح و برتری ندارد، و در نتیجه، تمام افراد بشر چه زن باشد یا مرد امثال یکدیگرند و اگر ترجیح و برتری هم باشد در اصل خلقت آنها نیست بلکه به واسطه کسب فضائل اخلاقی و کمالات نفسانی است که آنها بدست آوردهاندهم زن و هم مرد از یک پدر و مادر خلق شدهاند.

تساوی در کسب فضایل اخلاقی

قرآن کریم در آیات فراوانی تصریح کرده است که پاداش اخروی و قرب الهی به جنسیت مربوط نیست، به ایمان و عمل مربوط است، خواه از طرف زن باشد و یا از طرف مرد. به تعبیر شهید مطهری، اسلام در سیر من الخلق الی الحق و حرکت به سوی خدا هیچ تفاوتی میان زن و مرد قائل نیست و تفاوتی که اسلام قائل است در سیر من الحق الی الحق است، در بازگشت از حق به سوی مردم و تحمّل مسئولیت پیغامبری است که مرد را بر این کار مناسب دانسته است.
قرآن همان اوصاف دهگانه که برای مرد ذکر میکند، برای زن هم ذکر میکند و هیچ فرق بین آنها نمیگذارد:
«انّ المسلمین و المسلمات و المؤمنین و المؤمنات و القانتین و القانتات و الصّادقین و الصّادقات و الصّابرین و الصّابرات و الخاشعین و الخاشعات و المتصدّقین و المتصّدقات و الصّائمین و الصّائمات و الحافظین فروجهم و الحافظات و الذّاکرین اللّه کثیراً و الذّاکرات اعد اللّه لهم مغفرة و اجراً عظیماً» (وعده برخوردار شدن از حیات طیّبه به هر دو جنس داده است.)

تساوی در کیفر و پاداش

قرآن کریم زنان را مانند مردان انسان و موجود برتر عالم خلقت و دارای اراده و اختیار میداند و برایش شخصیت حقوقی قائل است، همانطور هم آنان را به طور یکسان مسئول اعمال و کردار خویش میداند، و اگر کار خوب و نیکوی انجام داد ثواب و پاداش برابر با ثواب و پاداش مردان، و اگر گناهی مرتکب شد مجازاتی برابر با مجازات مردان در انتظارشان خواهد بود، نه کمتر و نه بیشتر، و لذا قرآن میفرماید کسی عمل صالح انجام بدهد «مرد باشد یا زن» آن مؤمن است | نتیجه این میشود زن در تحصیل اعمال حسنه مستحق ثواب و در ارتکاب اعمال سیّئه مستحق عقاب میشود و در این جهت هم فرق با مرد ندارد.
از آنچه گذشت جایگاه زن در اسلام واضح و مبرهن است:
زن و مرد با هم مساوی و نه مشابه هستند، تساوی در آنچه گذشت مطرح و بررسی شد و عدم تشابه به حقوق مادی آنها معطوف است.
قرآن کریم در عین این که زن و مرد را بدیده یکسان مینگرد، به هیچ وجه نمیگوید که این دو جنس از لحاظ نیرو و استعداد و تواناییها کاملاً مشابه و همانند یکدیگرند. تساوی زن و مرد از نظر تواناییها و استعدادها، از جمله اشتباهات رایج و فسادانگیز عصر ما، به ویژه در جامعه غربی است که برابری زن و مرد را به طور مطلق انگاشته و حتّی در زمینه فعالیتها و نقشهای اجتماعی نیز تفاوت میان آن دو قائل نمیشود.
جامعهای که بر اساس قرآن بنا میشود، جامعهای دو جنسی است که در آن هر یک از دو جنس زن و مرد به وظایف خاص خویش میپردازند، و در این تقسیم کار، مسئولیت اداره امور اقتصادی جامعه، بیشتر بر دوش مردان و اداره خانه، پرورش و تربیت فرزندان که در اسلام از اهمیت ویژه برخوردار میباشد، بیشتر بر دوش زنان قرار دارد، و تنها در این صورت است که سلامت و رفاه اجتماعی تأمین خواهد شد. و قرآن کریم در این زمینه اشاره دارد:
«و الوالداتُ یرفعن اولادهنّ حولین کاملین لمَنْ اراد ان یتمّ الرّضاعة و علی المولود له رزقهنّ و کسوتهنّ با المعروف لاتکلّف نفسٌ الّا وُسعها لاتضارّ والدةٍ بولدها و لامولودٌ له بولده...»
نیز میفرماید: «الرّجال قوّامون علی النّسآء بما فضّل اللّه بعضهم علی بعضٍ و بما انفقوا من اموالهم فاالصّالحاتُ قانتاتٌ حافظات للغیب بما حفظ اللّه»(نساء/34)

نیم نگاهی به وضعیت زنان در دنیای غرب

ایده تساوی همه جانبه زن و مرد، باعث شده که جامعه غرب به یک جامعه تک جنسی مبدّل گردد، تا بدانجا که زنان عملاً از زن بودن خود احساس تنفّر کرده و به تقلید از مردان بپردازند و تلاش کنند که همگام با مردان نقشهایی را در جامعه عهدهدار شوند که پول و قدرت بیشتر در آنها نهفته است. این نظریه باعث شده که زنان به کلّی وظایف اصلی خویش را فراموش کرده و در سازمانهای دولتی و یا تجاری به رقابت با مردان برخیزند و در این تکاپوی قدرت و پول و فریب در دنیای مادی آزادیهای واقعی خود را از دست داده و اسیر شعارهای آزادانه ظاهری، گردند که آنها را به اسارات پیروی از پارادایم زمانه میکشاند اما امروز، در دنیای غربی نیز بسیاری از زنان از شعارهای آزادی و برابری فمینیستی بیزاری میجویند. یک خانم روزنامهنگار آمریکایی که از طرفداران حقوق زن است، در این زمینه کتابی منتشر کرده و شرح حال خود را به رشته تحریر درآورده، مینویسد:
«زنان آمریکایی با اشتغال در خارج از خانه و رقابت بیفایده با مردان، بزرگترین محبّت زندگی یعنی مادر شدن را از دست دادهاند». او به زنان جهان توصیه میکند: «اگر میخواهید خانواده داشته و مادر باشید، به خود بپردازید».
از سوی دیگر یکی از رادیوهای معتبر انگلیس اعلام کرد: بر اساس آمارگیری روزنامه تایمز، تعداد تازه مسلمانان انگلیس رقمی در حدود 20 هزار نفر است که اکثریت آنان را زنان انگلیسی تشکیل میدهند. در میان تازه مسلمانان آمریکایی نیز بیش از 80% زن دیده میشود. به گفته زنان انگلیسی تازه مسلمان، ارزشهای اسلامی عمیقاً آنان را جذب کرده است.
گریز زنان از تمدّن غرب و پناه گرفتن آنان به اسلام، نمایانگر این واقعیت است که امروزه برای انسانهای آگاه، خردورز و آرمانخواه از مرد و زن، فمینیسم غرب که اوج ظهور و نمایش خود را ارائه داده، جلوه و جاذبهای ندارد و کافیست اطلاعات دقیق و معتبری از اسلام واقعی و حدود و خواستهای آن ارائه شود تا هر قلب آگاه و تشنهای با یافتن مسیر زندگی دنیا و آخرت خود و بهرهمندی از مواهب فردی و اجتماعی، جذب آن شود. چرا که از آغاز، این دین مبین متناسب با خواستها و نیازهای روح بشر نازل گشت و بر مدعیان دینداری و مسلمانی است که با روشنگری و تلاش در ارسال مرسلات اسلامی وظیفه خود را تمام نمایند و به رضای مرضی دست یابند.
فرایند این تحولات، سبب خیزش زنان بود که خواستار اعاده حیثیت و شرافت و حقوق تضییع شده خود بودند و این سرآغازی برای نگرش نوین و مجدد به جایگاه زن در دنیا گشت.

رابطه اسلام، علم و تکنولوژی

اسلام به عنوان یک ایدئولوژی و مکتب فکری، تمام راههای سعادت انسانی را پیش بینی نموده و قابل استفاده میداند. از جمله نسبت به علم و علم آموزی نگاهی ویژه دارد و توصیههای موکدی نموده است، تا آنجا که تحصیل علم ودانش را بر هر زن و مرد مسلمان لازم میداند و تحصیل علم را هر چند دشوار و حتی از بعد مسافت،دور تاکید میکند. اگر نگاهی دوباره به قرآن مجید داشته باشیم با دهها آیه روبرو خواهیم شد که فریاد می زند افلا تعقلون و….. واینکه چرا عقل ورزی نمی کنید ودل به تفکر نمیسپارید و در زندگی شعور را سرلوحه اعمال خود قرار نمی دهید. به گونهای که آدمی احساس میکند تنها راه فلاح و رستگاری از کوچه های اندیشه تعقل و تعلم می گذرد. برهمین اساس است که دراسلام برای استمداد جامعه از علم به هر وسیله و روشی به دیده مثبت نگاه میشود.
پیشوایان دینی نیز از هرمجالی برای تشویق وترغیب پیروان خویش استفاده کردهاند. اگر بخواهیم برای حرکت و تشویق مردم به سمت تعلم و تعقل در اسلام مثال بیاوریم به طور قطع کتابی قطور خواهد شد که به عنوان خلاصه آنها بیان همین حدیث کافیست : اطلب العلم من المهد الی اللحد که نسخه علم آموزی بشریت را به اندازه عمر او تعیین می کند وحتی مرزهای جغرافیائی راهم به رسمیت نمی شناسد وپیروان خویش را به فراگیری علم فرا می خواند حتی اگر علم در چین باشد . بالاتر از این، اسلام حتی مرزهای اعتقادی را نیز در هم می ریزد وامت را به علم آموزی می خواند حتی اگر نزد کافر باشد. (نگاه حوزه، 1381)

اینترنت:

اینترنت شبکهای گسترده و بی حد و مرزی از شبکهها است که توسط لینکهای زنده بین کامپیوترها ایجاد میشود. این شبکه دردهه 1960 تا 1970، ابتدا پروژهای بود که وزارت دفاع آمریکا آن را انجام میداد و به آرپانت معروف شد. هدف اولیه آرپا نت ایجاد ارتباط بین ارتشیها بود که به آسانی بتوان از بروز نقص و عدم عملکرد صحیح پرسنل نظامی آگاه شد.
از 40 سال یا بیشتر از آن زمان، اینترنت دستخوش تحولات چشمگیر و عمدتاً غیرقابل پیشبینی بسیاری بوده است. فناوریهای دیجیتالی بسیاری، ابعاد فرهنگ چاپیرا به چالش کشیدهاند. اینترنت درحال تولید اشکال جدید اجتماعیشدن انسان و عملکردهای جدید فرهنگی و نیز متحول ساختن اشکال و عملکردهای قدیمی است. سرعت این تحول آنچنان بالا است که بررسی کلی تحولات اغلب دشوار است.(محمدی،1384)
اینترنت مرکب است از پیشوند اینتر و کلمه مخفف نت. اینتر در فرهنگ وبستر به معنی بین، در میان و امری که بین چند چیز انجام میشود و نت در انگلیسی مخفف کلمه نتورک (Network) یا همان شبکه است. مانند اینترنشنال (International) یعنی بینالمللی. بنابراین اینترنت به معنی ارتباط بین چند شبکه رایانهای است.
گسترش استفاده از اینترنت به مراتب سریعتر از رسانههای دیگر بوده است و هر روزه شاهد افزایش تعداد کاربران جهانی وایرانی اینترنت میباشیم. به واقع اینترنت بزرگترین شبکه جهانی است که اطلاعات را بدون هیچ محدودیت زمانی و مکانی در اختیار کاربران قرار میدهد، حال اگر این شبکه جهانی را در اندازههای یک سازمان کوچک کنیم، میشود اینترانت (Intranet )، و اگر تعدادی از سازمانها را به هم متصل کنیم میشود اکسترانت (Extranet ) که این دو نوع شبکه از نظر زیربنایی یکی هستند.
اما از سال 1990 فرزندی خلف از اینترنت زاده شد و آن چیزی نبود جز (World Wide Web) که مردمان جامعه اطلاعاتی او را www مینامند. این تارنمای جهانی در سال 1995 آمار 9 میلیون نفری ، در سال 2000 چیزی بالغ بر 122 میلیون نفر و در سال 2003 حدود 408 میلیون نفر را جز کاربران خود به ثبت رسانده است. بیشک اینترنت هیجانانگیزترین و بزرگترین واژه عصر ارتباطات و اطلاعات است که تاثیرات عمیق و شگرفی بر روی زندگی بشر داشته است که بر هیچ کس پوشیده نیست، این شاهراه بزرگ اطلاعاتی محل تلاقی مغزها و کامپیوترهاست که ساختار دانش بشر را تغییر داده است. آیا ساختار دانش، آموزش، اقتصاد، فرهنگ، قدرت و بسیاری از جنبههای زندگی عصر حاضر، در مسیر این بزرگراه اطلاعاتی تغییرات عمقی و اساسی نیافته است؟
اما اتصال به این شبکه جهانی یا همان اینترنت چگونه ممکن است؟
به راحتی، یک کامپیوتر در منزل یا محل کارتان، یک مودم، یک خط تلفن و یک شماره که ارتباط شما را با ISP مورد نظرتان برقرار کند.
اینترنت با ورود به عرصههای رسمیتر مانند ساختارآموزشی، سیاسی و اقتصادی واژههای جدیدی چون آموزش مجازی یا از راه دور، کتاب الکترونیک، دولت الکترونیک، بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک، درمان الکترونیکی و صدها عبارت الکترونیکی دیگر را وارد گفتمان اجتماعی-اقتصادی- سیاسی دولتها و جوامع نموده است و کشورها را وادار کرده است تا تمامی هم و غم و برنامهریزی خود را بر روی این برنامهها بگذارند.
از زمان ظهور کامپیوترهای نسبتا ارزان، عباراتی مانند فضای مجازی، جوامع مجازی، و شاهراه اطلاعاتی رواج یافتهاند، گسترش آنچه میتوان پدیده اینترنت نامید، آنچنان سریع و وسیع بوه که زبان مورد استفاده برای توصیف آن هنوز درحال تکامل است، امروزه دیگر استفاده از اینترنت را آنلاین بودن مینامیم و از پست الکترونیکی گرفته تا شرکت در مباحثات چند نفره همزمان، که هر روز بیش از دیروز مورد استفاده قرار میگیرد و تبدیل به اجزایی اززندگی روزمره میشوند، استفاده میکنیم.(اس.ای و مورگی. دی،1998(

آمار استفاده از اینترنت در ایران و برخی دیگر از کشورهای جهان

زمینه اتصال به اینترنت، در آمریکا از هر 2 نفر، یک نفر، در انگلیس، بیش از 10 میلیون نفر و در کره، 65 درصد ضریب نفوذ دارد، و به طور کلی، کشورهای صنعتی که 15 درصد مردم جهان را شامل میشوند، بیش از 88 درصد کاربران اینترنتی را دارند. اما در کل، قاره آفریقا تنها یک میلیون نفر و به ازای هر 250 نفر، یک نفر کاربر اینترنتی وجود دارد و هنوز 98 درصد مردم آمریکای لاتین و 5/99 درصد مردم آفریقا و نیز 98 درصد مردم آسیا از دسترسی به اینترنت محروماند و کشورهایی نیز وجود دارند که کمتر از 10 کامپیوتر متصل به اینترنت دارند، یا اصلا به طوری کلی از این وسیله ارتباطی محروماند. (برای مثال بنگلادش، آنگولا، چاد، بروندی و...). اما ایران با ضریب نفوذ 30 درصدی تلفن ثابت و 10 درصدی اینترنت جای بحث جدایی دارد.(سلطان علیزاده، 1383)
جدول زیر درصد استفاده کننده جمعیت کشورهای مختلف از اینترنت را تا پایان سال 2001 میلادی نشان میدهد. این کشورها شامل مهمترین کشورهای صنعتی و همینطور کشورهای هم منطقه ایران و خود ایران هستند. این جدول به صورت نزولی مرتب شده است.

1. USA: 55% 5. UK: 33% 9. UAE: 17% 13. Saudi: 2%
2. Sweden: 51% 6. Germany: 22% 10. France: 16% 14. Pakistan: 0.8%
3. Finland: 44% 7. Japan: 21% 11. Kuwait: 5% 15. Iran: 0.4%
4. Canada: 42% 8. Italy: 20% 12. Turkey: 3% 16. Azerbijan: 0.15%

جدول زیر مقدار پهنای باند کل اینترنت کشورهای مهم منطقه خاور میانه را تا پایان سال 2001 میلادی به صورت نزولی نشان می دهد.

1. UAE: 670 Mb/s 3. Egypt: 280 Mb/s 5. Kuwait: 60 Mb/s
2. Saudi Arabia: 320 Mb/s 4. Iran: 85 Mb/s 6. Lebanon: 15 Mb/s

در پایان سال 2004 میلادی، میزان پهنای باند کل کشور ایران در حدود 520 مگابیت بر ثانیه بوده است که از این میزان بیش از 100 مگابیت آن بلا استفاده و بقیه آن به صورت تقریبا مساوی برای استفاده از اینترنت و تلفنهای اینترنتی تقسیم می شود. تعداد کاربرانی که بیشتر از ماهی یکبار از اینترنت استفاده می کنند در حدود یک میلیون و دویست و پنجاه هزار نفر و تعداد افرادی که برای حداقل یکبار از اینترنت استفاده کرده اند در حدود چهار میلیون و هشتصد هزار نفر بر آورد شده است.
در "کنفرانس داوس در ژنو، "بیل گیتس" ادعاد کرد که تا ده سال دیگر میزان استفادهکنندگان از اینترنت به 500 میلیون نفر خواهد رسید. البته نباید از این نکته غافل شد که رشد اینترنت شدیداً متوازن بوده است: حدود 75 درصد رایانههای جهان در ایالات متحده واقعاند، و به دنبال آن اروپا و کشورهای دارای اقتصاد شکوفا قرار دارند.در کشورهای پردرآمد شمال، فقط 1/3 درصد جمعیت از اینترنت استفاده میکند؛ در حالی که در کشورهای با درآمد پایین، فقط 0002/0 درصد از جمعیت به این شبکه دسترسی دارند. این ارقام اتحادیه بینالمللی مخابرات بوده که در سال 1995 ارائه شده است. از طرف دیگر، در کشورهایی مثل ایران، اکثر کاربران اینترنت به بخشهای باریکی از اجتماع تعلق دارند. از اینرو، اینترنت به یک معنا ابزاری است که در دست طبقه نخبگان قرار گرفتهاست.
واقعیت این است که با توجه به اهمیت فزاینده فنآوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در بازار جهانی، کشورهای رو به توسعه نیاز به اتصال به شبکه هایی از قبیل اینترنت دارند تا از منزوی شدن احتراز و اجتناب کنند.(نقشینه،1376(
برخی از صاحبنظران در ایران بر این باور هستند که اولین تأثیر مستقیم گسترش شبکه اینترنت در کشور، بر روی سیستم آموزشی خواهد بود. بنابراین، بهره گیری مؤثر از اینترنت مستلزم داشتن حداقل بنیانهای جامع و پویای آموزشی است.
تاثیر اینترنت بر فرد: شرایط تکنولوژیکی به همراه جریانات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی فضایی باز برای ساخت شخصیتهایی به شیوهای نوین در هزاره سوم تولید مینماید چنانچه در تعارضی واضح با یافتههای روانشناختی سنتی کودک دیروز، که با دسترسی به خانواده و همسالان و نهایتا مدرسه و جامعه اطراف خود، به تثبیت هویت برای خویش میپرداخت، امروز متاثر از این شاهراه ارتباطی و در تعاملاتی گسترده و بین فرهنگی در انتخاب هویتی که بر اساس اطلاعات موجود در این عجوبه زمان در اختیارش قرار میگیرد، مخیر است. بنابراین اینترنت، با توجه به اطلاعاتی که در اختیار افراد قرار میدهد، به عنوان یکی از اعضا تاثیر گذار در شکلگیری ذهنیت افراد و نگرش آنها نسبت به جهانبینی و مکتب مورد نظرشان نقش ویژهای ایفا میکند. در این عرصه چنانچه نیم نگاهی به آنچه در دنیا میگذرد انداختیم، گروهها و مکاتب مختلف به استفاده از این ابزار، پرداخته و به تثبیت ادعای خود میپردازند. در این آشفته بازار استعماری و با هجمههای ابرقدرتهای جهانی که هیچ دستآویزی از نگاهشان محفوظ نمیماند و با تکیه به برتریشان در استفاده و کاربری از فناوری ارتباطات و اطلاعات، عدهای پیشدستی کرده و با پرداختن به شیوهای نوین و جذاب، خوانندگان این دنیای اطلاعاتی را جذب کرده و در شکلگیری شخصیت و تعیین نگرش و اهداف آنها به نفع خودشان، تاثیر میگذارند. از سوی دیگر تعبیر عمومی دموکراسی در ارائه اطلاعات، و نهایتا بر عهده خود فرد قرار دادن تصمیم گیری، ما را بر آن میدارد تا با بهره گیری از این ابزار به ارائه اطلاعات مورد نظر پرداخته و این دنیای تشنه را سیراب کنیم.

اینترنت، مثبت یا منفی؟!

با اقبال رو به فزونی استفاده از اینترنت وباور اینکه اینترنت نیز همچون پدیدههای دیگر عصر جدید راه خود را پیموده و با توجه امکانات بیسابقه ای که دارد، به سرعت در حال گسترش است، اگر با توجه به آنچه ارائه شد، از چون و چرا و مجادله درباره اساس و فلسفه اینترنت صرف نظر کنیم و آنرا همچون رسانههای نوین، یک پدیده، با ویژگیهای خاص خودش بدانیم، ناگزیریم به تناسب موضوع مورد نظر، به جنبههای مثبت اینترنت بپردازیم که مستقیم و غیرمستقیم بر روی سازمانها و کاربران تاثیر میگذارد و با پذیرش محاسن آن و آگاهی از معایب آن، با برنامهریزی جهت به حداقل رساندن تاثیرات نامطلوب، به بهترین شکل با این پدیده مواجه شویم. آری اینترنت با تاثیری دو جانبه،هم در جهت مثبت و هم در جهت منفی عمل میکند،بطوریکه نسبت قابل توجهی از اطلاعات بر روی اینترنت از نوع پرونوگرافی است و آمار شگفت انگیزی ازسوء استفادههایی در زمینه آموزش خلافکاری و نحوه استفاده از ابزارهای مربوط به آنها (در زمینه اعتیاد، سرقت، خودکشی و ...) را در بر دارد، تعدادی از زنان آسیا و پاسیفیک به وسیله اینترنت به سمت فحشا سوق داده شدهاند ولی از سوی دیگر، گفته میشود از این فناوریها به نحو موثری در تلاشهای جهانی جهت پایان بخشیدن به قاچاق زنان و دختران (حدود 700 هزار زن و کودک هرساله قاچاق میشوند) استفاده شده است و از سوی دیگر از ابتدای سال 1995 از اینترنت برای ایجاد همکاری بین المللی، مذاکره و تبادل تجربیات برای خاتمه دادن به قاچاق زنان استفاده شده است. در مواردی هم از این فناوریها برای گردآوری اطلاعات در خصوص قاچاق، اطلاع رسانی عمومی در این زمینه و حتی رهایی زنان قاچاق شده و بازگردانیدن آنها از طریق فراهم نمودن آموزشهای شغلی، استفاده گردیده است.
اما از طرف دیگر با توجه به آنچه بابایی در تحقیقی (1379) بیان میدارد:
سازمانها (اعم از دولتی و خصوصی) که از عمده ترین کاربران ایترنت هستند، دو دلیل عمده را برای توجیه ضرورت استفاده از اینترنت را مطرح می کنند؛ نخست آنکه این پدیده مجرای مناسبی برای انجام امور جاری، مانند مبادلات، ارتباطات دو و چند جانبه، و امور تجاری آنها است که علاوه بر کاهش هزینهها و نیاز به نیرو انسانی، در تسریع امور تاثیر غیرقابل انکاری دارد. دیگر آنکه اینترنت جایگاه بسیار مناسبی برای انتقال اطلاعات به اشکال مختلف و اطلاع رسانی است. به ویژه آنکه ارتباط با مشتریان و مخاطبین از این طریق بر بسیاری از اشکال دیگر ارتباط برتری دارد و 2- کاربران اینترنت (بطور عام) اگر چه هنوز منابع اطلاعاتی، مجراهای انتقال اطلاعات و فرایندهای خارج از چهارچوب اینترنت بخش اعظم نیازهای کاربران را تامین می کند و شاید تا آیندهای نه چندان دور، جایگاه آنها حفظ خواهد شد؛ اما ارزیابی گرایش کنونی کاربران به اینترنت حاکی از آن است که جایگاه این پدیده به عنوان یکی از مهمترین منابع اطلاعاتی و مجراهای ارتباط روز به روز مستحکم تر می شود. از این رو علیرغم معضلاتی که هم اکنون در زمینه بهره برداری از اینترنت وجود دارد، چشم پوشی از آن به معنای از دست دادن امکانات اطلاعاتی وارتباطی است که تامین آنها از طرق دیگر یا میسر نیست و یا مستلزم صرف هزینه، نیروی انسانی و زمان فراوان است.

چه باید کرد؟!

مبی چون و چرای آن شویم، لازم است ضمن وضع مقررات حقوقی، آموزش، ایجاد زیرساختهای مناسب، تامین منابع مالی و هزینه مشارکت سازمانها، گامهای اساسی در زمینه پوشش اطلاعاتی در اینترنت بر داشته شود و با اقدامات مقتضی به فرهنگ سازی در برابر این ابزار بپردازیم. بدون تردید وجود منابع اطلاعاتی داخلی در اینترنت ثمراتی دارد که تنها محدود به منافع سازمان نمی شود؛ بلکه تامین نیازهای کاربران و نمایاندن توان علمی کشور از دیگر پیامدهای آن است.
نظر به امتیازات مثبت اینترنت و نیاز به متنوع سازی در ارتباطات جهانی، ورود اینترنت باید هشیارانه و با سیاستی دو گانه انجام گیرد:
1- تسلط کامل به این پدیده در ابعاد فنی، اجتماعی، سیاسی و نظامی، به نحوی که در کاوش، کسب و تحلیل اطلاعات، حداقل در ردیف کشورهای شمال مثل آلمان یا در ردیف کشورهای رو به توسعهای مثل چین باشیم.
گسترش و دادن یارانه در رابطه با طراحی، توسعه و تحویل یک زیرساخت اطلاعاتی فراگیر که در آن، شبکه اینترنت ملی به عنوان محمل عمل کند. در طراحی این محمل باید سعی گردد که راه حلهای بومی از بعد نرم افزار، سخت افزار و دانش افزار توسعه و تحول یابد.
ورود هر گونه فنآوری اطلاعاتی از خارجی از مرزهای کشور بدون عنایت به تأثیر آن بر مسأله توسعه و بومی شدن آن در انطباق با شرایط خاص و واقعی کشور، نمیتواند اهداف مورد نظر سیاستگزاران را تضمین نماید.
اهداف اصلی اینترنت ملی عبارت اند از:
- تولید اطلاعات و دسترس پذیر کردن اطلاعات کشور؛
- پرورش و طراحی فرهنگ تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات در کشور؛
- تأمین بستر اجرایی برای به دست آوردن راهحلی بومی به منظور تبدیل اطلاعات به کالایی قابل ارائه و فروش؛
- تربیت نیروی کارآمد اطلاعرسان و ایجاد مجموعهای به منظور پرورش تخصصهای مورد نیاز در یک جامعه اطلاعاتی؛
- ایجاد بستری برای توسعه و تبادل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و چنانچه هدف از اجرای این تحقیق میباشد،معرفی جایگاه زن در اسلام به تمام مردم دنیا
با تسهیلاتی پس از ظهور پدیده «وب» در زمینه انتقال اطلاعات بر روی اینتر نت به وجود آمده است، گرایش به حضور در اینترنت و مشارکت در تبادل اطلاعات علمی و تجاری دچار تحولی اساسی شده است. حضور مراکز پژوهشی، دانشگاهها و سازمانهای تخصصی داخل کشور در اینترنت،- اگرچه چندان پر رنگ و مؤثر نیست- بدان معنا است که صرفنظر از نکات منفی، اینترنت پدیده ای است که می تواند در خدمت دانش، آگاهی و علم قرار گیرد. (بابایی،1379)

اسلام و اینترنت:

لی شای اشپیگلمن(2000) در تحقیق با موضوع اسلام و اینترنت، تمام کشورهای اسلامی را به عنوان اعضای گروه مورد مطالعه در نظر گرفت و با این فرضیه که اینترنت در کشورهای اسلامی متاثر از عقاید مذهبی است به تحقیق پرداخت و در نهایت و با توجه به این فرضیه که اگر کشورهای مختلف با خصوصیات متفاوت، همگی رشد پایینی از اینترنت داشته باشند، دلیل منطقی آن میتواند وجه اشتراک آنها یعنی اسلام باشد، با ارئه آمار مربوط به توزیع مذهبی در کشورهای جهان:

کشور مذهب

افغانستان 84% سنی، 15% شیعه، 1% غیره
الجزایر 99% سنی، 1% مسیحی و یهودی
آذربایجان 93.4% مسلمان، 21.5% ارتودکس روسی، 3/2% ارتودکس ارمنی
بحرین 100% مسلمان، (75% شیعه ، 25% سنی(
بنگلادش 3/88% مسلمان، 5/10% هندو ، 2/1% غیره
جیبوتی 94% مسلمان (اکثر سنی)، 6% مسیحی و غیره
گامبیا 90% مسلمان، 9% مسیحی، 1% عقاید بومی
گینه 85% مسلمان، 8% مسیحی، 1%عقاید بومی
اندونزی 88% مسلمان، 8% مسیحی، 7% عقید بومی
ایران 99% مسلمان (89% شیعه، 10% سنی) 1% غیره
عراق 97% مسلمان (60-65 شیعه 32-37% سنی، 3% مسیحی و غیره
اردن 96% مسلمان (سنی)، 4% مسیحی
کویت 85% مسلمان (45% سنی، 40% شیعه) و 15% مسیحی، هندو، ماپارسی و غیره
قرقیزستان 75% مسلمان، 20% ارتودکس روسی، 5% غیره
لیبی 97% مسلمان (سنی)
مالدیو 100% مسلمان سنی
موریتانی 100% مسلمان
مراکش 7/98% مسلمان 1/1% مسیحی، 2/0% یهودی
عمان مسلمان (75% سنی و شیعه)، هندو 25%
پاکستان 97% مسلمان (77% سنی، 20% شیعه)، 3% مسیحی، هندو و غیره
قطر 95% مسلمان
عربستان سعودی 100% مسلمان
سنگال 92% مسلمان، 6% عقاید بومی، 2% مسیحی
سومالی مسلمان (سنی)
سوریه 74% مسلمان (سنی)، 16% الاویت(Alwite)، دروز(Druze) وسایر فرقههای مسلمان، 10% مسیحی
تاجیکستان 80% مسلمان سنی، 5% مسلمان شیعه
تونس 98% مسلمان سنی، 1% مسیحی، 1% یهودی و غیره
ترکیه 8/99% مسلمان (بیشتر سنی) 2/0% سایرین (مسیحی و یهودی)
ترکمنستان 89% مسلمان 9% ارتودکس شرقی، 2% نامعلوم
ازبکستان 88% مسلمان (بیشتر سنی)، 9% ارتودکس شرقی، 3% غیره
امارات متحده 96% مسلمان (16% شیعه)، 4% مسیحی، هندو و غیره
یمن 9/99% مسلمان (53% سنی، 9/46% شیعه)، 1/0% غیره
و جدول گسترش فناوری اطلاعات در کشورهای مختلف
کشور/ درصد افراد دارای ارتباط با شبکه 8/ سرانه کامپیوتر شخصی 9/ سرانه تلفن 15/ رسانه های قدیمی 11 /رسانه های جدید12
افغانستان: نامعلوم ،9/0 ،14/0 ،نامعلوم ،نامعلوم
الجزایر: 051 ،53/0 ،32/5 ،7/10 5/0،
بحرین 42/5 34/9 55/24 نامعلوم 9/14
بنگلادش 01/0 نامعلوم 3/0 7/1 نامعلوم
جیوتی 15/0 نامعلوم 27/1 نامعلوم نامعلوم
مصر 62% 91% 02/6 3/13 5/1
اندونزی 04/0 82% 7/2 5/8 9/0
ایران 15% 00 18/11 8/13 2/0
عراق نامعلوم 19/3 310 8/8 نامعلوم
اردن 82% 29/1 58/8 1/12 2/1
کویت 69/3 49/10 59/23 1/46 4/14
لیبی نامعلوم نامعلوم 36/8 2/11 نامعلوم
مالزی 86/2 86/5 76/19 4/25 7/8
مراکش 45/0 72/0 44/5 8/11 2/1
عمان 74/1 10/2 23/9 1/33 9/3
پاکستان 04/0 39/0 94/1 3/6 4/0
قطر 58/4 09/12 99/25 نامعلوم نامعلوم
عربستان سعودی 58/0 96/4 26/14 8/19 6/5
سومالی نامعلوم نامعلوم 14/0 نامعلوم نامعلوم
سوریه 07/0 3/1 54/9 3/11 4/1
تونس 52/0 47/1 06/8 1/13 2
ترکیه 95/0 32/2 41/25 6/21 5/3
امارات متحده 88/8 62/10 90/38 34 4/20
یمن 04/0 12/0 34/1 0/3 2/0
ایالات متحده 11/39 86/45 13/66 6/100 1/100
و توجه به متغیرهای وابسته به فناوری اطلاعات که میتواند نمایانگر نفوذ فناوری اطلاعات باشد توجه کرد و علاوه بر متغیرهایی نظیر درصد جمعیت دارای ارتباط با شبکه آن لاین، کامپیوتر شخصی و نیز توجه به شاخص رسانههای قدیمی(تلویزیون، روزنامه، رادیو و تلفن) به این نتیجه رسید که روند گسترش اینترنت در کشورهای اسلامی بسیار آرام است.بالاترین درصد جمعیت مرتبط با اینترنت در امارات متحده عربی است که کمتر از 10% (8/8% ) است.میانگین افراد مرتبط با اینترنت در کشورهای اسلامی 58/1 % است.این عدد به وضوح در مقایسه با میانگین[مشابه]در کشورهای در حال توسعه(19%) و به نسبت سایر مناطق جهان پائین است(اشپیگلمن،2000(
حال آنکه در همین تحقیق منافع استفاده از اینترنت برای کشورهای اسلامی شامل موارد زیر ذکر شده است:
فراهم کردن اطلاعاتی در مورد اسلام، قرآن میگوید مردم را به راه پروردگارت با نصایح خوب دعوت کن و با آنها با شیوه زیبا سخن بگو.
از نقطه نظر تاریخی، پیامبر اسلام روشهای مختلفی را صبورانه برای آشنا کردن مردم و جوامع با دین نوین اسلام و دادههای حیات بخش آن استفاده کرده و از وسایل ارتباط جمعی آنروز یعنی نامه نگاری برای اشاعه اسلام و دادههای آن سود جسته است،حال آنکه با استفاده از اینترنت مسلمانان میتوانند به پدیدهای مقرون به صرفه و سریعترین روش رائه دانش، اطلاعات و اخبار به بلیونها نفر دسترسی یابند و این خود مبین آن است که در حال حاضر و با توجه به بروز شدن ابزارهای ارتباطی، اینترنت نیز قابل استفاده خواهد بود.

اسلام در اینترنت:

هرچند در برخی موارد، حکومتهای اسلامی شیوههای گوناگونی را برای محدود کردن جریان اطلاعات اینترنتی آن لاین(online) بکار بستهاند تا از ورود مطالب نامناسب به مرزهای خود جلوگیری کنند - برخی دولتها (مثلاً عراق) دسترسی عمومی اشخاص به اینترنت را ممنوع کردهاند - یا برخی دیگر از دولتها بنا به مخالفت خود با اسلام به ارائه اطلاعات کذب نموده و ظاهری تروریستی و بی ارزش و غیر قابل اجرا از اسلام ارائه میدهند و جلو سایتها و وبهایی که با توجه به اطلاعات اسلامی کار میکنند(مشوح، ترجمه موسوی،1385) را میگیرند، در برخی دیگر از کشورها علاوه بر فیلتر کردن، به عنوان راهکاری ایجابی، به طراحی و تدوین سایتها و وبلاگهایی با نگرش اسلامی پرداخته و به صورت تخصصی در مباحث اسلامی وارد میشوند که جهت آگاهی،(به نقل از موعود، 40) آدرس برخی در ذیل ارائه میشود:

شبکه جهانی شیعه www.shiaweb.org
- دفاع از شیعه بوسیله کتابهای اهل سنت، مظلومیت حضرت زهرا (س)، کتابهای اسلامی، اعمال ماههای رجب، شعبان، رمضان، پایگاههای اسلامی و شیعی
- اتحادیه?های نورالاسلام www.nooralislam.net
- انجمن اسلامی شیعه که شامل گفت و گوهای اسلامی، عقایدی، ادبی، فرهنگی، اجتماعی است.
- شبکه دوستداران و یاوران امام مهدی، علیه السلام www.al-mahdi.org
این سایت شامل کتابخانه صوتی عظیمی است شامل قرآن کریم، مناظره?ها، دعاها، موعظه?ها، اشعار، و سروده?هائی که در مدح و شادی آل البیت، همچنین اطلاعات و داده?هائی از زندگانی حضرات معصومین و مناسبات اسلامی.
- شبکه امام قائم، علیه السلام www.algaem.net
حقایق مربوط به امام عصر (عج) همچنین پاسخ به شبهات و مطالبی همچون: اصل اعتقاد به حضرت صاحب عصر(عج)، غیبت صغری و کبری، شیعه در زمان ظهور، علامات ظهور، ظهور، بعداز ظهور است و ...
- شبکه بزرگان?آل البیت، علیهم السلام aaluibayt.org
مبادی اسلام و اهداف امام حسین (ع)، رد شبهات، سخنرانیها، اهل بیت و شیعه، معرفی کتابهای اخلاقی و ...
- مرکز بحثهای اعتقادی www.aqaed.com
شامل شیعه و تشیع، کتابهای عقیدتی، اهل بیت، ارتباط با علما (آیة ا... سیستانی)، سؤالهای عقیدتی و مسابقات، سرودهای مذهبی.
- دفتر آیة اللَّه میرزا جواد تبریزی www.tabrizi.org
پاسخ به سؤالهای فقهی و عقیدتی مراجعه?کنندگان
- بطاقات اسلامیة بلیطهای اسلامی www.alawjam.com
سرودهای اسلامی - قصیده?های گلچین، مداحی?ها (ولادت و شهادت)
اهل بیت و...
- آیت اللَّه خامنه?ای www.khamenei.com
- آیت اللَّه خامنه?ای- لندن www.khamenei.org
- آیت اللَّه شاهرودی www.shahroudi.org
و بسیاری سایتهای ارزشمند دیگر که یکی از فعالترین آنها که اولین سایت اطلاع رسانی مربوط به زنان است و به طور ویژه به بررسی مسایل و جایگاه زن در اسلام و اطلاع رسانی در حیطه مسایل زنان میپردازد عبارت است از سایت شورای فرهنگی اجتماعی زنان www.iranwomen.org که در ذیل به معرفی آن خواهیم پرداخت.

روند توسعه و وضعیت فعلی مرکز شورای فرهنگی اجتماعی زنان

در پی مصوبه جلسه 450 مورخ 20/7/78 ، این مرکز اقدام به جمع آوری اطلاعات و طراحی بانک های اطلاعاتی مربوطه نمود.
پایگاه اینترنتی این مرکز در جلسه 476 مورخ 9/12/79 مشتمل بر 9 بانک اطلاعاتی آمار، تحقیقات، کتابشناسی، قوانین، استفتائات، سخنان، نشریات، اخبار و مقالات در حضور ریاست و اعضای محترم شورایعالی انقلاب فرهنگی مورد بهره برداری قرار گرفت.
سپس همزمان با جمعآوری، نمایه سازی، دسته بندی، ورود و ویرایش اطلاعات در بانک های فوق، طرح توسعه مرکز به مورد اجرا گذاشته شد و در بهمن 1380 و همزمان با برگزاری نهمین نمایشگاه اطلاع رسانی و فرهنگ، زبان انگلیسی سایت مشتمل بر 9 بانک اطلاعاتی فوق مورد بهره برداری قرار گرفت.
در مرحله بعدی از طرح توسعه این مرکز در جلسه 443 شورای فرهنگی اجتماعی زنان مورخ 22/4/81 در محل دفتر مجامع بینالمللی وزارت امور خارجه، دهمین بانک اطلاعاتی این مرکز با عنوان اسامی و مشخصات 40 گروه اقشار فعال زنان ایران به دو زبان فارسی و انگلیسی مورد بهره برداری قرار گرفت.
در مرحله بعدی طرح توسعه مرکز و همزمان با عید سعید غدیر در بهمن 1381 ، یازدهمین و دوازدهمین بانک اطلاعاتی این مرکز با عنوان بانک آیات و روایات حاوی آیات شریف قرآن و روایات معصومین علیهم السلام پیرامون مسائل زنان و خانواده مورد بهره برداری قرار گرفت.
در راستای طرحهای توسعهای مرکز و همزمان با سالروز حماسة 15 خرداد، سیزدهمین بانک اطلاعاتی مرکز با عنوان معرفی مراکز و مجامع دولتی و غیر دولتی زنان مورد بهره برداری قرار گرفت. همچنین طراحی جدید صفحات اصلی سایت و نیز بخش تازه های خبر و تحلیل و ارزیابی موضوعات روز در صفحه اول به اجرا درآمد.
در حال حاضر در مجموع سیزده بانک اطلاعاتی این مرکز به دو زبان فارسی و انگلیسی بیش از 30 هزار رکورد اطلاعاتی، اطلاع رسانی میشود(www.iranwomen.org)

جایگاه زنان در جامعه اطلاعاتی

نقش زنان و تقاضای آنان برای رسیدن به جایگاهی ویژه و متناسب با ساختار وجودی آنان، نیاز امروز دنیای بشریت است و در اقصی نقاط جهان حرکاتی در این جهت شکل گرفته است. غافل از اینکه صدها سال پیش و تحت لوای اسلام، خالق یکتا که به این نیاز بشریت آگاه بود، راه حل اساسی را ارائه داده است و امروز بر ماست تا فواید و محاسن آنرا با زنان جهان شریک شویم و با معرفی جایگاه رفیع زن در اسلام آنان را در حل معضلات فراروی یاری دهیم. آندریا همسبرگر استاد یار دانشگاه اتریش(2005) به این نتیجه رسید که انسان امروز در مقابل هنجارهای مدرنیسم و سنتها مقاومت میکند و دائم در جستجوی «خودی» تازه، یکپارچه و قابل اعتماد است. چنانچه در تحقیقات زیر ارائه شده است جایگاه زنان در جامعه اطلاعاتی تا حدودی تثبیت شده و لازم است تا فعالیتهای زیرساختی و تکمیلی جهت ارتقا آن صورت گیرد.
با در نظر گرفتن مباحث جنسیتی، گاه عنوان میشود که فناوریهای اطلاعات و ارتباطات میتوانند آنچنانکه در اعلامیه پکن تشخیص داده شده است،لازم است اینترنت به عنوان ابزاری برای بهبود شرایط برابری جنسیتی و افزایش توانمندیهای اجتماعی، سیاسی، واقتصادی زنان به خدمت گرفته شوند. اما با اینحال، برخی همچنان معتقدند که این فناوریها میتوانند به نابرابریهای موجود، مبتنی بر جنسیت در زمینه فرصتها و منابع تداوم بخشیده و اشکال جدیدی از نابرابری میان زنان و مردان را بوجود بیاورند( www.unesco.org،2000)
در کنفرانس مقدماتی وزیران کشورهای اروپایی برای اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی تاکید گردید که برابری جنسیتی باید همه حوزه های فناوریهای اطلاعات و ارتباطات را شامل شود که عبارتند از:
- کاربران
- تولید کنندگان
- سیاست گذاران
با اینحال، هرچند زنان بطور بالقوه 50 درصد مصرف کنندگان تولیدات و خدمات و نیز نیروی کار فناوریهای اطلاعات و ارتباطات را تشکیل می دهند که می توانند ایدههای مفیدی برای تولید محصولات جدید، خدمات و سبکهای مدیریتی نوین ارائه نمایند، اما در سطح کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه همانند سایر نقاط دنیا، زنان و مردان به طور برابر از گستره و رشد کاربرد فناوریهای اطلاعات و ارتباطات برخوردار نشدهاند. زنان به ویژه از نظر دستیابی به فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی با موانع و محدودیتهای نهادینه شده، نظام مند و ایدوئولوژیک درگیر هستند. . (www.onsite/knowhow)
با این وجود چنانچه نتایج تحقیقات خانم رام پناهی(1385) رییس مرکز اطلاعات و آمار زنان ایران نشان میدهد: زنان از زاویه سه رویکرد مورد توجه رسانههایی نظیر اینترنت قرار میگیرند که این سه رویکرد شامل موضوع، مخاطب و ابزار خواهد بود که از این سه بعد سایتها با دیدگاههای مختلف به جایگاه زنان نگاه میکنند.
وی، در توضیح این مطلب، گفت: در حوزه کشورهایی که به زبان انگلیسی مطالبی را در سایتها منتشر میکنند، به زنان و اسلام با دید مثبت و منصفانه نگاه شده است که با رویکرد موضوع بوده است و در بسیاری از صفحات عمومی، زنان با رویکرد ارتباط و جذب مخاطب مورد توجه قرار میگیرند که سایتهای غربی زنان بیشتر این حالت را دارند، اما متاسفانه در سایتهای فارسی زبان زنان بیشترین ابزار جذب مخاطب را به خود اختصاص میدهند.
عدم حضور یا فقدان نظرات و دیدگاههای زنان در جامعه اطلاعاتی حکایت از این دارد که فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی "جدید" نیز انعکاس دهنده بسیاری از الگوهای جنسیتی ( در ارتباط با قدرت، ارزشها و دورنگاهداشتن) است که طی دههها در سطح رسانههای "قدیمی" شاهد آن بودهایم. در واقع، این الگوها را نمی توان از روابط جنسیتی موجود در جامعه به عنوان یک کل جدا کرد. در عین حال که برای زنان دستیابی به میزانی از کنترل در عرصه ارتباطات و فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی جهت تضمین این امر که منافع جامعه ارتباطاتی و اطلاعاتی به صورت برابر بین زنان و مردان توزیع میشوند، جنبه حیاتی دارد.(http://www.wacc.org.uk)
به اعتقاد خانم نانسی هافکین(2002)، طی پنج سال گذشته، سازمانهای غیردولتی، چند ملیتی و بنیادهای خصوصی مقادیر قابل توجهی بودجه را برای طرحهای مروج استفاده از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در کشورهای در حال توسعه اختصاص داده اند. تجربه پروژههای مرتبط با توسعه در حوزههای دیگر نشان داده که زنان به نحو منصفانهای از چنین طرحهایی بهره مند نمیشوند، مگر اینکه تلاشهای خاصی برای تعیین جایگاه و نیازهای آنان صورت بگیرد یا اقدامات موثری برای مشارکت دادن آنان، به کار گرفته شود.(www.isiswomen.org،2002)
برخی از طرحریزان توسعه معتقدند که فناوری اطلاعاتی از لحاظ جنسیتی بیطرف است و در نتیجه زنان و مردان باید به طور عادلانه از کاربرد آن منتفع شوند. با این حال نتایج یک تحقیق (بر مبنای شش مطالعه موردی از پروژه های ترویج فناوری اطلاعات و ارتباطات در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین) بنا بر گزارش هافکین این فرضیه را که زنان به نحو برابر از پرژه های توسعه منتفع نیستند، را مورد تائید قرار می دهد
اصطلاح «شکاف دیجیتالی « (digital divide)به فاصله بین افراد دارای مهارتهای استفاده از کامپیوتر و اشخاص فاقد این مهارت اشاره میکند. هرچند «شکاف دیجیتالی» میتواند به این واقعیت اشاره داشته باشد که زنان معمولا از سطح سواد کامپیوتری نازل تری برخوردارند، علت آن همچنین میتوان در عدم آموزش، فقر و دسترسی نامناسب زنان به تکنولوژی جستجو کرد که در نتیجه می بینیم زنان به نسبت کمتری در دنیا از کامپیوتر استفاده می کنند. هرگاه زنان به آموزش وامکان دسترسی دست پیدا کرده اند شاهد آن بوده ایم که از کامپیوترها برای آموزش خود استفاده کرده اند، با دیگران شبکه هایی راتشکیل داده، فرصتهای شغلی و اقتصادی برای خود و سایر زنان بوجود آورده اند و دیگران را در معلومات خود شریک کرده اند.
خانم جیلیان مارسل از پیشقراولان فعال در زمینه توسعه و اجرای استراژیهای عدالت جنسیتی در بخش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات ادعا میکند که سیاست گزاری در زمینه فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در صورتی که مبتنی بر فرایند تصمیمگیری آگاهانه و مطلع از مسائل جنسیتی باشد به شکل فوق العاده ای سودمند خواهد بود. با این حال، میزان برابری جنسیتی در سطوح تصمیمگیری در میان دست اندرکاران فناوریهای اطلاعات و ارتباطات هنوز در سطح غیر قابل قبولی است.
عمده ترین شکل شکاف دیجیتالی جنسیتی مربوط به استفاده از اینترنت است، به طوریکه کمترین میزان کاربران را در کشورهای در حال توسعه، زنان تشکیل میدهند. به عنوان مثال، فقط 38 درصد از کاربران اینترنت در آمریکای لاتین زنان هستند، در حالیکه در اتحادیه اروپا این رقم 25 درصد، در روسیه 19 درصد، در ژاپن 18 درصد و در خاورمیانه فقط 4 درصد است. بنا به این گزارش، در سطح جهان، بیشترین تعداد کاربران اینترنتی را مردان، دانش آموختگان دانشگاهی و یا آنان که از میانگین درآمد بالاتری برخوردارند تشکیل میدهند. تنها آنجا که دسترسی به اینترنت توسعه خوبی یافته است، نظیر کشورهای اسکاندیناوی و آمریکا است که از فاصله جنسیتی در استفاده از اینترنت کاملاً کاسته شده است.((www.cyberatlas.internet.com
طی کنفرانس تدارکاتی وزیران مجمع- اروپایی برای اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی (بخارست 2002) بر فهرستی از موانع خاص جنسیتی در دسترسی به فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی به شرح زیر تاکید شد:

- هزینه های بالای دسترسی و گزینه های تکنولوژی
- دسترسی محدود در جهت آموزش مهارتهای جدید (فقدان اطلاعات و تشویق لازم درمورد درخواست برای فراگیری فناوریهای ارتباطات و اطلاعات(
- ناکافی بودن شبکه ها و وجود این تصور که این فناوریها "مردانه" است.
برخی نیز بر این باورند که تفاوتهای موجود میان زنان در ردسترسی به اینترنت از جمله تحت تاثیرعوامل زیر قرار دارد:
- عامل جغرافیایی (تفاوتهای مناطق شهری و روستایی(
- وضعیت خانوادگی (مادران مجرد دسترسی کمتر دارند(
- سن کاربران (مشکل دسترسی برای زنان بالای 45 سال(
البته در این مورد نیز توافق وجود دارد که اطلاعات محدود در مورد وضعیت زنان بعنوان کاربران ، تولیدکنندگان و تصمیمگیران این فناوریها، ارزیابی دقیقتری در خصوص شکاف دیجیتالی جنسیتی را امکان پذیر نمی سازد.
علی رغم کمبود اطلاعات در مورد شکاف دیجیتالی جنسیتی، شواهد محکمی موجود دارد حاکی از آنکه زنان :
- از منابع مالی کمتری برای خرید تجهیزات جدید برخوردارند.
- زمان محدودتری برای کسب مهارت ها و معلومات جدید دارند.
- در چارچوب و قوانین بازی جامعه اطلاعاتی(که در آن فناوریهای اطلاعات و ارتباطات، بسرعت حوزههای کار و تجارت، آموزش و اداره حکومت را متحول می کنند) اثرگذاری کمتری می توانند داشته باشند.
- زنان همینطور فاقد اعتماد بنفس و دلگرمی برای پیگیری فعالانه ی فرصتهای مربوط به فناوریهای اطلاعات و ارتباطات هستند. www.unesco.org)،2002)
بوخارت و اولدر(2003) با اشاره به وضعیت زنان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا یادآور میشوند که آداب و رسوم سنتی در همه این کشورها مورد چالش قرار گرفته است و بویژه بر نقش و سهم اینترنت در این ارتباط تاکید میکنند. هاملنیک (1999) نیز معتقد است فناوریهای اطلاعات و ارتباطات اشکال جدیدی از ارتباطات را بوجود میآورد که میتواند زنان را قادر به فروپاشیدن موقعیت اجتماعی بسته ای که غالبا در آن محصورند سازد. همچنین فرصتهای نوینی را برای اشتغال زنان در مشاغلی فراهم میآورد که مستلزم مهارتهای جدید است. هرچند متذکر میشود که سیاستهای محکمی لازم است تا این فناوریها بتوانند تاثیر مثبتی بر زندگی زنان بگذارد. در جوامع دانایی محور که در حال ظهور است دستیابی به ارتباطات یک ابزار کلیدی برای مشارکت و ادغام اجتماعی به حساب میآید.(همان منبع)
کابرراـ بالزا بر اساس نتایج یک طرح پژوهشی درباره استفاده از فناوریهای ارتباطات و اطلاعات توسط سازمانهای زنان در آسیا و اقیانوسیه به این نتیجه رسید که گروههای زنان با بهره گیری از امکانات این گونه فناوریها توانستهاند در زمینههای زیر به موفقیتهایی دست یابند:
- انجام تحقیق و دستیابی به اخبار و اطلاعات
- بهبود مهارتها و معلومات شخصی و سازمانی
- پیگیری و مشارکت در برنامه های زنان در مقیاس جهانی
- انتشار اطلاعات و محصولات و مطالب تبلیغاتی
- کسب شناخت در زمینه عوامل موثر بر توسعه در سطوح محلی و منطقهای
- تبادل اطلاعات و تجربیات
- تنظیم و هماهنگی فعالیتها هم در کشور و هم در خارج از کشور
- مشارکت در جامعه مدنی و اجتماعات محلی
- شناسایی مرتبطین جدید و گسترش شرکای توسعه
- ارائه درخواست برای حمایت های مالی و فنی www/. isiswomen.org))
سوزان تلشتر از «کنفرانس ملل متحد در خصوص تجارت و توسعه» همچنین تاکید می کند که فناوریهای جدید میتواند برای زنانی هم که درگیر امور و فعالیتهای تجاری و اقتصادی هستند، امتیازاتی چون افزایش بهره وری، ارتقاء ظرفیت کاری، راههای ارتباطی بیشتر و صرفه جویی در زمان و هزینهها را به ارمغان آورد.
همچنین به منظورافزایش توانایی موثر زنان در بهرهگیری از فناوریهای اطلاعاتی ارتباطی، توصیههای متعددی بعمل آمده است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود:
- اطمینان حاصل شود از اینکه جنسیت در سیاستها و برنامههای فناوریهای اطلاعات و ارتباطات لحاظ یا جاری شده باشد و زنان در نهادهای تصمیمگیرنده و سیاستگذار حضورداشته باشند.
- با گسترش سیاستهای دولتی کل نگرانه در زمینه این فناوریها، آنها را برای زنان قابل دسترس تر مفید و مربوط سازند به نحوی که نیازهای زنان و موضوعات جنسیتی مدنظر قرار گیرد.
- ثبت نام دختران در برنامه های آموزش این فناوری ها از طریق تدارک امکانات عملی و تشویقی مانند بورسهای تحصیلی و فعالیتهای ارتقای آگاهی رسانی در این باب تشویق شود.
- فراهم کردن حمایت های مالی اضافی برای ترویج استفاده از این فناوریها در میان گروههای زنان
هدایت آموزش های مستمر در زمینه استفاده از این فناوریها و قابلیتهای آن (مانند مبادله ساده اطلاعات، تحقیق، پردازش و ذخیره اطلاعات)
- برگزاری کارگاههای اطلاع رسانی در مورد منافع این فناوریها به ویژه به عنوان یک ابزار ارتباطی موثر.
- انتشار وسیع (هم بصورت چاپی و هم به صورت فایلهای الکترونیکی) نتایج پژوهشهای صورت گرفته درموضوع زنان و فناوریهای اطلاعات و ارتباطات به ویژه تحقیقاتی که الگوهایی از کاربرد موفقیت آمیز این فناوریها را توسط سازمانهای زنان ارایه میدهند

در این حیطه وسیع از کاربری اینترنت و با حوزههای وسع تحت پوشش آن میتوان از کاربردهای مختلف و متعدد زیر با اهداف و خواستههای مختلف و منعطف به اهداف سیاستگذاران آنها نام برد:
بازسازی مجدد اطلاعات در دسترس بر روی اینترنت و ترکیب امکانات اینترنت با امکانات رسانههای "سنتی" یا جا افتاده تر نظیر رادیو و چاپ.
آموزش و ظرفیت سازی در مورد سازمانهای غیردولتی زنان و گروههای مردمی در زمینه مهارتهای متعدد فناوریهای اطلاعات و ارتباطات - برخی از این نمونهها آموزشی فعالیتی بوده است که توسط یک سازمان غیردولتی تحت عنوان «آموزش شبکه سازی الکترونیکی زنان» صورت گرفت و نمونه دیگر آموزش انجمنهای مردمی زنان درباره فناوریهای اطلاعات و ارتباطات که توسط یک سازمان غیردولتی زنان در مانیل صورت گرفته است.
تسهیل ایجاد و گسترش متون و محتوا بر روی وب، تولید و استفاده از منابع مربوط به این فناوریها به زبانهای متفاوت. دو نمونه از اجرای این راه کار شامل تهیه بانک اطلاعات چند زبانه (توسط سازمان غیر دولتی aworc) و تولیدات رسانهای ویژه زنان است که به همت گروههای رسانهای زنان صورت گرفته است(توسط سازمان غیردولتی Isis international)
شبکه سازی و همکاری با سایر سازمانهای رسانهای و گروههای جلب حمایت برای افزایش قابلیت دسترسی این فناوریها به واسطه همگرایی فناوریهایی نظیر رادیو و اینترنت. (www.isiswomen.org به نقل از احمدی نیا)
بوخارت و اولدر(2003) به ظهور نوعی انقلاب اطلاعاتی در خاور میانه اشاره داشته و متذکر شده اند که این منطقه زمانی یکی از پیشرفتهترین بخشهای دنیا بود؛ مردم این منطقه در ریاضیات، نجوم، علوم و پزشکی مهارت داشتند و به خاطر شعر و هنرهای دیگر شهرت داشتند. این پیشرفت با گسترش امپراتوری اسلامی همزمان شد و در واقع آنچه امروز تحت عنوان خاور میانه و شمال آفریقا باقی مانده است، بقایای همان امپراتوری بزرگ اسلامی است. این دو پژوهشگر بر این باورند که این منطقه بار دیگر با اقتصاد جهانی در حال پیوند خوردن است و با گسترش اخیر فناوریهای اطلاعات و ارتباطات که به توسعه اقتصادی این منطقه کمک میکند بار دیگر آن را در ارتباطی نزدیک با اقتصاد جهانی قرار میدهد. ایندو محقق در گزارش خود جدولی از شاخصهای فناوریهای اطلاعات و ارتباطات را در تائید این نظر خویش ارائه میکنند . طبق نظر ایشان، ارتباطات از راه دور در سراسر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در طی 10 سال گذشته بسیار بهبود یافته است هرچند هنوز بسیاری کشورها به لحاظ تعداد خطوط تلفن، ارتباطات بین المللی و بویژه خدمات و ارتباطات اینترنتی زیر میانگینهای جهانی قرار دارند.
این دو پژوهشگر همچنین یادآور شده اند هرچند نفوذ اینترنت روند آهستهای در خاور میانه داشته، ولی هم اینک وب سایتهای بسیاری به زبان عربی و انگلیسی در دسترس زنان عرب قرار دارد و برخی حتی مخصوص زنان طراحی شدهاند نظیر سایت «ارتباط زنان عرب»http://www.arabwomenconnect.org/ که تحت نظارت بنیاد توسعه زنان سازمان ملل متحد است.
در سپتامبر 1996 برنامه زنان APC اقدام به انجام یک نظرخواهی از بیش از 700 گروه زنان و زنان منفرد از طریق پست الکترونیکی برای تعیین نیازهای شبکه سازی الکترونیکی و تعیین فرصتهای تازه نمود. طبق گزارش فارول و همکاران (Farewel et al،1999، به نقل از احمدی نیا2005)
نتایج کلی این پژوهش آشکار ساخت که علیرغم موانع بسیار زنان گامهای بلندی برای دستیابی به ارتباطات الکترونیکی برداشتهاند و از حمایت و تسهیلات ایجاد شده بوسیله برنامههای آموزشی نظیر برنامه حمایت و فعال سازی از سوی شبکههای APC استفاده بردهاند به نظر میآید که افزایش ارتباطات و سهیم شدن در دانش توسط زنان نه تنها در جنوب و شرق اروپا، بلکه در جوامع دوردست در شرق و غرب باعث شدهاست که دورنمای مشارکت اینترنتی زنان بهبود یافته و در جهت دنیای عادلانهتری برای زنان پیش برویم.(به نقل از فصل نو(
بنابراین اینک زمان آن رسیدهاست تا مسلمانان با نگرشی اسلامی بر این روند در حال حرکت تاثیر گذاشته و نه تنها جایگاه زن در اسلام را برای زنان مسلمان روشن و مطرح نمایند و رضایت خاطر و اتحاد آنان را افزایش دهند، بلکه آن را به عنوان مرجعی جهت مقابله با خواست جوامع غربی نسبت به جایگاه و حقوق زن ارائه دهند.

استفاده از اینترنت در معرفی جایگاه زن دراسلام

یکی از کاربردهای اینترنت برای اسلام ساخت فضای مجازی در قلمروی بی حد و مرز است.
جماعت مسلمان در سراسر دنیا پراکنده است. یکی از سهلالوصولترین خدمات اینترنت برای اسلام، میتواند ایجاد یک جامعه یکپارچه برای تمامی مسلمانان باشد تا اطلاعاتشان را با هم شریک شوند، اطلاعات تخصصی دینی خود را ارئه داده و اطلاعات مورد نیاز خود را کسب کنند.(اشپیگلمن،2000(
فناوری دیجیتالی و جامعه شبکهای تغییر اساسی در ساختار زندگی امروز ایجاد کرده و افراد را از یک زندگی مصرفی به سوی زندگیای سوق داده که در آن میتوانند به صورت فردی یا اشتراکی در ساختن چیزی با هم سهیم شوند، و در فرایند همآفرینی شرکت کنند.(همسبرگر،2005(
در اینترنت مسلمانان میتوانند اجتماعاتی بوجود آورند که در جای دیگر امکان ایجاد آن دشوار است.
هنگامیکه به چگونگی تجارب افراد در قلمرو مجازی میاندیشیم، ناگزیر از تدوین اندیشهای نسبت به واقعیت هستی شناختی فضای مجازی هستیم. از یکسو کامپیوتر نوعی ابزار و اینترنت سیستم حمل و نقل فیزیکی متصل، یعنی فضایی است که میتوانیم بیتها و بایتهای اطلاعات را مبادله کنیم و از سوی دیگر فضایی است سرشار از معانی ملموس اجتماعی و فرهنگی، شامل روابط اجتماعی و تاثیرات شگرف آن بر عواطف و احساسات کاربران، تا ایجاد ساختارهای ذهنی و شخصیتی و شکل گیری ایدئولوژیها و برنامهزندگی آنان، در اقصی نقاط جهان، چرا که در این فضای مجازی افراد از فرهنگها و بسترهای مختلف محیطی و اجتماعی، در فضایی لیبرال قرار گرفته، مجالی برای ارائه نظرات خود به دور از فشارهای محیطی مییابند وبستری مناسب برای رشد و ترقی ایجاد میشود.
ادیان الهی اذعان دارند" خوشبختی واقعی درون روح و جان ما قرار دارد" بنابراین به محض این که افراد، بیش از پیش متوجه بهزیستی معنوی، ارزشهای اخلاقی و قابلیتهای احساسی خود شوند، میکوشند بنیانی استوار و عینی برای متمرکز کردن خود بیابند."(همان منبع)
کیفیت آزادی بخش اینترنت، کاربران را دعوت میکند تا به تفکر، تجربه، مباحثه و تعامل در فعالیتهای گروهی پرداخته و در نهایت خود واقعی خویش را از پس گتفمانها و پرسوجوها، در یک دایره اطلاعاتی به شعاع کره زمین شکل دهند.
در این فضای حاکی از آگاهی و آگاهی طلبی، با امواج نیازمند تکیه به مامنی امن و قابل اعتماد، زنان و مردان زیادی در جای جای این کره خاکی در تلاشاند و زن این مادر بقا که وظیفه زایش و فرزند پروری را بر عهده دارد، در پی فریادهای حزن آلود و گرفتار زنان در گوشه و کنار، در پی یافتن جایگاه خویش است. غافل از اینکه از بدو خلقت جایگاه ویژهخویش را دارا بوده و خداوند نه تنها به حقوق او اندیشیده، بلکه جایگاه ویژه مادری و فرزند پروری را مختص او گردانده و حدود حقوق و تکالیفش را معین نموده و چارچوبی قابل استفاده و استناد برای همگان مهیا کرده است، چنانچه در اسلام به روشنی بیان شده و در دسترس مسلمانان قرار گرفته است. آنچه در این مقال قابل بیان است نحوه ارئه آن به مردم جهان است، تا هر کس بنا بر نیاز خود از این خوان گسترده برچیند و بار خود بربندد.

محاسن استفاده از اینترنت در معرفی جایگاه زن در اسلام

با توجه به محاسنی که در ذیل میآید گامهای مستحکمی به سوی دست یابی به هدف بر خوهیم داشت:
- در پی احساسات حاکی ازبیعدالتی و نابرابریهای موجود نسبت به زنان، آنها به دنبال راهکارهای اساسی برای رهایی از مشکلات زندگی خویش برآمده و به دنبال یک مکتب فکری موثر و توانمند هستند تا با تکیه بر آن از این مشکلات رهایی یابند. امروز دیگر علت اصلی اسلام آوردن زنان، ازدواج با یک مرد مسلمان نیست(www.iranwomen.org) بلکه جاذبههای واقعی اسلام، آنان را به دین آوری سوق میدهد. چنانچه به عقیده خانم فالوت کارشناسی که به موضوع گرویدن زنان اروپایی به دین اسلام و دلایل آنان برای این کار میپردازد " این عمل زنان در واقع واکنشی است نسبت به تردیدهای اخلاقی جامعه غرب و حس تعلق، مراقبت، حمایت وسهیم بودن در امور که با آشنایی با دین اسلام به آن دست یافتهاند."
- این موضوع که فعالیتهای اجتماعی در اینترنت، برخلاف زندگی واقعی پیامدی دربر ندارد، منجر به از بین رفتن محدودیتهای افراد در بیان خواستها و نیازهای خویش گشته، ابراز عقاید، احساسات را به طور صادقانه هموار میکند.
- به جرات میتوان گفت که اگر سیستمهای ارتباط کامپیوتری تنها یک تاثیر بر روی رفتار انسانها داشته است، این تاثیر بازدارندگی کمتر از بروز احساسات توسط کاربران است.(اس.دس و موگی.دی،1998) بنابراین میزان پذیرش نیز بیشترمیشود چرا که هیچ تضاد، تعارض و غرض ورزی مجال ظهور نمییابد.
- قضاوت درباره دیگران در محیط اجتماعی مجازی، بدون استفاده از نشانههای حواسی معمول انجام شده و این قضاوتها بدون قید و بندهای معمول- که به واسطه نیاز به حفظ نظم اجتماعی تحمیل میشود- منتقل میشوند.( هوانگ و آلسی،1998(
- افراد فرصت مغتنمی برای در میان گذاردن سوالات و نیازهای خود با مرجعی قابل اعتماد مییابند و مسایلی مانند: سن، نژاد، جنسیت، موقعیت اجتماعی، قدرت و وجهه سیاسی و ... که به عنوان تفاوتهای میان افراد میتواند به عنوان مانع عمل کند، کمترین تاثیر را خواهد داشت.
- ارتباط اینترنتی باعث گسترش محدوده شبکههای اجتماعی فرد شده و اجزای متنوع و جذابی را به این شبکهها افزوده و باعث گسترش ارتباطات جویندگان، تازه مسلمان شدگان، مسلمانان و مراجع مطلع از مسایل دینی گشته، امنیت عاطفی و روانی آنان را نیز تضمین میکند.
- عضویت در گروه،که از طریق ارتباطات اینترنتی فراهم آمده، باعث هم حسی و باور اعتقادات مذهبی گشته، روند اطلاع رسانی را تسریع میکند.
- واقعیت نوشتاری بودن اطلاعات منجر به شکل گیری قابل مشاهده اطلاعات و در دسترس بودن دائمی آنها گشته، علاوه بر در دسترس دیگران بودن، تضمینی برای صحت داشتن آن فراهم میآورد. چراکه از یکسو، سایرین نیز میتوانند در مراجعات بعدی خود از آنها سود جویند و از سوی دیگر، بازرسان موجود( که در طرح مورد نظر محقق ارائه شد) میتوانند آنها را بررسی کرده، نواقص احتمالی یا سوء استفادهها را رفع نمایند.
- جنبه فرا فردی که در ارتباطات اینترنتی وجود دارد، این امکان را به کار بران میدهد که در نحوه ابراز خود گزینشیتر عمل کنند و امکان ارائه بازخورد درتعاملات، احتمال اشتباه در دریافت اطلاعات را به حداقل رسانده، بازدهی را به حداکثر میرساند.
- ارتباطات اینترنتی به افراد این فرصت را میدهند تا بدون حضور اجتماعی واقعی، شکلی از تماس اجتماعی را تجربه کنند. تفاوت مهم میان ارتباط اینترنتی با دیگر وسایل ارتباطی و اطلاع رسانی مانند تلفن، نامهو فکس،تلویزیون، روزنامه و ... انتقال ارزشهای فرهنگی نوین جوامع مجازی اینترنتی است، و تاثیر آن در کشورهای غربی - که بنا به تلاش دولتها تصویری غیر واقعی و تحریف شده از اسلام ساخته و پرداخته شده- این است که فرد به دور از فریادهای نادرست و تحریفی، قادر است به مبادله اطلاعات بپردازد.
- میزان جذابیت سایت و اطلاعات موجود در آن منجر به افزایش کاربران میشود و این خود باعث جلب توجه سایرین گشته و جنبه تبلیغاتی نیز دربر دارد.
- از بعد حمایتی و کنترلی، ویژگی ارزشمند گروههای اینترنتی این است که رییس گروه یا مرجع مورد نظر که به منظور این کار آموزش دیده است، میتواند به صورت یک ناظر حضور داشته باشد و بدون اعلام حضور خود فقط به خواندن یادداشتهای دیگران بپردازد و جهت برنامهریزیهای آینده و یا رفع نواقص موجود از نتایج تلاش وی استفاده شود.
- از طریق ارتباطات اینترنتی افراد میتوانند بدون متحمل شدن هزینههای مادی یا اجتماعی - بدون پرداخت هزینه یا صرف زمان جهت انتقال به جایی دیگر- با یکدیگر ارتباط برقرار نمایند و از محاسن ارتباط بهرهمند شوند.
- شرکت در این مباحثات سرنخهایی برای برنامهریزیهای آینده ونیز تعیین نیاز مخاطبان فراهم مینماید تا بتوانیم از طریق خدمات جانبی نیازهایآنان را مرتفع نموده، بازدهی را افزایش دهیم.( جامعه شناسان میتوانند برروی ساختار گروه و جنبههای اعمال نفوذ سیاسی و فرهنگی مطالعه کنند، زبان شناسان یادداشتها را تحلیل کنند و مربیان، در تمام سطوح حوزه آموزش و اطلاع رسانی از راه دور را مورد مداقه قرار دهند)
- حضور کارشناس(یا مربی) و کنترل کنندگان، متخصصان و ... باعث میشود" با دسترسی به نقاط ضعف، شناخت نیاز کاربران وآنچه باعث شکل گیری سوء تفاهمات گشته، با تدوین برنامههای مناسب به رفع نقاط ضعف بپردازیم و خدمات مناسب خود را، در اختیار کاربران قرار دهیم.

نتیجه گیری

نتایج کلی این پژوهش آشکار ساخت که علیرغم موانع بسیار زنان گامهای بلندی برای دستیابی به ارتباطات الکترونیکی برداشتهاند و از حمایت و تسهیلات ایجاد شده بوسیله برنامههای آموزشی استفاده بردهاند. به نظر میآید که افزایش ارتباطات و سهیم شدن در دانش توسط زنان نه تنها در جنوب و شرق اروپا، بلکه در جوامع دوردست در شرق و غرب باعث شدهاست که دورنمای مشارکت اینترنتی زنان بهبود یافته و در جهت دنیای عادلانهتری برای زنان پیش برویم. از سوی دیگر نیاز رو به گسترش زنان در تمام دنیا به یافتن جایگاه واقعی و انسانی خود که متکی بر دیدگاهی مورد اعتماد باشد شوری عمومی در جهت بررسی نظریات مختلف ایجاد کرده و آنها را آماده پذیرش نمودهاست.
بنابراین اینک زمان آن رسیدهاست تا مسلمانان با نگرشی اسلامی بر این روند در حال حرکت تاثیر گذاشته و نه تنها جایگاه زن در اسلام را که به طور واضح مشخص و معین شده است، برای زنان مسلمان مطرح نمایند و رضایت خاطر و اتحاد آنان را افزایش دهند، بلکه آن را به عنوان مرجعی جهت مقابله با خواست جوامع غربی نسبت به جایگاه و حقوق زن ارائه دهند.
کسب موفقیت در استفاده از فضای مجازی در ایجاد نگرش مثبت در زمینههای مختلف از یک طرف و تاکید اسلام بر استفاده از ابزارهای موثر بر علم آموزی،تاییدی است برای استفاده از این امکانات جهت دستیابی به اهداف اساسی انسان سازی با تکیه به مکتبی امن و مطمئن که وظیفه داعیه داران مسلمانی است که این مسیر را برای افرادی که دراین موج علم آموزی قرار گرفتهاند،هموار نمایند.
امید است با تلاش روزافزون و سرمایهگذرایهای ضروری، زمینه سازیهای اولیه صورت گرفته و ضمن فرهنگ سازی جهت استفاده از اینترنت و کاهش سوءاستفاده از آن،به بهرهبرداری مناسب از این ابزار به واقع موثر نایل شویم.

پیشنهادات

راهکار مورد نظر نگارنده که هدف ارئه این مقاله است، اطلاع رسانی هدفمند نامیده شده و عبارت است از: استفاده از فضاهای مجازی برای معرفی جایگاه زن در اسلام و ارئه خدمات حمایتی و کنترلی درپی آن.
• " طراحی فضایی مجازی و آموزش گروه‌هایی حرفه‌ای و متخصص در علوم اسلامی جهت ارائه اطلاعات مربوط به جایگاه زن در اسلام
• طراحی فضای گفتمان گروهی برای تبادل اطلاعات و تسلط بر نیاز کاربران درزمینه جایگاه زن در اسلام
• تعیین رییس یا مربی گروه که عملکرد گروه را کنترل و روند اطلاع رسانی هدفمند را کامل نماید.
• تربیت گروه‌هایی برای پیگری و پاسخگویی به سوالات کاربران
• ادامه ارتباط با کاربران جهت رفع ابهامات و سوالات آنان به صورت انفرادی و از طریق پست الکترونیکی
• تربیت و تدارک گروه‌هایی برای بررسی مطالب سایتهای اطلاعاتی مربوط به معرفی اسلام و جایگاه زن در اسلام جهت جلوگیری از ارائه اطلاعات کذب
• نهایتا گسترش ارتباطات و ارائه اطلاعات جذب کننده و اطلاع رسان دراین زمینه
• برنامه ریزی و طراحی مسایل آموزشی و اطلاع رسانی از طریق اینترنت که در پی عملکرد در فضای مجازی و تعیین مباحث مورد نیاز آموزشی تعیین می‌شود.
• راه‌اندازی سایت‌های زنجیره‌ای که اهداف برنامه ریزی‌ شده و طبقه بندی شده مورد نظر را پوشش دهند.
• تخصیص مسوولیت مدیریت و کنترل عملکرد این زنجیره به گروهی خاص تا از موازی کاری پرهیزتمهیدات لازم در شرایط مقتضی صورت پذیرد.
منابع :

• احمدی، مینا. (2002)جایگاه زن در جامعه اطلاعاتی.www.unesco.com
• اشپیگلمن، شای لی.(2000). اسلام و اینترنت. www.iranculture.org
• امین زاده، محمدرضا. (1380). جایگاه و مقام زن. تهران. سازمان تبلیغات بین‌الملل.
• بابایی، محمود.(1379). مجله الکترونیکی اطلاعات و مدارک ایران.شماره اول. دوره اول.http://www.irandoc.ac.ir/Staff-All/Babaie/web-report.htm
• بهشتی، م.مجله نگاه حوزه.http://www.m-narjes.org/banoo/women/women24.htm
• تیموری آسفیچی، عباس.www.fasleno.com
• جوادی آملی، عبدالله.(1379). سلسله بحث‌های فلسفه دین: فلسفه حقوق بشر. مرکز نشر اسرا.
• جوادی آملی،‌ عبدالله.(1380). زن در آینه جمال و جلال.
• ساوجی، مریم.(1371). حقوق زن در اسلام و خانواده.
• صادقیان، عفت.(1384).تاثیر کامپیوتر و اینترنت بر کودکان و نوجوانان. مجله الکترونیکی پژوهشکده مدارک و اطلاعات ایران.شماره چهارم. دوره چهارم.http://www.irandoc.ac.ir/data/E_J/vol4/sadeghian_abs.htm
• کینگز، اس دی. دی، مورگی(1998). اینترنت و گروه‌های خودیاری.www.iranculture.org
• ماهنامه نگاه حوزه.www.mwgiran.com
• مشوح، عمرعبدالعزیز. این بار اسراییل با اینترنت آمده است. ترجمه سید احمد موسوی.‌www.baztab.com/news/45241.php
• مجله موعود. شماره 40
• مطهری، مرتضی. (1378). نظام حقوق زن در اسلام. تهران. ملاصدرا
• نقشینه، نادر.(1376). فصلنامه اطلاع رسانی. دوره13شماره2.
• همسبرگر، آندریا.(2005). سایبورگ‌های خلاق: کاربران چگونه از اینترنت برای خود شکوفایی استفاده می‌کنند.www.iranculture.org
• www.iranwomen.org
• www.wswswomen.org
• www.ciberatlas.org
• www.onsite/knowhow/ict_gender.html
• www.ertebat.org
• www.mwgiran.comسیستم انبارداری آنلاین سامانه انبارداری سیستم انبارداری سامانه انبارداری آنلاین سیستم انبار سامانه انبار سیستم انبار آنلاین سامانه انبار نرم افزار انبارداری آنلاین نرم افزار انبارداری انبارداری تحت وب سیستم انبار تحت وب سیستم مدیریت چند انبار کاردکس کالا کاردکس کالا در انبار طبقه بندی انبار مدیریت درخواست های PM کدینگ کالا مدیریت درخواست های کاردکس مالی کالا در انبار کاردکس مالی رسید انبار رسید ورود کالا به انبار حواله انبار حواله خروج کالا از انبار درخواست کالا از انبار ثبت درخواست از انبار درخواست خرید کالا ثبت درخواست خرید کالا درخواست بازگشت کالا بازگشت کالا به انبار انتقالی بین انبارها جابجائی کالا بین انبارها رسید انبار مستقیم ثبت کالا در انبار مستقیم موجودی کالا در انبار بروزرسانی خودکار موجودی کالا نقطه سفارش کالا نقطه سفارش نقطه سفارش کالا در انبار سیستم چند انباره مدیریت چند انبار سیستم تحت وب انبار انبار وب بیس حسابداری انبار جانمائی کالا در انبار افتتاح انبار

آخرین اخبار

بررسی تاثیر استقرار استانداردهای ایزو بر توجه به بیماران در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی ایران – 1383

بررسی موانع استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش و ارائه الگوی مناسب

کتاب مجازی، دریچهای به دنیای بینهایت اطلاعات

راهبردهایی برای بهبود بهره وری کارکنان ستادی

شناخت سرمایه اجتماعی سازمانی به عنوان مفهوم چند بعدی

بنیادهای سازمانی برای پیاده سازی موفق مدیریت کیفیت